Ngày 20/9, Bộ Giáo dục và Đào tạo chính thức công bố bộ chuẩn đào tạo dành cho chương trình kỹ sư, thạc sĩ tài năng trong lĩnh vực STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học). Đây là lần đầu tiên Việt Nam xây dựng chuẩn đầu ra riêng cho nhóm nhân lực chất lượng cao, đặt ra yêu cầu khắt khe hơn so với đào tạo thông thường, từ nghiên cứu khoa học cho tới khả năng ứng dụng trong thực tiễn.
Chuẩn này áp dụng cho các cơ sở giáo dục tham gia Đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025 - 2035, định hướng đến năm 2045. Mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam sẽ có quy mô đào tạo trình độ cao khối ngành STEM chiếm 35% tổng số sinh viên, đồng thời hình thành 100 chương trình kỹ sư, thạc sĩ và 100 chương trình tiến sĩ tài năng.
Để bước chân vào chương trình, thí sinh phải vượt qua những yêu cầu đầu vào khắt khe. Học sinh đạt giải nhất, nhì, ba trong các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia hoặc Olympic quốc tế các môn Toán, Lý, Hóa, Sinh, Tin có thể được tuyển thẳng. Nếu xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT, thí sinh phải sử dụng tổ hợp có môn Toán và ít nhất một môn khoa học tự nhiên, đạt mức điểm nằm trong nhóm 20% cao nhất cả nước. Với bậc thạc sĩ, điều kiện đặt ra là điểm tốt nghiệp đại học từ 3,2/4 trở lên, kèm trình độ tiếng Anh bậc 4/6 theo khung năng lực ngoại ngữ Việt Nam.
Chương trình kỹ sư tài năng yêu cầu sinh viên tích lũy tối thiểu 180 tín chỉ, cao hơn khoảng 30 tín chỉ so với hệ đại trà, trong đó có ít nhất 8 tín chỉ gắn liền với đào tạo tại doanh nghiệp. Với chương trình thạc sĩ, người học cần hoàn thành ít nhất 60 tín chỉ nếu tốt nghiệp đúng ngành.
Đặc biệt, luận văn tốt nghiệp phải gắn trực tiếp với đề tài nghiên cứu cấp Bộ hoặc dự án hợp tác với doanh nghiệp trong các lĩnh vực công nghệ mũi nhọn như trí tuệ nhân tạo, blockchain, 5G/6G, điện toán đám mây, robot, tự động hóa hay sản xuất chip bán dẫn.
Chuẩn đầu ra cũng được đặt ở mức cao hơn. Người theo học lĩnh vực khoa học cần tham gia nhóm nghiên cứu chuyên môn, công bố ít nhất một bài báo quốc tế thuộc hệ WoS/Scopus hoặc có minh chứng về sản phẩm nghiên cứu ứng dụng.
Ở khối công nghệ, yêu cầu là tác giả hoặc đồng tác giả của sáng chế, giải pháp hữu ích hoặc đóng vai trò chủ chốt trong dự án chuyển giao công nghệ. Với lĩnh vực kinh doanh, quản trị, người học phải chứng minh vai trò nòng cốt trong dự án thực tiễn, ví dụ như đề án khởi nghiệp xuất sắc hoặc vận hành doanh nghiệp.
Để đảm bảo chất lượng đào tạo, Bộ Giáo dục quy định ít nhất 90% giảng viên tham gia phải có học vị tiến sĩ, trong đó có đội ngũ phó giáo sư và tiến sĩ cơ hữu thuộc các ngành STEM. Ngoài ra, cần có sự tham gia giảng dạy của các chuyên gia quốc tế. Các trường chỉ được phép tiếp tục tuyển sinh những khóa tiếp theo nếu tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp đúng hạn đạt tối thiểu 75%.
Đề án đào tạo nhân lực công nghệ cao cũng đặt ra điều kiện cho các trường tham gia. Cơ sở giáo dục phải chứng minh năng lực qua số lượng tiến sĩ đào tạo, công bố khoa học quốc tế và hợp tác nước ngoài. Đồng thời, trong ba năm gần nhất, ít nhất 10% thí sinh trúng tuyển phải đạt chuẩn đầu vào của chương trình tài năng. Hệ thống phòng thí nghiệm cũng phải đáp ứng ít nhất 60% nhu cầu học tập, nghiên cứu.
Để hỗ trợ, Chính phủ cùng các Bộ, ngành đang xem xét ban hành chính sách đầu tư nâng cấp phòng thí nghiệm, công nghệ, đồng thời có cơ chế thu hút giảng viên giỏi từ nước ngoài. Các trường cũng được tăng quyền tự chủ trong việc tuyển dụng nhân sự xuất sắc cho các vị trí quản lý học thuật, gắn với bổ nhiệm giáo sư, phó giáo sư. Về phía người học, sinh viên và học viên chương trình tài năng sẽ được miễn, giảm học phí, đồng thời hưởng học bổng ở mức ưu tiên cao nhất.
Với việc công bố chuẩn đào tạo kỹ sư, thạc sĩ tài năng lần đầu tiên, Việt Nam kỳ vọng hình thành đội ngũ nhân lực STEM chất lượng cao, đủ sức đáp ứng yêu cầu phát triển công nghệ chiến lược trong bối cảnh chuyển đổi số và cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt.
