Hàng ngàn người tham gia lễ hội
Sáng 28/1/2023, hàng ngàn người dân xã Phú Gia và các xã lân cận tại huyện Hương Khê đã tham gia lễ hội Sơn Phòng - Hàm Nghi.
Với người dân xã Phú Gia, mỗi năm họ lại mong chờ đến ngày Khai Hạ (mồng 7 tháng Giêng) để tham dự lễ hội rước sắc phong vua Hàm Nghi ban tặng.
Lễ rước sắc Vua Hàm Nghi ban tặng năm nay diễn ra trong thời tiết khá đẹp, hàng ngàn người dân xã Phú Gia và những vùng lân cận đã tham gia lễ hội
Đây là lễ hội truyền thống của người dân trên địa bàn xã Phú Gia nói riêng và người dân huyện Hương Khê nói chung trong những ngày đầu năm mới. Lễ hội diễn ra hằng năm, được tổ chức vào sáng mồng 7 tháng Giêng. Phần lễ được tổ chức trang nghiêm cung kính, phần hội tổ chức vui vẻ náo nhiệt.
Vào ngày này, từ người già đến người trẻ, đều dậy từ rất sớm để đến nhà cố đạo chủ, giúp gia chủ cùng chính quyền địa phương tổ chức lễ hội rước sắc.
Hằng năm, đến ngày tổ chức lễ hội, có hàng ngàn người, là người dân địa bàn xã Phú Gia và một số xã lân cận…tham gia lễ hội rất đông vui náo nhiệt. Sau khi làm lễ xong. 3 chiếc kiệu được rước đi khắp làng, mỗi chiếc kiệu được 08 thanh niên trai tráng trong làng rước trên vai đi khắp làng, sau đó đến nhà cố đạo chủ mới.
Theo phong tục, các gia đình trên đường rước sắc đều chuẩn bị sẵn kẹo bánh, rượu, nước…đặt trước cổng nhà mình để khi đoàn rước đi qua mời họ nghỉ chân dùng.
Cả làng chung tay bảo vệ bảo vật vua ban
Theo các cố đạo (người được dân làng tin tưởng giao trông coi và bảo vệ bảo vật) tại đây truyền lại rằng: Năm 1885, sau khi thất thủ tại kinh thành Huế, vua Hàm Nghi được tướng quân Tôn Thất Thuyết và các đại thần “hộ giá” Bắc tiến ra vùng đất Quảng Trị - Quảng Bình - Hà Tĩnh để xây dựng phòng tuyến, củng cố lực lượng chống thực dân Pháp xâm lược. Sau gần 2 tháng trèo đèo, lội suối, đoàn xa giá của vua đã đặt chân đến Thành Sơn Phòng, dưới chân núi Giăng Màn, thuộc xã Phú Gia (huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh). Biết tin vua về vùng đất Hương Khê, các tướng Phan Đình Phùng (ở huyện Đức Thọ) và Cao Thắng (ở huyện Hương Sơn) đã kéo quân đến gia nhập, giúp vua chống giặc.
Tương truyền, trong khoảng thời gian hơn 3 tháng đóng quân tại thành Sơn Phòng, đêm 20/9/1885, khi vua Hàm Nghi vừa chợp mắt thì có một nữ tiên từ trên trời giáng xuống báo mộng cho vua là quân giặc đang kéo đến vây bắt. Bừng tỉnh dậy, vua đã rung chuông, tập hợp quần thần lại thông báo giấc mơ của mình với nội dung: "Quân bạch quỷ (giặc Pháp) đang theo kịp chân Trẫm. Việc này do Trẫm định liệu. Nhưng nếu Trẫm còn trú ngụ nơi đây thì muôn dân lành sẽ bị bọn phiến loạn sát hại". Sau đó, vua đã ban sắc chỉ để ghi công nữ tiên và từ đó đền Trầm Lâm (cách thành Sơn Phòng - nơi vua đóng quân khoảng 1km) trở thành đền Muội Thiên Hiện (người con gái trời giáng xuống trần) - đền thờ Đức Thánh Mẫu Trầm Lâm như ngày nay.
Trao đổi với phóng viên TC Doanh nghiệp và Kinh tế xanh, ông Nguyễn Văn Nhân - Chủ tịch UBND xã Phú Gia cho biết: Bảo vật vua Hàm Nghi đã ban tặng cho người dân xã Phú Gia chúng tôi là: 2 con voi bằng vàng ròng (1 con 27 chỉ vàng, con còn lại 17 chỉ), 1 con voi bằng đồng đen, 2 thanh bảo kiếm, áo hoàng bào của vua, nghê vàng, lục lạc bằng đồng đen. Tất cả những món đồ do vua ban tặng được nhân dân xã Phú Gia coi như báu vật và từ đó đến nay họ thay nhau giữ bảo vật.
Vào ngày Khai Hạ (mồng 7 tết), các báu vật vua ban sẽ được rước từ ngôi nhà của cố đạo chủ ra di tích để làm lễ, rồi được rước tới nhà bàn giao cho cố đạo chủ mới. Lễ hội rước sắc phong của vua Hàm Nghi hàng năm là để cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu …
Tùy vào tình hình thực tế, cứ 1 - 2 năm một lần, ban quản lý khu di tích và chính quyền địa phương lại họp bàn để tuyển chọn tân cố đạo chủ. Tiêu chuẩn của tân cố đạo phải là những người trên 65 tuổi, có học thức, am hiểu về lễ tế, lịch sử hình thành của di tích, có uy tín với bà con nhân dân, đạo đức, gia phong phải nề nếp. Đặc biệt, người được chọn làm tân cố đạo chủ phải song tuyền (có đầy đủ cả ông, bà). Trước khi tiếp nhận, tân cố đạo chủ phải làm lễ xin các bề trên (dùng đồng tiền xu 2 mặt sấp và ngửa để gieo quẻ) và khi được “bề trên” chấp nhận mới được phép tiếp nhận.
Năm nay, bảo vật được rước từ nhà cố đạo chủ Trần Kim Nhung cùng trú thôn Hoà Nhượng, xã Phú Gia sang nhà cố đạo chủ Phan Hùng Vỹ, trú tại thôn Phú Hồ, xã Phú Gia.
