Ngày 4/7/2024, Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh (ITPC) phối hợp cùng Trung tâm Tài chính Quốc tế Việt Nam (VIAC) đã tổ chức Hội nghị với chủ đề “Giao dịch ngoại thương hiện nay: Sự đổi mới hướng trong chiến lược kinh doanh & quản lý tranh chấp”.
Phát biểu khai mạc, bà Hồ Thị Quyên - Phó Giám đốc ITPC chia sẻ: “Việt Nam đang ngày càng hội nhập sâu rộng với quốc tế, điều này tạo ra nhiều cơ hội mới cho doanh nghiệp trong việc phát triển và mở rông thị trường cũng như kết nối đối tác. Tuy nhiên, quá trình này cũng cần gắn liền với sự tuân thủ chặt chẽ quy định pháp luật, tuân thủ tiêu chuẩn được đặt ra từ các thị trường mà doanh nghiệp tiến hành xuất khẩu. Với tình hình đó, doanh nghiệp cần có bước chủ động, linh hoạt thay đổi để đáp ứng một cách phù hợp với nguồn lực nhằm tận dụng các cơ hội, xây dựng lợi thế từ các xu hướng”.
“Hướng tới mục tiêu cung cấp cho doanh nghiệp kiến thức, thông tin giá trị để kết thúc thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu phát triển mạnh hơn trong thời gian tới. Tôi kỳ vọng hội nghị sẽ tập trung phân tích các vấn đề nổi bật của cột, từ đó giải quyết các vướng mắc mà doanh nghiệp đang gặp phải”, bà Hồ Thị Quyên chia sẻ thêm.
Thời gian tới, bức tranh xuất nhập khẩu của nước ta sẽ phân hóa rất rõ ràng. Khi các doanh nghiệp thay đổi theo thời gian, ứng phó hiệu quả chắc chắn sẽ tận dụng được cơ hội, phát triển mạnh mẽ, trong khi đó, doanh nghiệp thích nghi chậm hơn sẽ có nguyên cơ đối mặt với nhiều thử thách thức mới khi nhiều quy định mới được ban hành.
LS Châu Việt Bắc - Phó Tổng Thư ký VIAC cho biết: “Trong nhiều năm qua, tranh chấp liên quan đến ngoại thương, mua bán hàng hóa quốc tế luôn dẫn đầu về số lượng các vụ tranh chấp được yêu cầu giải quyết tại VIAC và nhiều trường hợp trong số đó, doanh nghiệp Việt Nam bị bất lợi, nhưng lại không thể bảo vệ được quyền lợi của mình vì các sơ xuất ngay từ khâu đàm phán và giao kết hợp đồng. Do đó, “Quản trị hợp đồng, quản trị rủi ro trong giao dịch ngoại thương là rất quan trọng”.
Liên quan đến yêu cầu về chuyển đổi màu xanh và vấn đề đặt ra với hoạt động xuất nhập khẩu, TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh, Trọng tài viên VIAC cho rằng: “Khi sự nhận thức về phát triển bắt đầu thay đổi theo một cách xác định số lượng, các quốc gia gia và bản thân các cá nhân trong xã hội không chỉ quan tâm đến tăng trưởng kinh tế nói riêng mà còn quan tâm nhiều hơn đến sự phát triển bền vững nói chung”.
“Như vậy, áp dụng từ thị trường đòi hỏi các doanh nghiệp phải vận động cùng với xu thế chuyển đổi cơ cấu kinh tế từ nâu sang xanh. Hiện nay, cách mạng tiêu dùng gắn chặt với các yếu tố “xanh”; “an toàn” và “nhân văn” cùng với việc thực hiện các cam kết liên quan đến nhiều Hiệp định Thương mại Tự do thế hệ mới trong bối cảnh hội nhập quốc tế như TPP, CPTPP, EVFTA”, TS. Võ Trí Thành chia sẻ.
