Thống kê sơ bộ của Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho thấy, riêng tháng 6 xuất khẩu đạt trên 723 triệu USD, tăng hơn 79% so với cùng kỳ 2022. Lũy kế nửa năm, xuất khẩu rau quả đạt gần 2,8 tỷ USD - chiếm 90% giá trị của cả năm ngoái (3,16 tỷ USD).
Trong nhóm trái cây xuất khẩu, sầu riêng là mặt hàng có mức tăng mạnh nhất. Theo đó, trong tháng 5/2023, trị giá xuất khẩu sầu riêng đạt mức cao nhất từ trước tới nay, với 332 triệu USD, gấp hơn 10 lần so với tháng trước. Tính chung 5 tháng năm 2023, xuất khẩu quả sầu riêng đạt hơn 503 triệu USD, gấp hơn 18 lần so với cùng kỳ năm trước (27,6 triệu USD). Trong đó, xuất khẩu quả sầu riêng sang Trung Quốc lên tới 477 triệu USD, chiếm 95% tổng trị giá xuất khẩu nhóm hàng này của cả nước. Như vậy, sầu riêng chính thức vượt thanh long, trở thành sản phẩm mang lại trị giá lớn nhất trong các mặt hàng rau quả của việt Nam.
Trong nhóm 10 thị trường xuất khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam thì Trung Quốc dẫn đầu với gần 63,5% thị phần, tăng hơn 12,4% so cùng kỳ năm ngoái (kim ngạch đạt gần 1,3 tỷ USD trong 5 tháng đầu năm). Tiếp đến là thị trường Hàn Quốc, Nhật Bản, Hà Lan đều tăng trưởng tốt, chỉ riêng thị trường Hoa Kỳ giảm 12% so với cùng kỳ.
Theo các doanh nghiệp, rau quả Việt xuất khẩu tăng cao nhờ Trung Quốc tăng thu mua. Đặc biệt, các nghị định thư đã ký với nước này trong năm ngoái đã giúp hoạt động xuất khẩu rau quả của Việt Nam có nhiều thuận lợi. Mặc dù năm nay, Trung Quốc kiểm soát chặt chẽ hàng rào kỹ thuật, an toàn vệ sinh thực phẩm, hàng Việt chất lượng ngày càng cao, giá cạnh tranh nên được người tiêu dùng ưa chuộng.
Bên cạnh đó, Trung Quốc đang thực thi chủ trương đưa hoạt động thương mại vào chính quy nên hàng hóa Việt Nam cần hướng đến xuất khẩu chính ngạch. Việt Nam cũng đã xây dựng nhiều vùng nguyên liệu, cấp mã số vùng trồng theo yêu cầu của thị trường Trung Quốc nên việc lưu hành vào thị trường này có thể đáp ứng được. Tiềm năng xuất khẩu hàng rau quả sang thị trường Trung Quốc rất lớn.
Hiện nhiều loại trái cây Việt Nam bước vào vụ thu hoạch và có đặc tính rải vụ nên xuất khẩu rau quả năm nay được đánh giá còn nhiều dư địa để xuất khẩu. Đặc biệt, vú sữa, chôm chôm gần như có thể sản xuất quanh năm theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp nên giá bán cũng cao gấp nhiều lần. Chỉ riêng 5 loại trái cây gồm thanh long, xoài, chôm chôm, sầu riêng và nhãn, diện tích rải vụ đã chiếm trên 62% tổng diện tích thu hoạch, sản lượng rải vụ chiếm trên 54% tổng sản lượng.
Theo Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), trong quý 3-4/2023, dự kiến có gần 7,6 triệu tấn các loại trái cây chính cần tiêu thụ như: xoài, chuối, thanh long, dứa, cam, vải, nhãn, sầu riêng, mít, bơ... Cục Trồng trọt khuyến cáo người dân cần tập trung vào loại cây theo đúng định hướng của chính quyền địa phương, giúp tập trung vùng trồng, sản xuất có mã số, nâng cao chất lượng, nâng cao tỷ lệ chế biến và đáp ứng được nhu cầu về đa dạng hóa sản phẩm.
Hiệp hội Rau quả Việt Nam, dự báo xuất khẩu rau quả tiếp tục đà tăng trưởng cao trong những tháng tới do sản lượng rau quả trong nước và nhu cầu nhập khẩu của các quốc gia trên thế giới đều tăng và sẽ cán mốc 4 tỷ USD trong năm 2023. Trong Đề án Phát triển cây ăn quả chủ lực đến năm 2025 và 2030, Bộ NN&PTNT đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu rau quả sẽ đạt 5 tỷ USD vào năm 2025.
Tuy nhiên, thách thức đặt ra chính là sự gia tăng về sản lượng hàng hóa, đòi hỏi các địa phương, doanh nghiệp phải chủ động nắm bắt thông tin, thị hiếu và nhu cầu thị trường, xây dựng kế hoạch sản xuất, kịch bản tiêu thụ, xúc tiến thương mại đối với từng loại sản phẩm có sản lượng lớn vào chính vụ.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, yêu cầu của các thị trường quốc tế ngày càng yêu cầu cao, trong đó, các thị trường lân cận Hoa Kỳ, EU đang phát triển thêm các loại nông sản nhiệt đới nên khả năng cạnh tranh rất cao. Do đó, nông sản Việt ngoài đảm bảo chất lượng cần hướng đến phát triển chế biến công nghệ hiện đại, phù hợp với quy mô nhỏ, vừa. Ngoài ra, người dân cũng cần tập trung trồng loại cây theo đúng định hướng của chính quyền địa phương, giúp tập trung vùng trồng, nâng cao tỷ lệ chế biến và đáp ứng được nhu cầu về đa dạng hóa sản phẩm.
