Thanh niên và sứ mệnh đổi mới trong nông nghiệp xanh
Thế giới đang bước vào kỷ nguyên tăng trưởng xanh, nơi nông nghiệp không chỉ là nghề truyền thống mà còn là động lực phát triển bền vững. Thanh niên, với tài trí và tinh thần sáng tạo, đang giữ vai trò quan trọng trong việc đưa khoa học công nghệ, cách mạng 4.0 và trí tuệ nhân tạo vào sản xuất nông nghiệp.
Công nghệ và đổi mới: Thanh niên dẫn đầu xu hướng
Theo các nhà khoa học, nông nghiệp thông minh, nông nghiệp 4.0 phải gồm 8 nội hàm là: Ứng dụng cảm biến vạn vật kết nối internet hầu hết các trang trại nông nghiệp (IoT), điều khiển tự động quá trình sản xuất, tự động ứng phó với biến đổi khí hậu, cải thiện vi khí hậu trong nhà kính; sử dụng đồng bộ công nghệ đèn LED trong canh tác kỹ thuật cao để tối ưu hóa quá trình sinh trưởng của cây; canh tác trong nhà kính, nhà lưới, sử dụng công nghệ thủy canh, khí canh nhằm cách ly môi trường tự nhiên và chủ động ứng dụng công nghệ; ứng dụng tế bào quang điện nhằm sử dụng hiệu quả không gian và giảm chi phí năng lượng; sử dụng người máy (robot) chăm sóc cây trồng, vật nuôi thay con người; sử dụng các vệ tinh, thiết bị bay không người lái khảo sát thực trạng, thu thập dữ liệu trong quản lý trang trại; sử dụng công nghệ tài chính thông minh nhằm quản lý trang trại đạt hiệu quả cao; ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong phát triển nông nghiệp.
Tại nhiều địa phương, những người trẻ đang chuyển mình từ những người nông dân truyền thống sang những "doanh nhân nông nghiệp" với tư duy khoa học. Họ đã xây dựng mô hình trang trại thông minh sử dụng AI để giám sát độ ẩm, dinh dưỡng và sâu bệnh trên rau hữu cơ. Kết quả, có những mô hình năng suất tăng 30% trong khi giảm được 40% chi phí.
Thời gian qua, Hà Nội đã đẩy mạnh ứng dụng nông nghiệp thông minh IOT (Internet of Things) trong ngành nông nghiệp, đặc biệt là trong chăn nuôi. Các mô hình ứng dụng hệ thống IOT đã dần đem lại hiệu quả kinh tế cao, phù hợp với thực tế của Hà Nội và đang khẳng định được vai trò trong thúc đẩy phát triển sản xuất trong điều kiện hiện nay của thành phố.
Mô hình chăn nuôi ứng dụng IOT đã có mặt ở hầu hết các quận, huyện có sản xuât nông nghiệp và tập trung nhiều ở các huyện như: Mê Linh, Gia Lâm, Thường Tín, Đông Anh, Thanh Oai, Đan Phượng…
Hay tại Bắc Giang, người trồng vài đã áp dụng blockchain vào quản lý chuỗi cung ứng với sản phẩm vải thiều, giúp nâng giá trị xuất khẩu sang Nhật Bản và EU. Câu chuyện của họ là minh chứng rõ nhất cho vai trò tiên phong của thanh niên trong đổi mới nông nghiệp.
Mô hình quốc tế: Góc nhìn từ thế giới
Israel nổi tiếng với nông nghiệp công nghệ cao, với hệ thống tưới nhỏ giọt tiết kiệm nước và các trang trại dựa trên AI. Không chỉ vậy, họ còn ứng dụng công nghệ robot thu hoạch tự động giúp tối ưu hóa năng suất và giảm sự phụ thuộc vào lao động thủ công. Đây là một bài học quan trọng mà thanh niên Việt Nam có thể học hỏi.