“Hiệp định thương mại tự do (FTAs) chất lượng cao và sự phát triển quan hệ đối tác rất quan trọng. Do đó, để vượt qua giai đoạn đầy khó khăn này, doanh nghiệp cần linh hoạt trong việc lựa chọn và tiếp cận đối tác và thị trường mục tiêu, tích cực điều chỉnh phù hợp đối với các mặt hàng chủ lực” TS Võ Trí Thành khuyến nghị.
Ngoài ra, việc “xanh hóa” trong doanh nghiệp cũng cần được quan tâm đúng mực, trong đó, việc thực hiện ESG là nhân tố mang tính “sống còn” trong việc xây dựng thương hiệu và phát triển bền vững của doanh nghiệp.
“Việt Nam cần giải quyết được 2 điểm chặn cố hữu là hạ tầng và nhân lực, chỉ có như vậy, Việt Nam mới có thể gia tăng giá trị, thu hút mạnh mẽ nguồn vốn đầu tư nước ngoài ( FDI), tận dụng lợi thế và cơ hội để “tư duy lại, thiết kế lại, xây dựng lại” trong một thế giới nhiều biến động”, TS. Võ Trí Thành nhấn mạnh.
“Hiệp định thương mại tự do (FTAs) đóng vai trò quan trọng đối với doanh nghiệp khi thực hiện xuất nhập khẩu, bên cạnh các FTA đã được ký kết và đang vận hành, các Hiệp định thương mại tự do mới cũng cho thấy nhiều giá trị mới. Qua thực tế, có thế thấy, các Hiệp định thương mại tự do mang đến cho các doanh nghiệp nhiều cơ hội trong việc tối ưu hóa các ưu đãi, đặc biệt là ưu đãi thuế quan. Đồng thời, thúc đẩy mạnh mẽ việc thu hút dòng vốn đầu tư, thúc đẩy chuỗi cung ứng và xa hơn là tạo động lực cho sự cải cách, đổi mới trong chính doanh nghiệp”, ông Nguyễn Hữu Nam - Phó Giám đốc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Chi nhánh TP. Hồ Chí Minh (VCCI HCM) cho biết.
Tuy nhiên, song song với những điểm sáng, các Hiệp định thương mại tự do lúc nào cũng đặt ra nhiều áp dụng cho doanh nghiệp khi buộc doanh nghiệp phải nhanh chóng thay đổi, bắt kịp các tiêu chuẩn mới để không bị loại trừ, tăng sức mạnh của tranh. Qua nghiên cứu, ông Nguyễn Hữu Nam nhận định: “Các thị trường lớn theo thời gian và hướng tới đây sẽ tăng cường hướng tới chuẩn hóa, quy chuẩn hóa về hàng hóa. Điều này yêu cầu doanh nghiệp phải có chiến lược, phương án thay đổi quy trình sản xuất, nhập nguyên liệu, “xanh hóa” nhanh chóng để hoạt động giao thương không bị ngưng trệ, đồng thời tìm kiếm được nhiều cơ hội mới trên các thị trường mới”.
Qua số liệu thống kê về hoạt động xuất nhập khẩu tại Việt Nam trong năm 2023 và 6 tháng đầu năm 2024 đã chỉ ra: Để giao dịch có hiệu quả, doanh nghiệp phải rất nhanh nhạy với những thay đổi mới, những tình huống mới có thể phát sinh, đặc biệt là liên quan đến pháp lý.
Thông qua thực tế việc làm và các thiệt hại mà doanh nghiệp Việt Nam phải chịu trách nhiệm, các chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp cần phải hiểu rõ tính chất, đặc điểm của hợp đồng ngoại thương, hợp đồng được điều chỉnh bởi văn bản quy phạm pháp luật nào, có tiềm ẩn rủi ro về chính trị, văn hóa hay không. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần tiến hành kiểm soát, đánh giá về khả năng thực hiện giao dịch, điều kiện giao dịch, quy định pháp luật của nước sở tại để chủ động ứng phó với những rủi ro có thể phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng./.
