Ở các huyện vùng núi Quảng Ngãi có một loại quả nghe tên vô cùng lạ lẫm, chắc hẳn nhiều người ở thành phố chưa từng biết đến, đó là quả sả rừng. Mới nhìn, quả sả rừng giống hạt tiêu. Với người dân Quảng Ngãi, sả rừng là loại gia vị mà núi rừng ban tặng cho vùng đất này.
Thời điểm từ tháng 6 đến tháng 9 dương lịch hàng năm, ở những bìa rừng thấp, sả rừng mọc lúc lỉu trên cây. Thời điểm này, người dân rủ nhau vào rừng để hái. Vì nhiều cây lớn, khá cao, để hái được quả sả rừng, thường phải chặt từng cành của cây rơi xuống đất và hái từng quả để bỏ vào rổ, hoặc tuốt.
Ông Phạm Văn Din ở xã Ba Thành, huyện Ba Tơ cho biết, quả sả rừng được bà con nơi đây biết và hái về để sử dụng làm gia vị đã từ lâu. Tuy hình dáng giống như hạt tiêu nhưng có mùi thơm của củ sả dưới xuôi, nên bà con gọi tên nó là quả sả rừng.
Theo người dân địa phương cho biết, sả rừng là loại cây thân gỗ, có chiều cao khoảng 7 - 12m, từ nhỏ đến lúc cho trái khoảng 2 - 3 năm. Quả sả rừng có màu xanh và hình dáng như trái tiêu, cà phê.... Cũng như nhiều loại cây trái khác, sả rừng là loại cây mọc hoang, mùa thu hái hàng năm diễn ra tháng 7-9, với số lượng trái ước từ 4 - 7kg/cây.
Sả rừng không mọc tràn lan, mật độ dày như các loài cây khác mà rất thưa ở những sườn đồi núi. Do cây cao và khá lớn nên để người dân thường chặt các nhánh xuống để hái.
Từ một thứ gia vị dân dã của đồng bào vùng cao, đến nay sả rừng đã trở thành "đặc sản" được nhiều người ở thành phố biết đến tìm mua để dành chế biến món ăn, hay làm quà biếu cho bạn bè, người thân. Nhiều hàng quán ở Quảng Ngãi đã thu mua sả rừng tươi của người dân địa phương mang về phơi khô và đóng gói bán cho người tiêu dùng.
Sả rừng hiện diện trong rất nhiều món ẩm thực thơm ngon của đồng bào vùng cao. Người nấu ăn để nguyên quả hoặc giã dập, nhuyễn tuỳ theo khẩu vị mong muốn. Sả rừng kho cá, kho thịt, ướp đồ nướng, làm muối chấm và còn nhiều món ăn khác.
Theo tìm hiểu, sả rừng có công dụng như cây sả thông thường. Nhiều nhà khoa học đã từng nghiên cứu công dụng khi nấu ăn, bài thuốc của loại gia vị này. Còn theo kinh nghiệm của đồng bào vùng cao cho thấy, sả rừng có tính nhiệt, ấm bụng và giải cảm.
Hiện nay, ngoài sử dụng trong bữa ăn hàng ngày, nhiều đồng bào Hrê ở các xã Ba Thành, Ba Tô... đi hái quả rừng này về bán kiếm thêm thu nhập. Hiện, sả rừng khô có giá dao động từ 250.000 đồng- 300.000 đồng/kg./.
