Doanh nghiệp cà phê thiếu tiền lẫn thiếu hàng
Giá nguyên liệu tăng nhanh và quá cao khiến các doanh nghiệp (DN) và đơn vị rang xay cà phê gặp nhiều áp lực. Nếu không tăng giá thì càng sản xuất càng lỗ. Ngược lại, nếu tăng giá quá cao sẽ mất khách cũng như giảm sản lượng bán ra. Từ đầu năm đến nay, nhiều DN đã tăng giá đến 3 - 4 lần nhưng vẫn không theo kịp với tốc độ tăng giá nguyên liệu đầu vào. Đó chưa nói đến sự khan hiếm nguồn cung làm cho việc đáp ứng các đơn hàng đúng thời hạn cũng bị chậm trễ.
Bà Huỳnh Thị Hoài - chủ cơ sở rang xay cà phê Ngọc Trâm ở xã Dang Kang (huyện Krông Bông) cho biết cơ sở của bà cung ứng 2 sản phẩm là hạt rang và cà phê bột cho thị trường với khối lượng khoảng 500 kg/tháng. Hiện nay, mức giá thực tế mà cơ sở phải trả để mua được cà phê hạt về rang xay thường cao hơn giá thị trường khoảng 10.000 đồng/kg.
Bà Hoài thở dài. “Từ đầu năm đến giờ, cà phê nguyên liệu đã tăng giá gấp 3,5 lần so với cùng kỳ năm 2023, nhưng chúng tôi cũng chỉ bán sản phẩm với giá 200.000 đồng/kg. Với giá bán này, cơ sở đang bị lỗ. Tuy nhiên, thực tế thì số lượng đơn hàng cũng đã giảm đi một nửa so với lúc trước vì khách hàng cắt giảm chi tiêu vào cà phê do giá cao”,
Trong một năm qua, giá cà phê đã tăng gấp ba lần nên hầu hết các DN như bà Hoài không có đủ nguồn lực để xoay vòng vốn cũng như mua hàng dự trữ. Việc sản xuất vì thế phải hoạt động theo kiểu cầm chừng. Bên cạnh đó, nhà sản xuất phải tăng giá thành sản phẩm chế biến. Tuy nhiên, mức tăng như thế nào cũng phải được tính toán phù hợp để giữ khách hàng nên cơ sở nhiều khi phải chấp nhận hạ thấp lợi nhuận để duy trì sản xuất.
Việc giá cà phê tăng quá cao cũng đã khiến các DN, đơn vị rang xay gặp khó khăn về nguồn vốn để duy trì hoạt động sản xuất cũng như dự trữ nguồn hàng. Ông Lê Văn Bằng - PGĐ Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Vương Thành Công (TP. Buôn Ma Thuột) cho biết công ty cần khoảng 10 tấn cà phê nguyên liệu mỗi tháng để sản xuất và kinh doanh. Công ty thu mua nguyên liệu trực tiếp chủ yếu từ người dân và liên kết với các hợp tác xã (HTX).
Hiện nay, dù giá cà phê tăng cao nhưng đơn vị lại gặp khó trong việc thu mua hàng, vì đại đa số người dân đã bán cà phê quả tươi ngay từ đầu vụ. Số lượng cà phê nhân còn lại trong dân không còn nhiều. Trong khi đó các HTX thì đang trữ hàng lại, chưa vội bán ra.
Nguồn hàng khan hiếm cộng với giá tăng cao liên tục khiến công ty gặp khó khăn về nguồn vốn. “Nếu tháng 2 vừa qua, chỉ cần khoảng 90 triệu là đã mua được một tấn nguyên liệu thì nay phải cần đến hơn 130 triệu đồng. Số vốn sẽ đội lên rất nhiều nếu khối lượng mua hàng trăm tấn. Vậy nên, công ty sẽ có kế hoạch thu mua phù hợp dựa trên năng lực tài chính mà và nhu cầu sản xuất chứ không dám "ôm" hàng để tránh rủi ro trong giai đoạn này”, ông Bằng cho hay.
