Giá gạo xuất khẩu giảm kỷ lục doanh nghiệp lo lắng
Từ đầu năm 2025, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam liên tục giảm và hiện đã xuống mức thấp nhất kể từ tháng 9/2022. Đặc biệt, trong 10 ngày đầu tháng 2/2025, giá gạo xuất khẩu tiếp tục giảm mạnh khiến nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gặp không khỏi lo lắng.
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), tính đến ngày 17/2, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam vẫn đang duy trì ở mức dưới 400 USD/tấn. Cụ thể, gạo xuất khẩu 5% tấm đang được chào bán với giá 395 USD/tấn; gạo 25% tấm đang chào bán với giá 372 USD/tấn; gạo 100% tấm đang được chào bán với giá 310 USD/tấn.
Hiện nay, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đang thấp nhất trong nhóm 4 nước xuất khẩu hàng đầu gồm: Ấn Độ, Thái Lan, Việt Nam và Pakistan.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng giá gạo Việt Nam giảm mạnh trong thời gian qua. Ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng giảm giá gạo là do Ấn Độ sau hai năm hạn chế xuất khẩu đã nới lỏng lệnh cấm và quay trở lại thị trường tạo sức ép giảm giá trên toàn cầu.
Thêm vào đó, nhu cầu nhập khẩu của các thị trường lớn như Philippines, Indonesia đều suy giảm do trước đó đã nhập khẩu một lượng lớn gạo để đảm bảo an ninh lương thực năm 2024 và hiện đang chờ giá giảm thêm trước khi tiếp tục mua. Đặc biệt, Philippines là thị trường chiếm hơn 46% tổng lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam đang kiểm soát chặt chẽ nhập khẩu nhằm hỗ trợ sản xuất trong nước, khiến lượng đơn hàng từ thị trường này giảm mạnh.
Việc giá gạo xuất khẩu giảm càng trở nên đáng lo ngại khi Việt Nam sắp bước vào vụ thu hoạch Đông Xuân - vụ mùa lớn nhất trong năm. Với điều kiện thời tiết thuận lợi, sản lượng dự báo sẽ rất dồi dào, nhưng nhu cầu từ các nhà nhập khẩu lại yếu khiến nhiều doanh nghiệp lo ngại giá gạo sẽ tiếp tục giảm.
Dự báo tình hình xuất khẩu gạo năm 2025, ông Nguyễn Ngọc Nam, Chủ tịch VFA cho rằng, xuất khẩu gạo năm 2025 sẽ đối diện với nhiều khó khăn như sự trở lại của Ấn Độ. Dự báo năm 2025, Ấn Độ có thể xuất khẩu 22 triệu tấn, tăng 5 triệu tấn so với năm 2024.
“Thực tế, giá gạo xuất khẩu đã giảm khá mạnh ngay trong tháng 12/2024. Cụ thể, giá gạo xuất khẩu 5% tấm của Việt Nam chỉ còn ở mức 485 USD/tấn, giảm 17 USD so với đầu tháng 12/2024. Hiện giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã xuống thấp hơn gạo Thái Lan (501 USD/tấn) và ở mức thấp nhất trong 19 tháng qua. Tương tự, giá gạo 25% tấm và 100% tấm cũng giảm sâu, lần lượt đạt 459 USD/tấn và 388 USD/tấn. Sự sụt giảm này phản ánh rõ nét bối cảnh cung cầu toàn cầu, khi Ấn Độ chấm dứt lệnh hạn chế xuất khẩu và dự kiến thu hoạch vụ mùa bội thu, đẩy nguồn cung gạo lên cao vào năm 2025. Một trong những nguyên nhân chính khiến giá gạo Việt Nam xuất khẩu giảm còn là do Philippines, thị trường nhập khẩu lớn nhất, tạm ngừng nhập khẩu gạo, chờ vụ mùa đông xuân sắp tới”, ông Nam chia sẻ.
Để gỡ khó cho xuất khẩu gạo hiện nay, ông Nguyễn Ngọc Nam khuyến nghị các ngân hàng hỗ trợ vay vốn và ngành thuế nhanh chóng hoàn thuế giá trị gia tăng để giảm áp lực tài chính cho doanh nghiệp xuất khẩu. Đồng thời, đề nghị Bộ Công Thương đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tận dụng các Hiệp định thương mại tự do (FTA) để mở rộng thị trường tiềm năng và cung cấp thông tin kịp thời về thị trường cho doanh nghiệp.
