Khẳng định vị thế từ con số xuất khẩu kỷ lục
Hiệp hội rau quả Việt Nam cho biết, năm 2024 kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt kỷ lục với con số 7,2 tỷ USD. Thị trường Đông Bắc Á (Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc) giữ vai trò chủ lực. Với nhu cầu ngày càng cao, chất lượng, sản lượng phải ổn định, Việt Nam đã rất nỗ lực để đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe từ đối tác, từng bước tạo được vị thế của mình. Đây cũng là những thuận lợi để tiếp tục đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu, gia tăng kim ngạch trong năm 2025.
Nhiều loại rau quả Việt Nam đang rộng cửa vào các thị trường, trong đó có Đông Bắc Á đã góp phần cho ngành xuất khẩu rau quả đạt kim ngạch 7,2 tỷ USD năm 2024, số lượng rau quả xuất khẩu chính ngạch ngày càng tăng.
Ông Nguyễn Thanh Bình - Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) cho biết: “Việt Nam đang hội nhập tốt vào kinh tế toàn cầu, nhà nước đã tích cực đàm phán và ký kết được 16 hiệp định thương mại tự do thế hệ mới để mở rộng thị trường xuất khẩu cho rau quả, đặc biệt là các hiệp định giữa Việt nam và Trung quốc trong việc cấp phép nhập khẩu chính ngạch cho 12 mặt hàng trái cây của Việt nam trong đó có mặt hàng sầu riêng đã đẩy kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang Trung quốc lên một mốc phát triển mới.
Nhiều loại cây ăn quả chủ lực đã hình thành vùng sản xuất tập trung, chuyên canh theo hướng sản xuất hàng hoá; nhà vườn không ngừng nâng cao trình độ về kỹ thuật canh tác, chăm sóc và thâm canh, nâng cao và có sự hợp tác chia sẻ lợi ích cùng nhau phát triển giữa các doanh nghiệp.
Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, dự báo trong những năm tới thị trường xuất khẩu còn tiếp tục phát triển mở rộng với các khu vực chính là Trung Quốc, Hàn Quốc, các nước Asean, Hoa Kỳ, Canada, EU.
Bên cạnh đó là các thị trường tiềm năng như Ấn Độ, UAE, Australia và New Zealand. Đây là dư địa lớn để ngành rau quả Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu trong những năm tới.
Cần những bước chuyển mình để tiếp đà bứt tốc
Tuy nhiên, bên cạnh thuận lợi, các chuyên gia cũng chỉ ra những khó khăn mà ngành rau quả phải đối mặt. Trong đó: Thách thức từ biến đổi khí hậu, tình hình sâu bệnh gây hại, lạm dụng phân bón vô cơ và thuốc bảo vệ thực vật gây ảnh hưởng đến tuổi thọ vườn trồng, năng suất, chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm.
Cạnh tranh thương mại giữa các nước sản xuất, rào cản kỹ thuật từ các nước nhập khẩu, đặc biệt là các yêu cầu về kiểm dịch, an toàn thực phẩm ngày càng nhiều, tinh vi hơn và có xu hướng tăng cao ở tất cả các thị trường.
Về chủ quan, mặc dù có sự cải thiện đáng kể về năng suất và chất lượng rau quả tại một số vùng sản xuất truyền thống, nhưng nhìn chung năng suất và chất lượng cây ăn quả nước ta còn chưa cao so với bình quân chung của khu vực và thế giới, thiếu mô hình sản xuất theo chuỗi do quy mô nhỏ lẻ, manh mún, phân tán.
Tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch còn cao, công nghệ xử lý sau thu hoạch chậm thay đổi. Hệ thống phân phối, tiêu thụ sản phẩm chưa chuyên nghiệp; thiếu chuỗi liên kết giữa doanh nghiệp, người nông dân và người tiêu dùng; chuỗi giá trị trái cây còn qua khâu trung gian làm giá thành tăng cao và dễ bị đứt gãy...
Do đó, để thực hiện được mục tiêu xuất khẩu 10 tỷ USD vào năm 2030, ngành rau quả định hướng theo xu hướng kinh tế xanh, giảm phát thải, nông nghiệp tuần hoàn, sử dụng tiết kiệm và hiệu quả tài nguyên thiên nhiên. Ứng dụng công nghệ cao, thực hành các quy trình, quy phạm chuẩn trong sản xuất, chế biến để tạo ra các sản phẩm đáp ứng được yêu cầu của thị trường tiêu thụ.
Song song đó, Hiệp hội rau quả với vai trò cầu nối, sẽ tập trung nâng cao năng lực tuân thủ các quy định của thị trường nhập khẩu cho hội viên, ngành hàng. Tổ chức hoạt động kết nối, liên doanh, liên kết sản xuất, tiêu thụ; xây dựng các chuỗi cung ứng rau quả tại các địa phương, vùng sản xuất rau quả trọng điểm tạo ra nguồn cung ứng dồi dào, ổn định, đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương.
Ông Hoàng Trung, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đánh giá cao những kết quả mà ngành rau quả đóng góp cho lĩnh vực xuất khẩu nông lâm thuỷ sản nói riêng và kinh tế cả nước nói chung.
Đồng thời, khẳng định chất lượng sản phẩm rau quả Việt Nam ngày càng được nâng cao, được nhiều thị trường ưa chuộng. Tuy nhiên, trước yêu cầu ngày càng cao của thị trường, ngành rau quả cần tập trung khắc phục các hạn chế về liên kết sản xuất - tiêu thụ, xây dựng vùng nguyên liệu, nâng cao tỷ lệ chế biến.
Bên cạnh thị trường xuất khẩu, ngành rau quả cũng cần tập trung khai thác thị trường nội địa, cung cấp các sản phẩm chất lượng, an toàn cho hơn 100 triệu người dân trong nước.
Để duy trì được sự ổn định trong xuất khẩu, không gì hơn là doanh nghiệp Việt Nam phải tiếp tục điều chỉnh để đáp ứng các yêu cầu của đối tác, có chiến lược cụ thể, tầm nhìn xa hơn trong giảm thiểu rủi ro. Qua đó tăng cường đầu tư cho chất lượng, hình ảnh rau củ quả, trái cây, tạo thêm nhiều cơ hội để mở rộng thị trường xuất khẩu cho nông sản Việt Nam./.
