Nội dung được thảo luận tại Tọa đàm trực tuyến: "Phát triển kinh tế xanh trong nông nghiệp, nhìn từ tín chỉ carbon rừng và thực thi Luật Chống phá rừng của Liên minh châu Âu (EUDR)" được tổ chức ngày 21/11 vừa qua.
Thông tin tại Diễn đàn cho biết, trong lĩnh vực lâm nghiệp, Việt Nam đã chuyển nhượng thành công 10,3 triệu tín chỉ carbon rừng (10,3 triệu tấn CO2) thông qua Ngân hàng Thế giới (WB) với đơn giá 5 USD/tấn, thu về 51,5 triệu USD (khoảng 1.200 tỷ đồng). Đây là bước khởi đầu về tiềm năng thương mại tín chỉ carbon rừng. Các chuyên gia cho rằng, Việt Nam là một trong những quốc gia giàu tiềm năng về rừng, với hơn 14,86 triệu ha, đạt tỉ lệ che phủ 42,02% và là lĩnh vực duy nhất phát thải ròng âm…
Hiện nay, các nước trên thế giới cũng rất coi trọng sản xuất xanh và lập những hàng rào cho những loại hàng hóa, nông sản không rõ ràng về nguồn gốc. Ví dụ, Luật Chống phá rừng của Liên minh châu Âu (EUDR) dù đã hoãn thực thi thêm một năm nhưng khi có hiệu lực cũng sẽ có tác động đối với một số sản phẩm như cà phê, ca cao, gỗ, cao su… nếu không chứng minh được không có xuất xứ từ vùng trồng có rừng bị tàn phá hoặc làm suy thoái rừng. Điều này cho thấy, quản lý, phát triển rừng, hướng đến sản xuất nông nghiệp, bền vững, có trách nhiệm là đòi hỏi của toàn cầu.
Phát biểu tại Diễn đàn, ông Hà Công Tuấn, nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ NN&PTNT, Chủ tịch Hội Khoa học kinh tế NN&PTNT nhận định: Chúng ta phải cùng cộng đồng để đóng góp vào sự nghiệp của Đảng và Nhà nước. Tương lai, chúng ta, ai cũng có lợi, hướng đến xã hội phồn vinh, phát triển và có cuộc sống đủ đầy. Quản lý, bảo vệ và phát triển rừng được coi là một nhiệm vụ trọng yếu, góp phần thực hiện thành công cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc tế, hướng đến NET ZERO vào năm 2050.
Những cánh rừng của Việt Nam, không chỉ là nơi bảo tồn, lưu giữ những giá trị đa dạng sinh học không phải nơi nào cũng có được mà ẩn chứa sâu trong những tầng lá còn là những "kho vàng", chính là nguồn carbon cây rừng hấp thụ, đây chính nguồn tài chính bền vững để phục vụ cho công tác quản lý, bảo vệ, phát triển rừng.
Về giao dịch tín chỉ carbon ông Hà Công Tuấn nhận định: Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) đã chủ trì và trình Chính phủ lộ trình để chúng ta thực hiện mục tiêu đến 2028 sẽ vận hành được sàn giao dịch tín chỉ carbon toàn quốc. Dưới góc nhìn của mình, ông Hà Công Tuấn cho rằng có 5 đầu mục, giải pháp cần thực hiện:
Thứ nhất, nâng cao và thống nhất nhận thức giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, tiến tới vận hành cơ chế tín chỉ carbon trong cộng đồng doanh nghiệp và cộng đồng những người sống cạnh rừng.
Thứ hai, phải có vai trò vận hành của Nhà nước thông qua hệ thống chính sách. Trong đó có việc vận hành sàn giao dịch tín chỉ quốc gia, đồng thời có cơ chế chính sách thúc đẩy các doanh nghiệp trong nước, sự quan tâm của xã hội trong việc giảm phát thải khí nhà kính. Hiện, cơ chế thúc đẩy của chúng ta chưa được đề cập nhiều, chúng ta đang có tiềm năng nhưng biến được thành tín chỉ carbon thì còn hành trình dài.
Thứ ba, ngay từ bây giờ phải nghĩ tới cơ chế tư vấn và giám sát độc lập, nếu dựa vào Nhà nước là không thành công. Tư vấn đo đếm, giám sát phát thải tới từng doanh nghiệp phải độc lập, phải phi Nhà nước. Đồng thời phải ứng dụng công nghệ và xem công nghệ như một tiêu chí tạo niềm tin của chúng ta với quốc tế.
Thứ tư, cần có tổ chức điều phối quốc gia làm đầu mối, tôi nghĩ vẫn là Bộ TNMT, kết nối với hệ thống các doanh nghiệp có phát thải hoặc hấp thụ nhiều, tạo thành Working Group để xây dựng nguồn lực, tổ chức dữ liệu, giám sát và tuyên truyền thực hiện.
Thứ năm, thị trường quốc tế rất quan trong. Việt Nam chúng ta không thể làm một mình, phải coi trọng các tiêu chí, tiêu chuẩn quốc tế để vận hành và áp dụng sao cho phù hợp.
Tại Tọa đàm, một số ý kiến cũng cho rằng, với nỗ lực bảo vệ phát triển rừng thời gian qua, trong 10 năm, lĩnh vực lâm nghiệp đã tăng được 500.000ha rừng. Cùng với phát triển lâm nghiệp bền vững thì ngành hoàn toàn có tiềm năng phát triển lĩnh vực tín chỉ carbon, tăng thu nhập cho người dân trồng rừng, đồng thời đảm bảo mục tiêu về bảo vệ môi trường cũng như đóng góp cho việc cam kết NET ZERO vào năm 2050.
Hiện nay, Bộ NN&PTNT đang gấp rút hoàn thiện tiêu chuẩn về tín chỉ carbon rừng. Mục tiêu là xây dựng khung pháp lý hoàn chỉnh, tạo điều kiện thu hút đầu tư và vận hành hiệu quả thị trường tín chỉ carbon trong nước. Điều này không chỉ góp phần giảm phát thải mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững cho nền kinh tế lâm nghiệp Việt Nam./.