Tại Đan Mạch, thanh niên đang đẩy mạnh xu hướng nông nghiệp tuần hoàn, tận dụng phế thải chăn nuôi để tạo ra năng lượng sinh học. Một ví dụ điển hình là dự án “Trang trại không rác” do nhóm nghiên cứu trẻ tại Đại học Copenhagen phát triển, giúp chuyển hóa toàn bộ chất thải chăn nuôi thành điện năng phục vụ sản xuất.
Tại Nhật Bản, thanh niên đang tiên phong trong phong trào “nông nghiệp đô thị”, sử dụng nhà kính thông minh trên mái nhà cao tầng để sản xuất rau sạch. Nhờ ứng dụng cảm biến và trí tuệ nhân tạo, họ có thể kiểm soát môi trường trồng trọt mà không cần phụ thuộc vào điều kiện thời tiết bên ngoài. Đây là mô hình tiềm năng có thể áp dụng tại các đô thị lớn của Việt Nam.
Một ví dụ khác đến từ Hà Lan – quốc gia dẫn đầu về nông nghiệp bền vững. Các startup trẻ tại đây đã phát triển mô hình “nông nghiệp thẳng đứng” trong nhà kính, sử dụng hệ thống đèn LED tiết kiệm năng lượng để thay thế ánh sáng mặt trời. Kết quả là sản lượng rau tăng gấp nhiều lần so với phương pháp canh tác truyền thống, đồng thời giảm thiểu đáng kể lượng nước tiêu thụ.
Tại Mỹ, một nhóm sinh viên tại Đại học California đã phát triển ứng dụng AI giúp nông dân dự đoán dịch bệnh trên cây trồng thông qua hình ảnh chụp từ vệ tinh và thiết bị bay không người lái (drone). Nhờ đó, nông dân có thể chủ động phòng ngừa sâu bệnh mà không cần sử dụng quá nhiều thuốc trừ sâu, góp phần bảo vệ hệ sinh thái.
Thanh niên và tầm nhìn cho nông nghiệp xanh tại Việt Nam
Với những xu hướng trên, thanh niên Việt Nam không chỉ có cơ hội mà còn có trách nhiệm trong việc định hình tương lai của nền nông nghiệp xanh. Những sáng kiến như trồng lúa hữu cơ kết hợp nuôi cá, sử dụng chế phẩm sinh học thay thế hóa chất trong sản xuất rau củ, hay phát triển mô hình trang trại số hóa đều đang được nhiều bạn trẻ khởi xướng và triển khai.
Tuy nhiên, để những mô hình này thực sự phát triển bền vững, cần có sự hỗ trợ từ chính sách, tài chính cũng như đào tạo chuyên sâu. Các chương trình hợp tác với doanh nghiệp, viện nghiên cứu và tổ chức quốc tế sẽ là cầu nối quan trọng giúp thanh niên có thêm cơ hội tiếp cận với công nghệ tiên tiến.
Không chỉ dừng lại ở việc sản xuất, thanh niên cũng đang tiên phong trong việc xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường cho sản phẩm nông sản. Việc tận dụng các nền tảng thương mại điện tử, mạng xã hội và blockchain để minh bạch hóa nguồn gốc sản phẩm giúp gia tăng giá trị nông sản và tiếp cận nhiều khách hàng hơn.
Bên cạnh đó, xu hướng du lịch nông nghiệp cũng đang được nhiều bạn trẻ phát triển. Những trang trại hữu cơ kết hợp với mô hình du lịch trải nghiệm đang thu hút khách du lịch quốc tế, góp phần nâng cao thu nhập cho nông dân và bảo tồn những giá trị truyền thống.
Việt Nam có lợi thế về tài nguyên thiên nhiên, khí hậu đa dạng và đất đai màu mỡ. Nếu biết tận dụng và áp dụng các mô hình tiên tiến, kết hợp với sáng tạo của thanh niên, nền nông nghiệp xanh sẽ không chỉ là xu hướng mà còn là chiến lược phát triển bền vững cho tương lai./.
