Thiếu nguồn cung, dự báo giảm sản lượng
Từ đầu năm đến nay, giá hạt tiêu Việt Nam liên tục trên đà tăng mạnh. Đặc biệt trong nửa đầu tháng 6 vừa qua, có lúc giá tiêu tăng “nóng” khi lập đỉnh 180.000 đồng/kg (ngày 12/6). Mức giá này đã làm nhiều nông dân kỳ vọng hồ tiêu sẽ trở lại thời hoàng kim. Tuy nhiên, sau đó giá tiêu giảm và dao động quanh mốc 140.000 – 160.000 đồng/kg. nhưng vẫn được xem là mức cao kỷ lục tính từ năm 2016.
Theo nhiều nông dân, mặc dù giá tăng nhưng người trồng được hưởng lợi mấy. Nguyên nhân chính do đa số vườn tiêu lâu năm đã bị thay thế bằng sầu riêng và một số loại cây trồng khác có giá trị kinh tế cao hơn. Mặt khác, năng suất tiêu giảm mạnh trong những năm gần đây, trung bình từ 20 - 30% do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Tuy vậy, giá tiêu ở mức cao khiến người dân rất phấn khởi và yên tâm hơn để chăm sóc vườn tiêu đang có.
Bà Lương Thị Oanh - Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Eawy ở huyện Ea H’leo cho hay kể từ lúc thành lập HTX năm 2015 giá tiêu liên tục giảm khiến nhiều hộ nông dân không còn mặn mà đầu tư nên nhiều vườn tiêu đã bỏ hoang, chết dần các trụ. Nông dân chọn trồng xen các loại cây có giá trị kinh tế tốt hơn. “Thực tế hiện nay, trong số 50 ha diện tích hồ tiêu đang liên kết với HTX thì gần như không có một hộ nào trồng thuần hồ tiêu. Vì thế mà giá tuy có tăng nhưng năng suất và sản lượng giảm rất nhiều, khoảng 60 – 70% so với những năm trước đây”- bà Oanh chia sẻ.
Theo thống kê của Sở NN&PTNT Đắk Lắk, tỉnh hiện có 28.583 ha hồ tiêu, giảm 2.501 ha so với năm 2022. Ngoài ra, năng suất bình quân của loại cây này đạt mức 30,06 tạ/ha, tăng 0,3 tạ/ha so với năm 2022. Diện tích vẫn đang tiếp tục giảm, nhưng năng suất và sản lượng tăng là do giá tiêu hạt đã tăng trở lại nên người dân có lãi và chú trọng đầu tư chăm sóc hơn. Tuy nhiên, phần diện tích trồng mới thì tăng chưa đáng kể.
Theo Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VSPA), trong những tháng đầu năm do thời tiết hạn hán kéo dài làm cho sản lượng hồ tiêu năm nay của Việt Nam giảm 10%, xuống khoảng 170.000 tấn so với năm ngoái. Đây cũng là mức sản lượng thấp nhất trong vòng 5 năm gần đây. Do tác động của hiện tượng El Nino, nhiều nước sản xuất lớn cũng được dự báo sụt giảm sản lượng lẫn suy giảm diện tích canh tác hồ tiêu.
Kỳ vọng giá tiêu sẽ tiếp tục tăng thêm
Theo các chuyên gia kinh tế, giá hồ tiêu sẽ còn tăng trong ngắn hạn sắp tới. Mặc dù có thể sẽ có những đợt điều chỉnh giảm nhưng sẽ không đáng kể do thị trường đã thiết lập mặt bằng giá mới. Tuy nhiên, đối với nhiều nông dân thì giá tiêu hiện nay vẫn chưa hấp dẫn đủ để ồ ạt bán ra. Lý do là bởi sầu riêng, cà phê đang có giá rất tốt, nên nông dân đủ tài chính để trữ hồ tiêu. Vào lúc giá đang cao như hiện giờ, chỉ một vài hộ nông dân bán ra "nhỏ giọt" để thăm dò thị trường.
Ông Phạm Văn Tuấn - Giám đốc HTX Nông nghiệp Việt Đức (huyện Cư Kuin) chia sẻ với 50 ha hiện có thì tổng sản lượng hồ tiêu của HTX đạt gần 200 tấn trong niên vụ 2024. Năm nay, giá tiêu liên tục tăng cao, nông dân không bị áp lực phải bán sớm như mọi năm và các loại nông sản khác cũng đang tăng nên bà con có thu nhập ổn định. “Sau thu hoạch, bà con chỉ bán trước một phần sản lượng để trả tiền thuê nhân công và tái đầu tư sản xuất cho niên vụ kế tiếp. Số còn lại được tích trữ chờ tăng giá cao hơn” - ông Tuấn cho biết.
Ông Vũ Kim Thịnh ở xã Dray Bhăng (huyện Cư Kuin) cho biết vụ tiêu vừa rồi, gia đình thu về 40 tấn tiêu. Mặc dù giá hồ tiêu liên tục tăng cao nhưng ông chưa muốn bán để chờ giá tốt hơn. Một phần còn bởi sản lượng tiêu của những năm trước vẫn còn được trữ trong kho. Ông đã đầu tư xây dựng kho lạnh bảo quản để giữ cho chất lượng hạt tiêu không bị ẩm mốc.
“Giá liên tục tăng nhưng cũng không bị áp lực phải bán vì tôi đang thong thả tài chính. Hy vọng vụ mùa sau sẽ đạt năng suất cao hơn và giá sẽ tốt hơn” - ông Thịnh phấn khởi.
Theo VSPA, năm 2024 nhu cầu tiêu thụ hồ tiêu toàn cầu dự kiến đạt tới 529.000 tấn, tăng 64.000 tấn so với sản xuất. Với tình trạng khan hiếm nguồn cung hồ tiêu như hiện nay, nhiều chuyên gia ngành hàng dự báo sắp tới giá tiêu có thể vượt đỉnh chu kỳ trước đó. Ở góc độ khác, giá hạt tiêu tăng trong bối cảnh các mặt hàng nông sản đều tăng giá là tín hiệu tốt để nông dân không ồ ạt đổ xô đi trồng tiêu như trước đây. Đồng thời, nông dân cũng sẽ có điều kiện chăm sóc vườn tiêu tốt hơn theo hướng bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và gia tăng giá trị sản phẩm.
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, tính đến hết tháng 5/2024, Việt Nam đã xuất khẩu gần 110.000 tấn hạt tiêu các loại, thu về 469 triệu USD. So với cùng kỳ năm ngoái, sản lượng tiêu xuất khẩu giảm 16,8% nhưng tăng 15,4% về giá trị. Thời gian tới, ngành hàng hồ tiêu có thể cán mốc 1 tỷ USD xuất khẩu trong năm nay nếu giá vẫn tiếp tục tăng./.
