Nhận diện những bất cập
Ngày 24/9/2024, UBND tỉnh ban hành quyết định xử phạt 112,5 triệu đồng đối với ông Đinh Văn Tân (chủ tàu cá QNa-91676TS) về hành vi đưa tàu cá vượt qua vùng biển được phép khai thác hải sản.
Tính chung trong năm 2024, Quảng Nam có 5 tàu cá vi phạm ranh giới khai thác hải sản trên biển. Đó là các tàu cá QNa-91782TS, QNa-90622TS, QNa-91304TS, QNa-91917TS; riêng tàu cá QNa-91917TS 3 lần vượt ranh giới biển trong cùng một chuyến biển.
Đáng nói, Chi cục Thủy sản Quảng Nam cho rằng không đủ cơ sở để tham mưu UBND tỉnh xử phạt vi phạm hành chính. Nguyên nhân là các chuyến biển trên đều thực hiện trước ngày 19/5/2024; khi đó Nghị định 42 không có điều khoản xử phạt hành vi “tàu cá vượt qua vùng được phép khai thác hải sản trên biển mà không có văn bản chấp thuận”.
Năm 2024, Quảng Nam có 147 chuyến biển vi phạm mất kết nối giám sát hành trình (GSHT) quá 6 giờ trên biển. Chi cục Thủy sản tỉnh và Bộ đội Biên phòng tỉnh đã xử phạt 77 chuyến biển với tổng số tiền 2,1 tỷ đồng.
Chi cục Thủy sản Quảng Nam cho rằng, 70 chuyến biển chưa đủ cơ sở để xử phạt vì mất kết nối do lỗi của bên cung cấp dịch vụ là VNPT Quảng Nam.
Cũng trong năm 2024, Quảng Nam có 14 lượt tàu cá mất kết nối GSHT trên biển quá 10 ngày mà không về bờ. Các ngành chức năng đã xử phạt 11 lượt tàu với tổng số tiền 276,5 triệu đồng. Có 3 trường hợp không bị xử phạt vì mất kết nối do lỗi của nhà cung cấp dịch vụ là VNPT Quảng Nam.
Lỗi mất kết nối GSHT tàu cá do nhà mạng VNPT đã tồn tại lâu nay nhưng không thể khắc phục. Đây là bất cập tồn tại dai dẳng nhiều năm qua trên địa bàn tỉnh.
Quảng Nam còn 156/2.562 tàu cá chưa được cấp giấy phép khai thác hải sản. Đến ngày 7/3, toàn tỉnh vẫn còn đến 258 tàu cá chưa thực hiện đăng kiểm (24,4%). Nguyên nhân chính là chủ tàu cá đã tự ý thay máy, cải hoán tàu nên không đủ điều kiện đăng kiểm.
Dứt điểm gỡ “thẻ vàng” thủy sản
Với những tồn tại như trên, cuối tuần qua, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quang Bửu chủ trì buổi làm việc với ngành thủy sản, sở ngành liên quan, các địa phương có nghề cá để gỡ “thẻ vàng” thủy sản.
Bà Nguyễn Thị Hoa - Chủ tịch UBND xã Bình Minh (Thăng Bình) cho biết, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã tham mưu UBND tỉnh giao nhiệm vụ UBND cấp xã triển khai kiểm soát sản lượng hải sản khai thác tại địa phương, tuy nhiên việc này chính quyền cấp xã không cáng đáng được.
Nguyên nhân là trong khi UBND cấp xã thiếu nhân lực thì việc bốc dỡ, lên cá, thống kê sản lượng hải sản ở các bến cá tư nhân, bãi cá rất nhiều, thống kê không xuể.
Bà Hoa đề nghị UBND tỉnh giao việc này cho ngành thủy sản để triển khai hiệu quả hơn. Bà Hoa đề xuất UBND tỉnh giao nhiệm vụ ngành thủy sản tỉnh tham mưu giải pháp giải quyết dứt điểm lỗi mất kết nỗi GSHT do VNPT cung cấp dịch vụ. Đối với lỗi mất kết nối GSHT do ngư dân thì cần cương quyết xử phạt để đưa nghề cá vào nền nếp.
“Chúng tôi xác định cụ thể vị trí neo đậu của tàu cá không đăng ký, đăng kiểm, không đủ điều kiện cấp phép, tàu cá chưa lắp đặt, mất kết nối GSHT, đảm bảo các tàu cá đó không đi khai thác hải sản” - bà Hoa nói.
Liên quan đến mất kết nối GSHT tàu cá do lỗi của nhà cung cấp dịch vụ, ông Ngô Đức An - Phó Chủ tịch UBND huyện Núi Thành đề xuất UBND tỉnh kiến nghị với Bộ Nông nghiệp và Môi trường tham mưu Chính phủ có chính sách hỗ trợ kinh phí lắp đặt mới GSHT tàu cá và hỗ trợ kinh phí thực hiện dịch vụ cho ngư dân. Bởi trong điều kiện trữ lượng hải sản ngày càng cạn kiệt, ngư dân thất thu chuyến biển, thiếu nguồn lực.
“Tôi được biết truy xuất nguồn gốc hải sản gặp khó trên địa bàn tỉnh, vì vậy rất cần UBND tỉnh thu hút vốn đầu tư, nâng cấp cảng cá Tam Quang (Núi Thành) thành cảng cá loại 1” - ông An nói.
Thượng tá Đỗ Xuân Trinh - Phó Tham mưu trưởng Bộ đội Biên phòng tỉnh cho rằng, vấn nạn nhức nhối của nghề khai thác hải sản Quảng Nam là nhiều tàu cá ở các vùng bãi ngang ven biển không đăng ký, cấp phép, đăng kiểm, không lắp đặt, vận hành GSHT tàu cá vẫn ngang nhiên đi biển vì không phải thực hiện các thủ tục xuất cảng với lực lượng biên phòng.
Trong khi đó, do trữ lượng hải sản ngày càng cạn kiệt, chủ tàu cá Quảng Nam đã nhiều lần ngắt kết nối GSHT để qua vùng biển nước bạn khai thác hải sản.
Ông Trinh đề xuất, UBND tỉnh cần ra quyết định thành lập đội liên ngành gồm thủy sản, công an, bộ đội biên phòng, các địa phương ven biển để khẩn trương tuần tra, kiểm soát, xử phạt nghiêm các hành vi khai thác hải sản bất hợp pháp ở các vùng bãi ngang ven biển.
Đối với chủ tàu cá sản xuất xa bờ ngắt kết nối GSHT, cần xử lý nghiêm hơn nữa để chấn chỉnh vì đây là hành vi IUU, Ủy ban châu Âu (EC) rất quan tâm.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quang Bửu cho biết, trong tháng 3 này, EC sẽ sang nước ta kiểm tra gỡ “thẻ vàng” bị phạt từ năm 2017. Nhiều khả năng EC sẽ chọn một tỉnh, thành ở miền Trung để làm việc. Bởi vậy, Quảng Nam cần vào cuộc chống IUU với tâm thế dứt điểm, đi vào trọng tâm và khẩn trương khắc phục ngay các lỗ hổng, bất cập.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quang Bửu giao nhiệm vụ Công an tỉnh phối hợp với ngành thủy sản, biên phòng, các địa phương ven biển tiến hành rà soát, kiểm tra, xử lý tàu cá mất kết nối GSHT. Trong trường hợp cần thiết, xem xét làm án điểm, xử lý hình sự để tăng tính răn đe, chấm dứt tình trạng tàu cá mất kết nối GSHT và vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài./.