Tăng cường xúc tiến thương mại để mở rộng các thị trường xuất khẩu gạo
Theo báo cáo cân đối cung cầu lúa gạo hàng hóa phục vụ công tác điều hành xuất khẩu gạo năm 2025 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn gửi Bộ Công Thương, ước sản xuất cả năm vùng Đồng bằng sông Cửu Long đạt 3,778 triệu ha, năng suất bình quân ước 63,4 tạ/ha; sản lượng ước đạt 23,965 triệu tấn. Trong đó, tiêu thụ nội địa và sử dụng làm giống, thức ăn chăn nuôi... là khoảng 8,9 triệu tấn. Lúa hàng hóa ước khoảng 15,085 triệu tấn, tương đương 7,542 triệu tấn gạo hàng hóa phục vụ cho xuất khẩu.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề xuất Bộ Công Thương tập trung đẩy mạnh xuất khẩu gạo vào các tháng có sản lượng thu hoạch lớn là tháng 2, 3, 4, 7, 8 và tháng 9 trong năm 2025 để ứng phó với diến biến thị trường.
Theo đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cần có cơ chế quản lý hệ thống thương lái thu mua lúa theo hướng chuyên nghiệp, có đăng ký kinh doanh, thương lái ký hợp đồng với nông dân sản xuất trên cơ sở hợp đồng ký với doanh nghiệp xuất khẩu về chủng loại giống, chất lượng lúa và các thương lái được hưởng các chính sách hỗ trợ như doanh nghiệp.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đề xuất Bộ Công Thương tăng cường xúc tiến thương mại để mở rộng các thị trường xuất khẩu gạo nhằm đảm bảo xuất khẩu hết lượng gạo hàng hóa đồng thời đảm bảo lợi ích hài hòa giữa người sản xuất và doanh nghiệp xuất khẩu.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhận định rằng giá gạo đã “chạm đáy” và có thể sớm phục hồi khi các nhà nhập khẩu quay trở lại thị trường. Dự kiến, Philippines, Indonesia và Malaysia sẽ sớm ký kết thêm các hợp đồng nhập khẩu gạo trong thời gian tới, giúp giá gạo xuất khẩu tăng trở lại. Với thị trường Philippines, Indonesia, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang phối hợp với các doanh nghiệp xúc tiến để giữ khối lượng xuất khẩu gạo ổn định và giá phù hợp theo từng thời điểm.
Về dài hạn, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng giải pháp để thoát khỏi tình trạng giá gạo giảm là phải đẩy mạnh xúc tiến thương mại, đa dạng hóa thị trường cho xuất khẩu gạo.
Theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, hiện nay, gạo Việt Nam chủ yếu xuất khẩu sang Philippines, Indonesia và Trung Quốc, nhưng để phát triển bền vững, các doanh nghiệp cần mở rộng sang EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Đông - những thị trường có nhu cầu cao về gạo chất lượng.
Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh phát triển các giống lúa chịu hạn, chịu mặn để ứng phó với biến đổi khí hậu, giúp đảm bảo sản lượng ổn định trong tương lai. Việc đa dạng hóa sản phẩm và thị trường là yếu tố sống còn để phát triển bền vững.
Về phía các địa phương cần tập trung sản xuất các loại gạo chất lượng, giá bán cao được thị trường ưa chuộng như các loại gạo thơm, gạo đặc sản… Trong đó, quan tâm tập trung nguồn lực cho việc triển khai Đề án “Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030”, để đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia tiên phong trong sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải phù hợp xu thế tiêu dùng thế giới, vừa tạo ra giá trị gia tăng lớn hơn nữa cho hạt gạo Việt Nam.
Theo Phó Cục trưởng Cục Xuất Nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải, giá xuất khẩu giảm do Ấn Độ bãi bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo, từ đó tạo sức ép lên thị trường thế giới. Trong bối cảnh này, Việt Nam cần sản xuất gạo chất lượng cao, gắn với phát triển thị trường mới và xây dựng thương hiệu ở thị trường truyền thống như Philippines, Indonesia.
Do đó, bên cạnh việc mở cửa thị trường, đảm bảo chất lượng thì chú trọng đến chiến lược xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại, chăm sóc khách hàng... được xem là giải pháp để các doanh nghiệp gạo Việt Nam duy trì sản lượng xuất khẩu và thị phần tại nhiều thị trường./.
