Tầm bóp có nhiều tên gọi khác nhau như; cây thù lù, cây lồng đèn, cây bôm bốp, cây bùm bụp…(người quê tôi thường gọi cây bóp bép, có lẽ do quả của nó rỗng nên khi bóp vỡ ra thường nghe tiếng bép) loài cây này mọc nhiều ở các bờ ruộng, dọc đường hay góc vườn ở vùng thôn quê. Tầm bóp ăn được nên thường gọi là rau tầm bóp.
Tầm bóp là loài cây mọc hoang nên sức sống của chúng khá mãnh liệt, thích nghi với mọi loại đất, khí hậu, trong điều kiện khô cằn hay nước úng hoặc chen nhau cùng những loại cây khác, chính vì vậy mà chúng không dễ bị sâu bệnh và ít bị ảnh hưởng bởi các loại thuốc bảo vệ thực vật. Vì thế rau tầm bóp không chỉ ngon mà còn rất lành.
Cây tầm bóp là loài cây khá quen thuộc với những người thôn quê. Thuở nhỏ, gia đình nghèo, tôi thường được mẹ hái cho ăn nhiều loại rau mọc dại như: rau rệu, thài lài, rau ngổ, mền cộng… và rau tầm bóp là được ăn nhiều nhất. Rau tầm bóp có thể có nhiều cách chế biến thành nhiều món rất ngon như luộc, xào tỏi, xào thịt bò, nấu canh… Món đơn giản nhất và giữ lại nhiều chất dinh dưỡng nhất của rau tầm bóp đó là luộc, vừa giữ lại được hương vị giòn ngọt đặc trưng vừa giúp hạn chế khả năng ung thư cũng như chống nấm và vi khuẩn.
Rau tầm bóp xào tỏi, thịt bò có vị ngọt thanh và đắng nhẹ từ rau tầm bóp cùng hương thơm từ tỏi đem lại, không những ngon mà còn giúp giải nhiệt mùa hè và cải thiện xương khớp. Tầm bóp nấu canh cua, hương vị món canh có vị ngọt thanh mát từ rau tầm bóp và cua, giúp trị mụn nhọt và bổ sung canxi có trong cua cho cơ thể. Tuy nhiên, xưa kia quê nghèo mắm, mỡ hiếm nên người quê chủ yếu ăn rau tầm bóp bằng món luộc và nấu canh cua. Rau tầm bóp cũng có thể nấu canh cùng với các loại rau dại khác như; mền cộng, rau rệu, dền cơm… cũng rất ngon.
Tầm bóp có hương vị rất lạ, hơi đắng nhưng thanh và mát. Tầm bóp luộc, nấu, xào với thịt đều rất hấp dẫn. Trong các bữa tiệc ở nhà hàng, quán ăn hoặc gia đình, bạn bè, tầm bóp cùng với các loại rau khác trong món lẩu rất được ưa chuộng. Tầm bóp là rau rất sạch bởi chúng mọc hoang, không bị chi phối bởi sự chăm sóc của con người nên rất lành và còn rất tốt cho sức khỏe. Vì tính mát của rau nên rau có hiệu quả rất tốt cho việc chữa trị nhiều loại bệnh.
Cây tầm bóp ra quả rất nhiều, quả tầm bóp có hình như chiếc đèn lồng xếp nếp rất đẹp, màu sắc rất hấp dẫn. Hồi nhỏ lũ trẻ trâu chúng tôi thường chọn những cây bóp tầm sai quả rồi nhổ cả cây về trồng trong những cái hũ hoặc bát tô vỡ làm cây cảnh để trong nhà rất đẹp và được khá lâu.
Theo đông y thì rau tầm bóp ngoài việc chế biến các món ăn ngon, còn có những công dụng làm thuốc chữa các bệnh như; bệnh tiểu đường; bệnh u gan, bệnh viêm họng, ho; chữa mụn nhọt… tuy nhiên việc dùng tầm bóp làm thuốc cần phải có sự hướng dẫn của các thầy thuốc đông y.
Ngày nay, tầm bóp không chỉ được coi là một loại rau sạch mà còn được coi là một món rau đặc sản ở nhiều vùng miền và nhất là thành phố. Rau tầm bóp xưa kia là rau của người quê nghèo, mà cũng không phải ăn thường xuyên. Quê tôi bây giờ rau tầm bóp vẫn mọc hoang nhiều nhưng cũng nhiều người ăn rau tầm bóp hơn xưa nên người quê cũng đã hái rau để bán. Một bó rau tầm bóp chợ quê tôi chỉ từ 1-2 nghìn đồng là đủ cho cả gia đình 4-5 người ăn. Nhưng một bó rau tầm bóp như thế ở thành phố thì giá có thể cao gấp 10 lần. Nhiều khách sạn, nhà hàng còn phải đặt mua rau tầm bóp thường xuyên.
Xã hội phát triển, cuộc sống bây giờ đã đủ đầy, dư dả. Nhiều món, nhiều thứ ngày xưa ăn ngon nhưng bây giờ chẳng còn thấy hấp dẫn, nhưng rất nhiều những món của thôn quê dân dã lại được ưa thích và nâng lên tầm đặc sản, có khi còn hiếm và đắt đỏ, trong đó có nhiều các loại rau, củ, quả… xưa mọc hoang, giờ sang chảnh. Hiện nay có nhiều nơi đã trồng cây tầm bóp làm rau thương phẩm, cho thu nhập khá, vì tầm bóp phát triển rất nhanh khi được chăm bón tốt và có thể thu hái quanh năm.
Còn tôi, sau bao nhiêu năm xa quê là bấy nhiêu năm không được ăn những món rau hoang dại quê nhà. Bây giờ, mỗi khi bữa cơm xuất hiện món rau tầm bóp hay những món rau dại mà thấy ký ức hiện về với hương vị ngọt ngon của những bát canh rau tầm bóp, ngó khoai dại… hay những đĩa rau rệu, thài lài luộc chấm mắm cáy, mẹ nấu ngày xa . Những món canh rau dại, dân dã gợi lên bao nhiêu kỷ niệm buồn vui của một trời tuổi thơ nghèo khó./.
