Chiếc bánh nhưng không phải ai cũng có phần
Như chúng ta đã biết, tại Việt Nam, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 đã định rõ mục tiêu tăng trưởng xanh, góp phần thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nhằm đạt được sự thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường và công bằng về xã hội; hướng tới nền kinh tế xanh, trung hòa carbon và đóng góp vào mục tiêu hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu.
Không phải ngẫu nhiên báo chí giai đoạn hiện nay tập trung đẩy mạnh tuyên truyền về tăng trưởng xanh. Xuất phát từ chủ trương, chính sách của Nhà nước, từ đòi hỏi khách quan của xu thế phát triển nên các vấn đề liên quan đến tăng trưởng xanh trở thành "chủ đạo" trong các sự kiện, hội nghị, hội thảo. Xanh từ nghị trường cho tới nhà xưởng, đồng ruộng. Và khi cả xã hội quan tâm thì báo chí cũng không thể bỏ lỡ cơ hội "ngàn vàng". Vừa thể hiện trách nhiệm chính trị trong thực hiện chức năng nhiệm vụ và cũng “tranh thủ” gia tăng hợp tác truyền thông, tài trợ.
Nhưng khi cùng một lĩnh vực có hầu hết các cơ quan báo chí, truyền thông tham gia, vô hình chung tạo nên cuộc cạnh tranh khốc liệt. Và "chiếc bánh" không phải dành cho tất cả mọi người. Là một tạp chí còn non trẻ, mới hiện diện trong "làng báo" nước nhà vỏn vẹn 3 năm, Tạp chí Doanh nghiệp và Kinh tế xanh "đường đường chính chính" hòa mình vào dòng thông tin chủ lưu "tăng trưởng xanh". Có thể nói, đây là giai đoạn "vàng" để Tạp chí khẳng định vai trò truyền thông về một chủ đề được cả xã hội quan tâm, theo đúng tôn chỉ mục đích.
Ba năm qua, đội ngũ lãnh đạo và phóng viên, biên tập viên của Tạp chí đã nỗ lực để tạo vị thế cho mình. Điều này được thể hiện rõ từ giao diện của Tạp chí điện tử cho tới các ấn phẩm báo giấy. Xanh từ chủ đề, từ chuyên mục đến các bài viết đều bám sát với tôn chỉ mục đích tạo nên bản sắc “Xanh” của Tạp chí. Để làm được điều này, không thể không nhắc tới vai trò của Hội đồng biên tập. Đó là những nhà báo "gạo cội" từng nắm giữ vị trí cao nhất ở những tờ báo úy tín; những nhà khoa học, nhà quản lý... như một nhân duyên, tề tựu về chung lưng đấu cật xây dựng nên Tạp chí Doanh nghiệp và Kinh tế xanh.
Từ uy tín của những người kiến tạo tờ Tạp chí đã tạo sức hút đủ lớn để tờ Tạp chí có được sự cộng tác của các nhà khoa học, các viện nghiên cứu, trường đại học gửi đăng những bài viết chuyên sâu, có hàm lượng khoa học cao, gắn lý luận và thực tiến về xu thế tăng trưởng xanh của đất nước. Dù quy mô tòa soạn và tầm ảnh hưởng còn khiêm tốn nhưng Tạp chí cũng đã tạo được sự tin tưởng của các nhà quản lý, doanh nghiệp và người dân. Điều này tạo nền tảng để Tạp chí triển khai các chuyên đề chuyên sâu với sự hợp tác của các tỉnh, thành phố; tổ chức hội thảo, tọa đàm với sự tham gia của các nhà khoa học, các nhà quản lý, chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp.
Điều gì tạo nên sức mạnh của một tờ báo hay tạp chí?
Tuy nhiên, dù những chuyển động trên là khả quan, nhưng những "rào cản" với một tờ tạp chí còn non trẻ là không ít. Rào cản thường thấy chính là góc nhìn và quan niệm xã hội về báo chí. Không ít lần khi tác nghiệp, người viết bài nhận được câu hỏi "cơ quan anh là báo hay tạp chí?". Nếu là "báo" đương nhiên được hiểu là sẽ có tầm hoạt động rộng, ảnh hưởng lớn. Còn nếu là "tạp chí" đương nhiên bị mặc định là bó gọn trong nội hàm "tôn chỉ mục đích". Nếu đối tác không thiện chí, thì việc đứng ở vị thế của tờ tạp chí sẽ đối mặt với sự dò xét hoặc nhận được phản hồi “hẹn anh dịp khác”.
