Xây dựng chuỗi giá trị cà phê bền vững
Đắk Lắk được mệnh danh là "thủ phủ" cà phê Việt Nam, đóng góp hơn 30% sản lượng cà phê cả nước. Sản phẩm cà phê từ vùng đất này đã có mặt tại hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ, giúp Việt Nam vươn lên thành quốc gia xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới. Tuy nhiên, đằng sau những con số ấn tượng, chuỗi giá trị cà phê Đắk Lắk vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề nan giải: gần 90% diện tích và sản lượng cà phê thuộc sở hữu của các hộ nông dân, 90% sản lượng vẫn xuất khẩu dưới dạng thô, với giá trị gia tăng thấp. Đồng thời, các thương hiệu cà phê nội địa vẫn gặp khó khăn trong việc xây dựng vị thế trên thị trường quốc tế.
Trước thực tế chuỗi giá trị cà phê Đắk Lắk còn nhiều hạn chế, tỉnh này đang tích cực tìm kiếm các giải pháp phù hợp để phát triển chuỗi liên kết bền vững từ sản xuất, thu hoạch, chế biến đến xây dựng thương hiệu và phân phối. Hiện nay, các mô hình liên kết sản xuất và chế biến sâu mở ra cơ hội mới để cà phê Đắk Lắk không chỉ là nguyên liệu xuất khẩu mà còn trở thành thương hiệu toàn cầu.
Điển hình là Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp, Dịch vụ Công bằng Ea Tu (TP. Buôn Ma Thuột), đơn vị tiên phong trong việc xây dựng chuỗi liên kết với nông dân để sản xuất cà phê bền vững, đạt tiêu chuẩn quốc tế. HTX hiện có 49 thành viên chính thức và hơn 60 ha đất đạt chứng nhận Fairtrade. HTX đã liên kết với 200 nông dân để chế biến cà phê chất lượng cao, đưa sản phẩm tham gia các cuộc thi cà phê đặc sản trong nước và quốc tế. Thông qua các hoạt động liên kết và xúc tiến thương mại, sản phẩm của HTX đã được nhiều khách hàng quốc tế từ các quốc gia như Hà Lan, Nhật Bản, Thụy Sĩ, Anh, Pháp biết đến và đặt mua.
Ngoài các hợp tác xã, nhiều doanh nghiệp cũng đã chứng tỏ vai trò quan trọng trong chuỗi giá trị cà phê, điển hình là Công ty TNHH MTV Xuất nhập khẩu 2-9 Đắk Lắk (Simexco Daklak). Là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong việc liên kết sản xuất với nông hộ từ 15 năm trước, Simexco Daklak hiện sở hữu vùng nguyên liệu bền vững rộng lớn, với 40.000 nông hộ canh tác trên diện tích 48.000 ha. Đây là nguồn nguyên liệu chính để công ty xuất khẩu cà phê đến 89 quốc gia trên toàn cầu.
Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk cho biết hiện có từ 70 đến 80% diện tích cà phê của Đắk Lắk sản xuất theo các tiêu chuẩn chất lượng quốc gia và quốc tế. Tỉnh đặt kỳ vọng rằng, thông qua Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 9 vào năm 2025, sẽ thu hút thêm nhiều doanh nghiệp đầu tư vào chuỗi liên kết sản xuất, từ đó nâng cao chất lượng vùng nguyên liệu, phát triển chế biến sâu và tạo ra các sản phẩm cà phê cao cấp. Điều này không chỉ giúp gia tăng giá trị sản phẩm mà còn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của tỉnh.
Cà phê Đắk Lắk trên đường trở thành thương hiệu cao cấp
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thiên Văn khẳng định cà phê vẫn là cây trồng chủ lực của Đắk Lắk, đóng vai trò quan trọng trong xuất khẩu và phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Đặc biệt, tỉnh đã thành công trong việc phát triển sản phẩm cà phê đặc sản, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong và ngoài nước. Đây là hướng đi tiên quyết, không chỉ đảm bảo sự phát triển bền vững cho ngành mà còn giúp nâng cao giá trị thương hiệu Cà phê Buôn Ma Thuột, đưa Đắk Lắk trở thành "Điểm đến của cà phê thế giới".
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, Đắk Lắk hiện có khoảng 51 hợp tác xã (HTX) cà phê liên kết với doanh nghiệp (DN) trong việc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Để đảm bảo thu mua hàng hóa với số lượng lớn và chất lượng cao, các DN chủ động ký kết hợp đồng tiêu thụ với các HTX. DN đưa ra yêu cầu về chất lượng và số lượng sản phẩm, hỗ trợ đầu tư, tìm kiếm thị trường và cung cấp hướng dẫn kỹ thuật sản xuất. Các HTX đóng vai trò kết nối nông dân với DN, đảm bảo các cam kết hợp đồng được thực hiện đầy đủ.
Thực tế cho thấy, mô hình liên kết này không chỉ nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm mà còn tạo ra công ăn việc làm, đảm bảo đầu ra ổn định, cải thiện đời sống người dân. Đồng thời, nó cũng đóng góp vào quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh, hướng tới phát triển bền vững.
Ông Nguyễn Văn Hà - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, cho biết tỉnh đang triển khai mô hình chuỗi liên kết giữa người dân, hợp tác xã (HTX) và doanh nghiệp (DN) nhằm tổ chức ngành hàng sản xuất tập trung, nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo chứng nhận và ứng dụng công nghệ cao. Mục tiêu là phát triển ngành cà phê bền vững và hiệu quả.
Song song đó, tỉnh áp dụng quy trình sản xuất tiên tiến, thân thiện với môi trường, giúp giảm chi phí và tạo ra sản phẩm đạt chứng nhận phù hợp với yêu cầu của thị trường trong nước và quốc tế. Trên nền tảng đó, Đắk Lắk đang tập trung xây dựng thương hiệu và nhãn hiệu cho các sản phẩm cà phê, đồng thời bảo vệ Chỉ dẫn địa lý Cà phê Buôn Ma Thuột để khẳng định vị thế thương hiệu cà phê Đắk Lắk trên toàn cầu./.
