Hướng đi mới cho ngành thủy sản
Thanh Hóa sở hữu đường bờ biển dài hơn 102 km, cùng hệ thống đầm phá, vùng triều rộng lớn, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển ngành nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là nuôi tôm. Nhận thức được tiềm năng đó, tỉnh đã chủ động chuyển đổi từ nuôi tôm quảng canh truyền thống sang nuôi tôm công nghệ cao, nhằm nâng cao năng suất, giảm thiểu rủi ro và đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước cũng như xuất khẩu.
Mô hình nuôi tôm công nghệ cao tại Thanh Hóa ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật như hệ thống ao nuôi lót bạt, xử lý nước tuần hoàn, kiểm soát môi trường bằng cảm biến tự động, giúp giảm thiểu dịch bệnh và tăng hiệu quả sản xuất. Một số địa phương như Hoằng Hóa, Quảng Xương, Tĩnh Gia đã phát triển các vùng nuôi tôm công nghệ cao quy mô lớn, mang lại thu nhập cao cho người dân và doanh nghiệp, góp phần khẳng định hướng đi đúng đắn của tỉnh trong việc phát triển ngành thủy sản.
Bên cạnh đó, tỉnh Thanh Hóa đã có nhiều chính sách hỗ trợ như đầu tư hạ tầng vùng nuôi, khuyến khích liên kết chuỗi giá trị giữa nông dân và doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu. Nhờ đó, năng suất tôm nuôi trên địa bàn tỉnh liên tục tăng, đóng góp đáng kể vào kinh tế nông nghiệp địa phương.
Điển hình như Nghị quyết 20/2021/NQ-HĐND của Hội đồng Nhân dân tỉnh Thanh Hóa ban hành chính sách khuyến khích phát triển khoa học và công nghệ trở thành khâu đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2021-2025. Nghị quyết này đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào nuôi tôm công nghệ cao, từ khâu chọn giống, chăm sóc đến chế biến, bảo quản.
Ngoài ra, tỉnh cũng triển khai nhiều chương trình, dự án hỗ trợ nông dân về vốn, kỹ thuật, giống, vật tư, giúp họ tiếp cận và áp dụng hiệu quả mô hình nuôi tôm công nghệ cao. Các hoạt động đào tạo, tập huấn được tổ chức thường xuyên, giúp nâng cao trình độ chuyên môn cho người nuôi tôm.
Nhờ những chính sách và giải pháp đồng bộ đó, ngành nuôi tôm công nghệ cao ở Thanh Hóa đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, góp phần nâng cao đời sống của người dân và thúc đẩy sự phát triển của ngành thủy sản tỉnh nhà.
Tính đến nay, Thanh Hóa đã phát triển 220 ha diện tích nuôi tôm trong nhà màng, nhà lưới. Mô hình này mang lại hiệu quả kinh tế vượt trội, cho phép người nuôi đạt 3 - 4 vụ mỗi năm trên diện tích 1 ha, với doanh thu từ 2 - 2,5 tỷ đồng. Sau khi trừ chi phí, lợi nhuận ròng đạt từ 800 triệu đến hơn 1 tỷ đồng.
Ông Nguyễn Trọng Đạt (ở xã Hoằng Đạt, huyện Hoằng Hóa) là một trong những người tiên phong áp dụng mô hình nuôi tôm công nghệ cao trong nhà màng, nhà lưới tại Thanh Hóa chia sẻ: “Trước đây gia đình tôi nuôi tôm theo phương pháp truyền thống, năng suất thấp, rủi ro cao do dịch bệnh và thời tiết. Từ khi chuyển sang nuôi tôm công nghệ cao, tôi thấy hiệu quả rõ rệt. Tôm phát triển nhanh, ít bệnh tật, năng suất tăng gấp nhiều lần. Mỗi năm, tôi nuôi được 3-4 vụ tôm, thu nhập ổn định. Sau khi trừ chi phí, lợi nhuận đạt trên 1 tỷ đồng/ha”.
Thách thức và giải pháp
Mặc dù mang lại lợi ích kinh tế đáng kể, mô hình nuôi tôm công nghệ cao ở Thanh Hóa đang đối mặt với nhiều thách thức lớn. Đầu tiên là vấn đề vốn đầu tư. Chi phí ban đầu cho hệ thống ao nuôi, xử lý nước, thiết bị, con giống và thức ăn rất cao, gây khó khăn cho nhiều hộ dân, đặc biệt là các hộ nhỏ lẻ. Bên cạnh đó, dù có hệ thống kiểm soát hiện đại, rủi ro về môi trường và dịch bệnh vẫn tiềm ẩn. Ô nhiễm môi trường, dịch bệnh như đốm trắng, EMS, và biến đổi khí hậu với thời tiết thất thường, xâm nhập mặn, bão lũ đều có thể gây tổn thất lớn cho người nuôi.
