Khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo, đất đỏ bazan màu mỡ và hệ sinh thái rừng đa dạng đã giúp nơi đây trở thành cái nôi của hàng trăm loài thảo dược quý: từ gừng, nghệ, chè dây đến sâm bố chính, đương quy. Với người bản địa, dược liệu không chỉ là bài thuốc, mà còn là một phần văn hoá sống gắn liền với núi rừng Tây Nguyên. Nhưng khi diện tích rừng nguyên sinh dần thu hẹp, Đắk Nông cũng bắt đầu một hành trình mới — không chỉ trong cách khai thác và bảo tồn nguồn dược liệu, mà cả trong cấu trúc hành chính và định hướng phát triển.
Năm 2013, Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển dược liệu đến năm 2020, định hướng đến 2030, xác định Đắk Nông là một trong tám vùng trọng điểm dược liệu của cả nước. Trên cơ sở đó, tỉnh đã ban hành Chỉ thị 22-CT/TU (2017) về phát triển cây dược liệu, hướng tới mục tiêu “xanh hoá” kinh tế nông nghiệp, đồng thời nâng cao thu nhập cho người dân.
Các huyện cũ Đắk Glong, Krông Nô, Đắk Mil, Cư Jút và TP Gia Nghĩa nhanh chóng trở thành điểm sáng. Hàng trăm héc-ta cây sâm bố chính, sâm đương quy, gừng, nghệ, đinh lăng được trồng xen dưới tán rừng, cà phê và cao su. Nhiều hợp tác xã ra đời, kết hợp tri thức bản địa với khoa học kỹ thuật, biến những bài thuốc dân gian thành sản phẩm thương mại, nâng giá trị dược liệu lên tầm kinh tế hàng hoá.
Từ ngày 1/7/2025, theo Nghị quyết số 60/NQ-TW, tỉnh Đắk Nông chính thức hợp nhất với hai địa phương Lâm Đồng và Bình Thuận, hình thành tỉnh Lâm Đồng mới. Việc tái cơ cấu hành chính mở ra không gian phát triển rộng hơn, kết nối vùng sâu Tây Nguyên với vùng duyên hải Nam Trung Bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho các ngành đặc thù – trong đó có dược liệu – vươn ra thị trường lớn.
Người dân Đắk Nông nhìn nhận đây là cơ hội lịch sử. “Rừng và biển giờ chung một tỉnh, cao nguyên và du lịch được kết nối, dược liệu sẽ có đường ra thế giới,” một nông dân ở xã Tuy Đức chia sẻ.
Sau sáp nhập, vùng đất cũ của Đắk Nông vẫn giữ vị thế đặc biệt trong bản đồ dược liệu quốc gia. Với hơn 700 loài thực vật, nấm và khoáng vật có thể dùng làm thuốc — trong đó hàng chục loài nằm trong Sách đỏ Việt Nam — khu vực này trở thành vùng lõi trong chiến lược phát triển dược liệu của tỉnh Lâm Đồng mới. Ba khu vực trọng điểm gồm: Vườn quốc gia Tà Đùng, Khu bảo tồn thiên nhiên Nam Nung và khu vực xã Quảng Trực được định hướng bảo tồn, nhân giống và phát triển dược liệu bản địa.
Thực tiễn cho thấy, dược liệu không chỉ là câu chuyện nông nghiệp, mà là nền tảng cho mô hình kinh tế xanh và kinh tế sức khoẻ. Hợp tác xã Dược liệu An Phúc Khang (Đắk Ha, Đắk Glong) tiên phong sơ chế, chế biến thảo dược sạch; Công ty Đại Thành (Đắk Mil) sản xuất rượu dược liệu chất lượng cao; người dân Tuy Đức trồng linh chi dưới tán rừng, vừa giữ rừng, vừa sống được với rừng.
Trong không gian hành chính mới, Đắk Nông – nay là một phần của Lâm Đồng – mang sứ mệnh tiếp nối: bảo tồn tri thức bản địa, phát triển kinh tế dược liệu gắn với du lịch sinh thái, và trở thành “trái tim xanh” trong bản đồ dược liệu của Tây Nguyên – Nam Trung Bộ.
Bài học từ Đắk Nông cho thấy: chính sách đúng chỉ phát huy hiệu quả khi gắn liền với thực tiễn sản xuất, liên kết vùng và nâng cao giá trị gia tăng. Trong cấu trúc tỉnh mới, điều đó càng trở nên rõ rệt. Dược liệu không chỉ là tiềm năng tự nhiên mà còn là biểu tượng cho sự kết nối: giữa con người và rừng, giữa truyền thống và công nghệ, giữa địa phương và vùng liên tỉnh.
Từ một vùng đất từng được ví như “mỏ vàng dược liệu”, Đắk Nông hôm nay bước sang trang mới — không chỉ giữ gìn bản sắc, mà còn góp phần định hình tương lai phát triển xanh, bền vững cho tỉnh Lâm Đồng hợp nhất.