Quán cà phê cũng rục rịch tăng giá bán
Trong bối cảnh sức tiêu dùng còn chậm, giá nguyên liệu đầu vào tăng cao làm cho các chủ quán cà phê thấp thỏm lo lắng đến giá bán lẻ. Theo khảo sát từ thị trường, một số hàng quán đã điều chỉnh giá bán của cà phê, nhưng mức điều chỉnh không đáng kể để nhằm giữ chân khách hàng.
Anh Đinh Hữu Đạt - chủ quán cà phê Ý Tưởng ở phường Khánh Xuân (TP. Buôn Ma Thuột) cho biết từ đầu năm đến giờ đơn vị cung cấp cà phê nguyên liệu cho quán liên tục thông báo điều chỉnh giá. Mỗi lần như vậy dao động từ 10.000-20.000 đồng/kg tùy loại. Hiện nay, mức giá cà phê nguyên liệu mà quán lấy vào đã tăng 60.000 đồng/kg so với đầu năm, đang ở mức 200.000 đồng/kg.
Giá nguyên liệu thì giá bán cũng phải tăng nhưng trong thực tế thì việc tăng giá trên mỗi ly cà phê là không hề dễ. Anh Đạt chia sẻ: “Từ tháng 2/2024, quán đã tiến hành điều chỉnh tăng giá bán thêm 2.000 đồng/ly cà phê. Đến nay quán chưa dám điều chỉnh tiếp mặc dù giá nguyên liệu tăng theo từng ngày. Với giá bán này, quán gần như không có lãi, nhưng đành chấp nhận, thà giảm lợi nhuận còn hơn mất khách”,
Tương tự, quán cà phê Rainy – một quán khá lớn ở TP. Buôn Ma Thuột cũng chỉ dám tăng thêm 2.000 đồng/ly cà phê. Nếu quán tăng giá cao sẽ mất khách hàng. Bà Phùng Thị Bảo Ngọc, chủ quán cà phê Rainy cho biết: “Với giá nguyên liệu như hiện tại, mỗi ly cà phê phải bán ở mức 25.000 đồng thì các quán mới có lãi. Tuy nhiên, do áp lực cạnh tranh nên không quán nào dám tăng giá ly cà phê theo đúng giá thị trường".
Nhiều đơn vị kinh doanh cà phê chất lượng cao, cà phê đặc sản theo mô hình chuỗi “Từ trang trại đến ly cà phê” cũng không dám tăng giá bán ở phân khúc này để giữ chân khách hàng, duy trì hoạt động của quán. Tuy nhiên, với tốc độ leo thang về giá và khan hiếm nguồn cung vẫn tiếp tục như hiện nay thì đây sẽ là một thách thức lớn cho việc mở rộng thị trường ở phân khúc cà phê đặc sản.
Theo đánh giá của Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột, giá cà phê trong nước đang cao hơn so với giá thị trường quốc tế. Điều này gây ảnh hưởng lớn đến các DN nằm trong chuỗi sản xuất, chế biến, thu mua, cung ứng và kinh doanh cà phê xuất khẩu. Đồng thời, nếu nhiều DN không có đủ nguồn lực tài chính để đáp ứng các đơn hàng đã ký thì nó còn tiềm ẩn nhiều rủi ro về đứt gãy chuỗi cung ứng. Mặt khác, nguy cơ cà phê giả, cà phê không đảm bảo chất lượng sẽ quay lại thị trường nếu người tiêu dùng vẫn không chấp nhận trả giá cao hơn cho một ly cà phê.
Theo Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam, trong ba tháng đầu năm 2024, Việt Nam xuất khẩu khoảng 579.449 tấn cà phê. Kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 1,9 tỷ USD, tăng 4,9% về lượng và giá trị tăng mạnh 57,3% so với cùng kỳ năm trước nhờ giá xuất khẩu tăng cao. Trong đó, xuất khẩu cà phê robusta nhiều nhất, với 515.164 tấn, kim ngạch gần 1,6 tỷ USD./.
