Trong bối cảnh hội nhập kinh tế, việc đầu tư vào chế biến sâu đã trở thành xu hướng tất yếu của ngành nông nghiệp, nhằm gia tăng giá trị sản phẩm, ổn định đầu ra và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững. Nắm bắt xu thế đó, nhiều hợp tác xã (HTX) trên địa bàn tỉnh Ninh Bình đã chủ động đổi mới mô hình sản xuất, ứng dụng công nghệ hiện đại để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.
Điển hình như HTX Nông sản Quỳnh Lưu (huyện Nho Quan), một trong những đơn vị tiên phong trong việc áp dụng công nghệ chế biến sâu nông sản. Ban đầu, HTX chỉ tập trung vào cung cấp sen tươi ra thị trường từ mô hình trồng sen Nhật. Tuy nhiên, nhận thấy giá trị sản phẩm chưa được khai thác tối đa, HTX đã đầu tư hệ thống máy móc hiện đại, bao gồm máy sấy, máy nghiền, máy sao chè, máy hút chân không… để sản xuất trà lá sen, bột củ sen và củ sen tươi đóng gói chân không.
Nhờ dây chuyền chế biến khép kín, các sản phẩm của HTX Nông sản Quỳnh Lưu không chỉ nâng cao chất lượng mà còn mở rộng thị trường tiêu thụ ra nhiều tỉnh, thành phố lớn. Hiện tại, sản phẩm bột củ sen và trà lá sen đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho các thành viên HTX.
Hay như mô hình trồng tau má ở xã Yên Thắng, huyện Yên Mô. Đây là một trong những mô hình hiệu quả nhất, hiện toàn xã có 8 ha với 70 hộ tham gia trồng. So với các loại rau màu khác, trồng rau má mang lại hiệu quả kinh tế khá cao, với thu nhập trung bình khoảng 500 triệu đồng/ha/năm. Tuy nhiên, vào cao điểm thu hoạch, tình trạng "được mùa mất giá" vẫn là nỗi lo thường trực.
Để giải quyết bài toán này, được sự hỗ trợ của Liên minh HTX tỉnh, năm 2023 HTX rau củ quả Vân Trà đã mạnh dạn đầu tư nhà xưởng, lắp đặt hệ thống máy móc công nghệ hiện đại để sản xuất sản phẩm bột rau má sấy lạnh theo quy trình khép kín. Nhằm giữ trọn vẹn độ tươi ngon và hàm lượng dinh dưỡng của sản phẩm, HTX đã áp dụng kỹ thuật sấy lạnh tiên tiến, kéo dài trong 24 giờ sau khi rau má tươi được rửa sạch. Tiếp theo, rau má sẽ được nghiền bằng cối đá granite trong 12 giờ nữa để giữ nguyên bản mùi vị và màu sắc. Mọi quy trình, từ khâu sản xuất đến đóng gói bao bì, đều được thực hiện khép kín và tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm.
Anh Trần Văn Hải, Giám đốc HTX, cho biết: “Quy trình sản xuất bột rau má được kiểm soát chặt chẽ từ khâu nguyên liệu đến thành phẩm. Để tạo ra 1kg bột, chúng tôi cần khoảng 10kg rau má tươi, nhưng giá trị sản phẩm sau chế biến cao hơn gấp nhiều lần so với bán rau tươi”.
Nhờ hướng đi này, bột rau má của HTX đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao và được nhiều cửa hàng nông sản sạch tin tưởng phân phối. Bên cạnh đó, HTX cũng tận dụng các kênh bán hàng online và tham gia các hội chợ xúc tiến thương mại để mở rộng thị trường tiêu thụ.
Nhận thức rõ vai trò quan trọng của chế biến sâu trong nâng cao giá trị nông sản, thời gian qua, tỉnh Ninh Bình đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ nhằm khuyến khích các HTX đầu tư vào lĩnh vực này. Cụ thể, các HTX được tạo điều kiện tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi, chuyển giao khoa học – kỹ thuật, đầu tư máy móc, thiết bị chế biến hiện đại cũng như cải tiến bao bì, nhãn mác sản phẩm. Bên cạnh đó, tỉnh còn đẩy mạnh kết nối cung cầu, hỗ trợ các HTX tham gia hội chợ thương mại để mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài tỉnh.
Nhờ những chính sách hỗ trợ kịp thời, nhiều HTX đã từng bước nâng cao năng lực chế biến, mở rộng sản xuất và gia tăng giá trị sản phẩm. Việc đầu tư vào chế biến sâu không chỉ giúp ổn định đầu ra mà còn tạo ra sản phẩm có chất lượng cao hơn, đáp ứng nhu cầu thị trường và giảm thiểu tình trạng "được mùa mất giá".
Chế biến sâu cũng góp phần tạo sự liên kết chặt chẽ giữa sản xuất – chế biến – tiêu thụ, giúp nông sản địa phương nâng cao khả năng cạnh tranh, hướng tới các thị trường khó tính, kể cả xuất khẩu. Với sự đồng hành của các chính sách hỗ trợ cùng nỗ lực đổi mới từ phía HTX, đây đang trở thành hướng đi tất yếu để nâng cao giá trị nông sản và phát triển ngành nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững./.
