Doanh nghiệp và hợp tác xã tạo động lực của chuyển đổi xanh
Trong bức tranh nông nghiệp Thanh Hóa những năm gần đây, điểm sáng dễ nhận thấy là sự tham gia ngày càng sâu của khối doanh nghiệp và hợp tác xã vào quá trình chuyển đổi sản xuất theo hướng công nghệ cao, hữu cơ và bền vững.
Theo báo cáo của Chi cục Phát triển Nông thôn, Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa, tính đến tháng 9 năm 2025, toàn tỉnh đã thu hút 1.614 doanh nghiệp đầu tư trực tiếp vào nông nghiệp. Trong số đó có 13 doanh nghiệp khoa học công nghệ và 3 doanh nghiệp được UBND tỉnh cấp Giấy chứng nhận doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, như: Công ty TNHH MTV Bò sữa Thống Nhất Thanh Hóa, Công ty CP Xây dựng và Thương mại Phong Cách Mới, Công ty TNHH DABACO Thanh Hóa.
Những doanh nghiệp này đang dẫn đầu trong việc hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung, áp dụng quy trình chăn nuôi, trồng trọt an toàn sinh học, hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và kháng sinh, hướng đến mục tiêu tạo ra sản phẩm “sạch từ gốc đến ngọn”.
Cùng với khối doanh nghiệp, hệ thống hợp tác xã (HTX) nông nghiệp của tỉnh cũng đang phát huy vai trò là “hạt nhân” trong tái cơ cấu nông nghiệp. Dự kiến đến hết năm 2025, toàn tỉnh có 801 HTX, trong đó 195 HTX ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất. Có 95 HTX tham gia sản xuất các sản phẩm OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) với 116 sản phẩm được công nhận, xếp hạng. Đặc biệt, hơn 15% số HTX đã áp dụng chuyển đổi số trong quản lý sản xuất, truy xuất nguồn gốc và tiêu thụ nông sản.
Trong xu thế phát triển nông nghiệp hữu cơ, nhiều HTX đã mạnh dạn đầu tư công nghệ sinh học để cải tạo đất, duy trì thiên địch, xử lý tàn dư thực vật và nâng cao chất lượng sản phẩm. Hiện toàn tỉnh có 13 HTX tham gia sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm hữu cơ với các sản phẩm chủ lực như rau an toàn, nấm, mật ong, dược liệu và đông trùng hạ thảo.
Tuy nhiên, sản xuất hữu cơ cũng đối mặt không ít thách thức. Chi phí đầu tư ban đầu cao, quy trình kiểm soát nghiêm ngặt và thị trường tiêu thụ còn hẹp khiến nhiều HTX chưa đủ tiềm lực duy trì lâu dài. Sản phẩm hữu cơ có giá thành cao hơn sản phẩm thường, do đó cần có doanh nghiệp tham gia bao tiêu, hỗ trợ quảng bá để bảo đảm đầu ra ổn định và khuyến khích người dân gắn bó với mô hình sản xuất này.
Liên kết chuỗi giá trị – chìa khóa nâng cao giá trị nông sản
Cùng với việc mở rộng sản xuất hữu cơ, Thanh Hóa đang tập trung xây dựng các chuỗi liên kết sản xuất – chế biến – tiêu thụ nông sản nhằm hình thành hệ sinh thái nông nghiệp bền vững. Trên địa bàn tỉnh đã và đang xuất hiện nhiều mô hình liên kết hiệu quả giữa doanh nghiệp, HTX và nông dân, gắn sản xuất với thị trường, tạo ra các vùng nguyên liệu lớn cho các sản phẩm chủ lực.
Điển hình như Công ty CP Mía đường Lam Sơn liên kết với các hộ dân tại xã Thiệu Đô, thị trấn Vạn Hà (huyện Thiệu Hóa) và xã Hà Lan (thị xã Bỉm Sơn) để sản xuất, bao tiêu 280 ha lúa gạo hữu cơ. Mô hình này giúp người dân thay đổi tập quán canh tác, ứng dụng kỹ thuật mới, giảm chi phí vật tư đầu vào, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm đầu ra đạt tiêu chuẩn hữu cơ quốc tế.
Tại khu vực huyện Nông Cống (cũ), Công ty TNHH Nông sản An Thành Phong phối hợp với các xã Trường Sơn, Tượng Văn, Minh Nghĩa, Tế Lợi triển khai 200 ha lúa đạt tiêu chuẩn VietGAP. Còn Công ty CP Thương mại Sao Khuê lại nổi bật với mô hình liên kết cùng HTX Dịch vụ nông nghiệp Hà Long trồng 70 ha lúa nếp cái hoa vàng – một đặc sản truyền thống của Thanh Hóa.
Nhiều mô hình sáng tạo khác cũng được triển khai, như HTX Hà Lĩnh (huyện Hà Trung) phát triển mô hình lúa – cá luân phiên hữu cơ trên diện tích 35 ha; Công ty CPXD và TM Phong Cách Mới liên kết sản xuất rau má hữu cơ trên 60 ha; hay Công ty CP Xuất khẩu Hà Trung bao tiêu sản phẩm ngô đường tại các huyện Thọ Xuân và Vĩnh Lộc.
Đặc biệt, mô hình chuỗi sản xuất bưởi hữu cơ “Mộc Ân” của Trang trại Nguyễn Xuân Organic Farm phối hợp Công ty CP Tập đoàn Grove Group tại xã Quý Lộc với quy mô 7 ha đang thu hút sự quan tâm của thị trường trong nước. Sản phẩm bưởi diễn hữu cơ của trang trại đã bước đầu được người tiêu dùng đánh giá cao, mở ra triển vọng lớn cho việc phát triển cây ăn quả hữu cơ ở Thanh Hóa.
Những mô hình này không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt mà còn khẳng định tính đúng đắn của định hướng phát triển nông nghiệp theo chuỗi giá trị. Sự gắn kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp – HTX – nông dân giúp bảo đảm đầu ra, nâng cao giá trị nông sản và hạn chế rủi ro thị trường.
Bước vào giai đoạn phát triển mới, Thanh Hóa đặt mục tiêu tiếp tục rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách đặc thù nhằm khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và nông nghiệp hữu cơ. Cùng với đó là đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo môi trường đầu tư minh bạch, thông thoáng, giúp doanh nghiệp và HTX dễ dàng tiếp cận chính sách hỗ trợ, mở rộng sản xuất.
Tỉnh cũng chú trọng thu hút doanh nghiệp chế biến sâu và tiêu thụ sản phẩm hữu cơ, coi đây là yếu tố then chốt để bảo đảm đầu ra ổn định và nâng cao giá trị nông sản địa phương. Đồng thời, các cơ quan chuyên môn sẽ tiếp tục xây dựng và nhân rộng các mô hình sản xuất hữu cơ, mô hình chuỗi giá trị đối với những sản phẩm đặc trưng, chủ lực của tỉnh như gạo, rau má, nếp cái hoa vàng, bưởi diễn, dược liệu…
Với tầm nhìn dài hạn, cùng sự chung tay của chính quyền, doanh nghiệp và người dân, Thanh Hóa đang dần hiện thực hóa mục tiêu trở thành trung tâm nông nghiệp công nghệ cao của khu vực Bắc Trung Bộ. Từ những cánh đồng hữu cơ xanh mướt đến những trang trại ứng dụng công nghệ hiện đại, tất cả đang tạo nên diện mạo mới cho nông nghiệp xứ Thanh – một nền nông nghiệp xanh, hiện đại và hội nhập.
