Trong bối cảnh hiện nay, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi xanh trở thành những yêu cầu cấp thiết đối với ngành nông nghiệp và môi trường. Để có thể phát triển bền vững, ngành nông nghiệp và môi trường cần phải tìm ra những giải pháp phù hợp nhằm đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế bền vững; trong đó, việc tập trung tìm kiếm nguồn nhân lực chất lượng cao đóng vai trò quan trọng.
Cuộc cuộc đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học công nghệ luôn cần có sự tham gia của những người có chuyên môn cao. Tuy nhiên hiện nay, vẫn chưa có nhiều chính sách để phát triển nguồn nhân lực cao cho lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.
Tại buổi họp báo về triển khai thực hiện Nghị quyết nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia trong ngành nông nghiệp và môi trường diễn ra vào ngày 5/5 vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã nhấn mạnh vai trò của yếu tố con người.
Ông Nguyễn Văn Long, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường, cho biết hiện có khoảng 11 nghìn người đang làm trong lĩnh vực phát triển khoa học công nghệ cho nông nghiệp và môi trường, gồm 44 giáo sư và trên 260 phó giáo sư. Mặc dù vậy, số lượng chuyên gia tiếp tục theo đuổi lĩnh vực này ngày càng giảm và thiếu vắng sự xuất hiện của nhóm nhân lực trẻ tuổi.
Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến, số lượng giáo sư, tiến sĩ nghiên cứu về nông nghiệp và môi trường đang có xu hướng giảm. Nguyên nhân chủ yếu tới từ việc mức thu nhập chưa đủ để giữ chân nhân tài, nhất là khi thị trường lao động ngày càng cạnh tranh. Ngoài ra, các chính sách đãi ngộ cũng chưa đủ hấp dẫn để các chuyên gia gắn bó với công việc.
Ông Phùng Đức Tiến cho rằng, muốn thúc đẩy khoa học công nghệ thì vai trò của đội ngũ các nhà khoa học cần được chú trọng hơn nữa, lấy con người làm trung tâm của tiến trình đổi mới sáng tạo.
Nằm trong kế hoạch đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số với 7 nhóm nhiệm vụ lớn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ đẩy mạnh thu hút và giữ chân các nhà khoa học, chuyên gia có khả năng tổ chức, điều hành các nhiệm vụ quốc gia.
Ngoài ra, Bộ cũng đổi mới phương thức thực hiện nhiệm vụ khoa học công nghệ theo cơ chế đặt hàng, gắn với đào tạo nhân lực trong các lĩnh vực then chốt. Thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ rà soát lại trình tự phê duyệt các đề tài khoa học để đảm bảo mục tiêu, nội dung và đầu ra phù hợp với yêu cầu thực tiễn.
Bên cạnh các chính sách cho các nhà khoa học, chuyên gia thì Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng quan tâm tới vấn đề đào tạo nguồn nhân lực. Thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo cho thấy, mỗi năm có chưa tới 2% số sinh viên mới nhập học lựa chọn theo ngành nông nghiệp và môi trường.
Theo PGS. TS. Nguyễn Hữu Văn, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Nông Lâm (Đại học Huế), hầu hết các trường có đào tạo ngành nông nghiệp và môi trường vẫn tồn tại được là nhờ đào tạo chuyên ngành khác. Còn những ngành có liên quan tới nông nghiệp hay môi trường đều có ít người học.
Lý giải điều này, GS. TS Bùi Chí Bửu, nguyên Viện trưởng Viện lúa Đồng bằng sông Cửu Long, cho rằng, vấn đề lớn nhất hiện nay là vướng mắc về kinh phí cho sinh viên thực hành. Cơ sở vật chất để đào tạo của nhiều trường đại học hiện nay còn lạc hậu, chưa đáp ứng được xu hướng hiện nay. Ngoài ra, chương trình đào tạo vẫn đang nặng về lý thuyết, chưa trao cơ hội cho sinh viên trực tiếp trải nghiệm công việc.
Để nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực cho ngành nông nghiệp và môi trường, các chuyên gia cho rằng cần phải thay đổi tư duy đào tạo, đảm bảo chương trình đào tạo gắn liền với thực tế, áp dụng các tiến bộ khoa học để phù hợp với thực tiễn, nhất là khi ngành nông nghiệp đang bước vào thời kỳ chuyển đổi số, chuyển đổi xanh. Chương trình học cần chú trọng đến hướng tiếp cận đào tạo nông nghiệp và môi trường kết hợp với công nghệ, AI, IoT, tự động hóa…
Các chuyên gia cũng đề xuất Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng cơ chế để kết nối các cơ sở giáo dục đại học với những cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức thuộc lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, mở rộng cơ hội việc làm cho sinh viên.
