Trong bối cảnh Chính phủ đặt mục tiêu xây dựng thị trường địa ốc minh bạch, an toàn hơn, chủ trương hình thành trung tâm giao dịch về nhà và quyền sử dụng đất đang được đưa ra bàn thảo. Tuy vậy, Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) cho rằng thời điểm hiện tại vẫn chưa phù hợp để triển khai mô hình này, bởi nguy cơ phát sinh thêm bộ máy và tăng chi phí công.
Theo định hướng của Chính phủ, Bộ Xây dựng đã được giao nghiên cứu mô hình thí điểm trung tâm giao dịch trong giai đoạn 2026-2027. Đây sẽ là đầu mối để người dân và doanh nghiệp thực hiện trọn gói các thủ tục từ tiếp nhận thông tin, xác lập giao dịch cho đến cấp giấy chứng nhận, dựa trên nền tảng dữ liệu số kết nối đồng bộ với hệ thống thông tin quốc gia về đất đai theo Luật Đất đai 2024. Mục tiêu của mô hình là tạo ra một kênh giao dịch an toàn, chính thống, góp phần chấn chỉnh thị trường.
Tuy nhiên, HoREA đánh giá rằng việc xây dựng trung tâm giao dịch bất động sản không chỉ làm nảy sinh thêm đơn vị sự nghiệp công lập mà còn có thể kéo theo tăng biên chế, mở rộng bộ máy và tốn thêm ngân sách vận hành. Dự thảo hiện quy định trung tâm gồm năm bộ phận chuyên môn như tiếp nhận hồ sơ thuế, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, tư vấn giao dịch… Mỗi bộ phận đều cần nhân sự phụ trách, dễ dẫn tới cồng kềnh hóa tổ chức.
Không chỉ vậy, HoREA cho rằng chức năng của trung tâm có thể trùng lặp với hệ thống một cửa tại trung tâm hành chính công của các tỉnh, thành và với Sở Xây dựng. Nhiều thủ tục hiện nay vốn đã được thực hiện thông qua sàn giao dịch, môi giới, văn phòng công chứng hoặc đã được công khai trên hệ thống thông tin của Bộ Xây dựng. Vì vậy, việc lập thêm một đầu mối mới có thể khiến quy trình chồng chéo thay vì tinh gọn.
HoREA cũng chỉ ra rằng phần lớn giao dịch hiện nay diễn ra tại các sàn do doanh nghiệp vận hành, đặc biệt là thị trường sơ cấp. Với thực tế này, điều thị trường cần không phải là lập thêm cơ quan mới, mà là siết chặt cơ chế công khai thông tin của chủ đầu tư để hạn chế rủi ro cho người mua.
Hiệp hội đề nghị bổ sung quy định buộc doanh nghiệp phải minh bạch đầy đủ về dự án: từ nhà ở hình thành trong tương lai, nhà đã xây dựng, đến quyền sử dụng đất có hạ tầng. Thông tin cần được đăng tải đồng thời trên hệ thống của Bộ Xây dựng, UBND cấp tỉnh và website doanh nghiệp. Bất kỳ trường hợp công bố thiếu, sai lệch hoặc giao dịch khi chưa đáp ứng điều kiện pháp lý đều cần bị xử phạt nghiêm.
Ở góc độ pháp lý, HoREA nhấn mạnh sự cần thiết của việc sửa đổi Luật Kinh doanh bất động sản để củng cố khung khổ minh bạch cho thị trường, đảm bảo quyền lợi người dân, doanh nghiệp và các chủ thể tham gia giao dịch. Việc cải thiện luật, theo HoREA, sẽ mang lại hiệu quả thiết thực hơn so với việc mở rộng thêm bộ máy.
Trong bối cảnh thị trường bất động sản còn nhiều biến động và nhu cầu số hóa thủ tục hành chính ngày càng lớn, câu chuyện có nên lập trung tâm giao dịch bất động sản hay không tiếp tục thu hút nhiều luồng quan điểm. Nhưng với HoREA, ưu tiên lúc này không phải là xây thêm một mắt xích mới trong hệ thống, mà là hoàn thiện cơ chế pháp lý và thông tin, những yếu tố cốt lõi giúp thị trường vận hành lành mạnh và bền vững.