Một thách thức khác là đầu ra chưa ổn định. Giá tôm biến động mạnh theo thị trường thế giới, trong khi chuỗi liên kết giữa nông dân, doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu còn lỏng lẻo. Tình trạng "được mùa mất giá" thường xuyên xảy ra, ảnh hưởng đến lợi nhuận của người nuôi. Ngoài ra, việc thiếu nhân lực chất lượng cao cũng là một vấn đề đáng quan tâm. Nuôi tôm công nghệ cao đòi hỏi kỹ thuật chuyên sâu về môi trường nước, dinh dưỡng và quản lý dịch bệnh. Tuy nhiên, số lượng lao động có chuyên môn tại Thanh Hóa còn hạn chế, gây khó khăn trong việc áp dụng các tiến bộ khoa học vào thực tiễn.
Ông Lường Khắc Nhất, một hộ nuôi tôm ở xã Hoằng Châu chia sẻ: “Mặc dù tỉnh đã ban hành các chính sách hỗ trợ cho người nuôi tôm công nghệ cao, nhưng thực tế việc tiếp cận nguồn vốn này lại không hề dễ dàng. Gia đình tôi đã vay mượn tiền để đầu tư mua sắm trang thiết bị, cải tạo ao nuôi theo tiêu chuẩn công nghệ cao gần 3 năm nay, nhưng đến nay vẫn chưa nhận được bất kỳ khoản hỗ trợ nào. Điều này khiến chúng tôi gặp rất nhiều khó khăn về tài chính, ảnh hưởng lớn đến quá trình sản xuất”.
Để đảm bảo đầu ra ổn định và xây dựng một ngành nuôi tôm bền vững, việc phát triển chuỗi liên kết giữa nông dân, doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu là vô cùng quan trọng. Sự hợp tác chặt chẽ này không chỉ giúp người nuôi tôm tránh khỏi tình trạng 'được mùa mất giá' mà còn tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm, nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường. Đồng thời, việc chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu thông qua nâng cao khả năng dự báo thời tiết và áp dụng các mô hình nuôi thích ứng là yếu tố then chốt để đảm bảo sự ổn định và phát triển lâu dài của ngành.
Ngoài ra, thị trường là yếu tố quyết định sự thành công của ngành nuôi tôm công nghệ cao. Do đó, việc xây dựng một hệ thống tiêu thụ hiệu quả là điều kiện tiên quyết. Các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu cần đóng vai trò cầu nối, liên kết chặt chẽ với nông dân để đảm bảo đầu ra ổn định và giá cả hợp lý. Cùng với đó, việc đa dạng hóa thị trường, tìm kiếm các kênh phân phối mới và xây dựng thương hiệu cho tôm Thanh Hóa cũng là những giải pháp cần thiết để nâng cao giá trị sản phẩm và mở rộng thị phần.
Ông Lê Bá Duy, chuyên viên Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa, cho biết: “Việc xây dựng chuỗi liên kết đóng vai trò quan trọng trong phát triển bền vững ngành nuôi tôm công nghệ cao. Để thực hiện hiệu quả, cần đẩy mạnh vai trò của các tổ hợp tác, hợp tác xã, đồng thời khuyến khích nông dân tham gia nhằm tăng sức mạnh tập thể và dễ dàng tiếp cận thị trường.
Ngoài ra, vệc kết nối trực tiếp giữa nông dân và doanh nghiệp thông qua hội nghị, diễn đàn là rất cần thiết, giúp đảm bảo đầu ra ổn định và giá cả hợp lý. Bên cạnh đó, huyện Hoằng Hóa đang hướng tới xây dựng thương hiệu tôm địa phương để nâng cao uy tín, giá trị sản phẩm, đồng thời áp dụng các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP nhằm cải thiện chất lượng”.
Với những nỗ lực không ngừng và sự đồng lòng của cả hệ thống, Thanh Hóa hoàn toàn có thể trở thành một trong những trung tâm nuôi tôm công nghệ cao hàng đầu khu vực Bắc Trung Bộ. Qua đó, góp phần quan trọng trong việc nâng cao đời sống của người dân, đồng thời từng bước xây dựng một ngành thủy sản bền vững, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và chống khai thác IUU theo quy định.
Việc phát triển nuôi tôm công nghệ cao không chỉ tăng cường năng suất và chất lượng sản phẩm, mà còn giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, góp phần bảo vệ nguồn lợi thủy sản và nâng cao uy tín của thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế mà còn đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà, khẳng định vị thế của Thanh Hóa trên bản đồ thủy sản Việt Nam./.