Xin dẫn chứng câu chuyện chính người viết được trải nghiệm. Có lần đã đặt lịch làm việc với một doanh nghiệp lớn ở Hải Phòng. Nhưng ngay sát giờ làm việc, bỗng nhận được thông báo của lãnh đạo công ty: "Vấn đề Tạp chí đề cập chúng tôi đã đăng trên báo khác rồi". Tìm hiểu kỹ hóa ra, đó là một bài viết về hội thảo có dẫn ý kiến của lãnh đạo công ty, nhưng bài viết lại đăng trên tờ báo lớn, và điều đó bỗng trở thành cái cớ để hủy bỏ một cuộc làm việc. Sự phân biệt đối xử này cũng là nối "ấm ức" của nhiều Tạp chí phải nếm trải. Có một lãnh đạo doanh nghiệp tầm cỡ còn chia sẻ rằng, công ty chỉ truyền thông trên truyền hình hay báo lớn, còn việc các tờ tạp chí suốt ngày liên hệ làm việc khiến ông khó chịu và việc đề cập đến hợp tác truyền thông khiến ông thấy phản cảm.
Suy cho cùng, tạp chí hay báo thì cũng chung một chức năng, nhiệm vụ là thông tin đến bạn đọc. Trong thời đại công nghệ số hiện nay việc thông tin nhanh, thu hút lượng độc giả lớn đâu phụ thuộc vào tên tờ báo, hay tạp chí. Nó phụ thuộc vào tính thời sự của thông tin, công nghệ và kỹ năng SEO... sẽ quyết định việc thu hút độc giả. Bởi vậy, có không ít tờ tạp chí, thậm chí trang tin tổng hợp còn có lượng độc giả truy cập cao hơn cả những tờ báo có tên tuổi.
Một khó khăn nữa là những đòi hỏi về kỹ năng và sự am hiểu về các vấn đề kinh tế xanh hiện nay. Bởi đây là một vấn đề mới, nhiều thuật ngữ, định nghĩa diễn giải còn mơ hồ. Do vậy khi phóng viên tác nghiệp đề tài thường lúng túng và dễ bị "đơ" khi gặp phải những đối tác khó tính. Trong những lần tác nghiệp, người viết thường xuyên được chất vấn ngược: kinh tế xanh có phải là nông nghiệp?, quận này đô thị hết rồi làm gì còn kinh tế xanh?, huyện này kinh tế manh mún không thể làm kinh tế xanh... Nếu phóng viên không có đủ kiến thức diễn giải thì sẽ khiến những câu hỏi đó thành lời từ chối hoặc biến cuộc phỏng vẫn thành buổi cãi lộn căng thẳng. Thực ra, những câu hỏi đó nếu biết nắm bắt sẽ là lời dẫn để đi tới cuộc phỏng vấn chất lượng mà phóng viên luôn chủ động "cuộc chơi".
Tôi đồng ý với quan điểm cho rằng, để tuyên truyền cho xu hướng chuyển đổi xanh, báo chí với vai trò của mình sẽ đóng vai trò cầu nối từ các nhà quản lý, quy hoạch, hoạch định chính sách, khoa học đến với cộng đồng doanh nghiệp và người dân; và theo chiều ngược lại. Từ đó, chúng ta chuyển tải những thông tin rõ ràng cả từ hai phía, từ đó cùng khai mở những nội dung, luận chứng cụ thể của quá trình “chuyển đổi xanh”. Trong quá trình đó, báo chí cũng kịp thời phát hiện, biểu dương những mô hình tốt, những cách làm hay và mang lại hiệu quả.
Và bản thân những người làm công tác truyền thông cũng phải nằm lòng các kiến thức cơ bản: Thế nào là chuyển đổi xanh? Thực hiện chuyển đổi xanh nhằm mục đích gì? Lĩnh vực nào sẽ thực hiện chuyển đổi? Kinh tế xanh có phải tiên phong hay không? Đâu là mô hình, cách làm để chuyển đổi thành công? Nguồn lực ở đâu để thực hiện chuyển đổi? Vai trò của Nhà nước, doanh nghiệp, người dân trong quá trình này thể hiện như thế nào?... Để tìm hiểu những điều này không đến nỗi phải "mò kim đáy bể" mà chỉ cần một cái kích chuột trên google!
Tạp chí Doanh nghiệp và Kinh tế xanh hôm nay đã trải qua những khó khăn ban đầu và đây là thời điểm để nắm bắt vận hội tạo bước ngoặt phát triển. Để làm được điều này phải xuất phát từ đội ngũ những người làm báo có đủ khát khao, sẵn sàng dấn thân vượt qua rào cản. Làm báo một cách chính trực, bản lĩnh và công tâm không chạy theo xu thế chộp giật, lợi dụng tư lợi cá nhân. Và một điều không thể thiếu, đó là không ngừng học hỏi bắt nhịp xu hướng phát triển báo chí hiện đại để sáng tạo ra những sản phẩm mà xã hội và bạn đọc cần. Nếu làm được điều đó, chúng ta có thể kỳ vọng về một tương lai trở thành kênh truyền thông "quyền lực" về tăng trưởng xanh./.
