Nghệ An phục tráng giống sâm Thổ Hào từng bị lãng quên

Vào thời điểm này, người dân xã Thanh Hà (huyện Thanh Chương, Nghệ An) đang tất bật cho vụ thu hoạch củ sâm Thổ Hào. Năm nay, sâm Thổ Hào cho năng suất cao, giá bán ổn định khiến người dân rất phấn khởi.

Ông Nguyễn Đình Lý – Chủ tịch Hội Nông dân xã Thanh Hà cho biết, toàn xã Thanh Hà có khoảng 5 ha trồng cây sâm Thổ Hào. Năm nay, năng suất cây sâm Thổ Hào đạt khoảng 2 tấn đến 2,5 tấn/ha. Sau khi thu hoạch, củ sâm tươi sẽ được bán với giá giao động từ 150.000 đồng- 500.000 đồng/kg tùy theo kích thước, chất lượng. Ngoài ra, người dân có thể sơ chế rồi bán củ sâm Thổ Hào khô cho đơn vị thu mua với giá khoảng 3 triệu đồng/kg.

"Nhờ trồng sâm Thổ Hào, kinh tế người dân địa phương từng bước phát triển”. ông Lý phấn khởi nói.

Thổ Hào là tên gọi một làng thuộc huyện Thanh Chương ngày xưa, nay là vùng đất thuộc các xã Thanh Tùng, Thanh Giang, Thanh Mai và một phần xã Thanh Hà. Làng Thổ Hào xưa nay vẫn là vùng đất cằn cỗi, lại thường xuyên bị lũ lụt đe dọa. Gần 300 năm trước, trong một lần hồi hương, vị tiến sỹ, tướng quân Phạm Kinh Vỹ không quên mang theo giống cây sâm quý về gieo trồng trên mảnh đất quê hương và gọi là sâm Thổ Hào.

Sâm Thổ Hào được xem là sản vật tiến vua, là vị thuốc quý, có tính hàn, tác dụng tốt cho việc bồi bổ cơ thể, chống suy nhược, bổ âm, bổ phế, chống căng thẳng, dễ ngủ. Đối với y học cổ truyền, sâm Thổ Hào có công dụng trong việc bồi bổ sức khỏe, chủ trị suy nhược cơ thể, mất ngủ, suy dinh dưỡng… Thân, hoa và lá có thể phơi khô dùng làm trà để uống.

Thế nhưng, trải qua những thăng trầm trong lịch sử, sâm Thổ Hào dần bị khai thác cạn kiệt và rơi vào quên lãng.

Năm 2021, khi có dự án của Sở Khoa Học và Công Nghệ  phối hợp với Hợp Tác Xã Tân Hưng Thịnh và Hội Nông dân huyện Thanh Chương trồng  khảo nghiệm phục tráng lại giống sâm Thổ Hào với quy mô 3 ha. Sau quá trình trồng cho thấy đây là cây trồng dễ chăm sóc, ít bị sâu bệnh, ít phải đầu tư phân bón, hiệu quả cao hơn gấp nhiều lần so với nhiều loại cây trồng khác.

Bình quân mỗi ha, trừ các khoản chi phí, người dân thu về trên 400 triệu đồng. Nhận thấy hiệu quả kinh tế từ sâm Thổ Hào mang lại, đến nay, nhiều người đã trồng và phát triển cây dược liệu này với tổng diện tích 5ha.

Ông Nguyễn Văn Lý - Chủ tịch Hội Nông dân Thanh Hà cho biết thêm, sau nhiều năm trồng và phát triển, thấy được hiệu quả mà sâm Thổ Hào mang lại, người dân đã tự nguyện chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ giống ngô, lạc, sắn sang trồng sâm Thổ Hào.

Cây sâm Thổ Hào phù hợp với thổ nhưỡng và khí hậu địa phương nên sinh trưởng và phát triển tốt, cho củ chất lượng cao.

Để góp phần giúp sâm Thổ Hào phát triển bền vững và ngày càng nâng cao giá trị, Hội nông dân xã Thanh Hà đã thành lập hợp tác xã (HTX) sâm Thổ Hào nhằm xây dựng chuỗi liên kết giá trị sản phẩm, tạo điều kiện cho các thành viên trong HTX có điều kiện được học tập, giúp đỡ nhau trong phát triển kinh tế nói chúng và sâm Thổ Hào nói riêng. Từng bước xây dựng sâm Thổ Hào trở thành sản phẩm OCOP của địa phương.

Việc phục tráng lại sâm Thổ Hào bước đầu đã mang lại hiệu quả cao, không chỉ giúp bảo tồn và phát triển một giống cây dược liệu quý mà còn góp phần thực hiện tốt công tác chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao năng suất, phát triển kinh tế tại địa phương./.