Trồng trọt xanh không chỉ là việc áp dụng các kỹ thuật thân thiện với môi trường, mà còn là một triết lý canh tác bền vững, hướng đến sự hài hòa giữa sản xuất nông nghiệp, bảo vệ môi trường, sức khỏe con người và lợi ích kinh tế của nông dân. Đây là con đường để kiến tạo một nền nông nghiệp hiệu quả, thích ứng với biến đổi khí hậu và cung cấp nguồn thực phẩm an toàn, chất lượng.
Trồng trọt xanh là một hệ thống canh tác tích hợp, sử dụng các phương pháp và công nghệ tiên tiến nhằm tối thiểu hóa tác động tiêu cực đến môi trường, tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và nâng cao năng suất, chất lượng nông sản. Các nguyên tắc cốt lõi của trồng trọt xanh bao gồm: Hạn chế tối đa hoặc loại bỏ thuốc trừ sâu, phân bón hóa học, thuốc diệt cỏ, góp phần bảo vệ đất, nước và sức khỏe con người. Tối ưu hóa việc sử dụng nước thông qua các hệ thống tưới tiết kiệm, bảo vệ và nâng cao độ phì nhiêu của đất, giảm xói mòn và bạc màu.
Duy trì và tăng cường sự đa dạng của các loài cây trồng, vật nuôi và vi sinh vật trong hệ sinh thái nông nghiệp, tạo ra sự cân bằng tự nhiên. Áp dụng các kỹ thuật canh tác carbon thấp, quản lý chất thải nông nghiệp hiệu quả để giảm phát thải methane, nitơ oxit. Xây dựng hệ thống canh tác có khả năng thích ứng tốt hơn với các điều kiện thời tiết khắc nghiệt và sâu bệnh. Sản phẩm nông nghiệp sạch, không tồn dư hóa chất độc hại, đạt tiêu chuẩn chất lượng cao.
Tầm quan trọng của trồng trọt xanh nằm ở khả năng giải quyết đồng thời nhiều thách thức. Nó giúp bảo vệ môi trường sống, giữ gìn nguồn tài nguyên thiên nhiên cho thế hệ tương lai, đảm bảo an ninh lương thực và sức khỏe cộng đồng, đồng thời mở ra những cơ hội kinh tế mới cho nông dân và doanh nghiệp thông qua việc tạo ra các sản phẩm nông nghiệp có giá trị cao, được thị trường ưa chuộng.
Để đưa trồng trọt xanh từ lý thuyết vào thực tiễn và nhân rộng hiệu quả, cần triển khai một cách đồng bộ các giải pháp sau:
Xây dựng Chiến lược và Quy hoạch: Ban hành các chiến lược, quy hoạch phát triển nông nghiệp xanh cấp quốc gia và địa phương, với các mục tiêu, lộ trình và chỉ số rõ ràng. Lồng ghép các nguyên tắc xanh vào quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp.
Chính sách ưu đãi và hỗ trợ: Cung cấp các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng (ví dụ: lãi suất thấp cho vay vốn đầu tư vào công nghệ xanh), hỗ trợ kỹ thuật và thông tin thị trường cho nông dân và doanh nghiệp áp dụng các phương pháp trồng trọt xanh, sản xuất hữu cơ.
Tiêu chuẩn và chứng nhận: Phát triển và áp dụng các bộ tiêu chuẩn nông nghiệp xanh, hữu cơ quốc gia và quốc tế. Tăng cường các chương trình chứng nhận sản phẩm, truy xuất nguồn gốc rõ ràng để xây dựng niềm tin cho người tiêu dùng và nâng cao giá trị sản phẩm. Khuyến khích hợp tác: Xây dựng cơ chế khuyến khích liên kết giữa nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp, nhà khoa học và thị trường để hình thành chuỗi giá trị nông nghiệp xanh.
Ứng dụng Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo.
Nghiên cứu và phát triển (R&D): Đầu tư mạnh vào R&D để phát triển các giống cây trồng chống chịu sâu bệnh, hạn hán, ngập úng; các giải pháp sinh học thay thế hóa chất (phân bón sinh học, thuốc trừ sâu sinh học); công nghệ tưới tiết kiệm nước (tưới nhỏ giọt, tưới phun sương); và công nghệ canh tác thông minh (IoT, AI trong nông nghiệp).
Công nghệ quản lý đất và dinh dưỡng: Ứng dụng các kỹ thuật canh tác bảo tồn (ít làm đất, không làm đất), luân canh, xen canh, trồng cây che phủ đất, sử dụng phân hữu cơ, phân xanh để cải thiện độ phì nhiêu của đất và giảm xói mòn.
Quản lý dịch hại tổng hợp (IPM): Phát triển và áp dụng IPM, ưu tiên các biện pháp sinh học, cơ học, vật lý để kiểm soát dịch hại, giảm thiểu việc sử dụng thuốc trừ sâu hóa học.
Công nghệ sau thu hoạch và chế biến: Ứng dụng công nghệ bảo quản, chế biến nông sản để giảm tổn thất sau thu hoạch, nâng cao giá trị sản phẩm và tạo ra các sản phẩm chế biến thân thiện với môi trường.
Phát triển nguồn nhân lực và nâng cao nhận thức.
Đào tạo và chuyển giao kỹ thuật: Tổ chức các chương trình đào tạo, tập huấn chuyên sâu về trồng trọt xanh, nông nghiệp hữu cơ, quản lý tài nguyên bền vững cho nông dân, cán bộ khuyến nông và các nhà quản lý.
Xây dựng mô hình trình diễn: Triển khai các mô hình điểm về trồng trọt xanh thành công để trình diễn, nhân rộng, giúp nông dân dễ dàng tiếp cận và học hỏi kinh nghiệm thực tế.
Truyền thông và giáo dục cộng đồng: Đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông đa dạng, sáng tạo để nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích của trồng trọt xanh, sản phẩm nông nghiệp sạch, và khuyến khích lối sống tiêu dùng bền vững.
Xây dựng thương hiệu và thị trường: Hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp xây dựng thương hiệu cho sản phẩm nông nghiệp xanh, hữu cơ. Phát triển các kênh phân phối chuyên biệt (cửa hàng thực phẩm sạch, chợ đầu mối nông sản xanh) và chuỗi cung ứng minh bạch.
Khuyến khích tiêu dùng xanh: Tuyên truyền để người tiêu dùng hiểu và ưu tiên lựa chọn sản phẩm nông nghiệp xanh, hữu cơ, góp phần thúc đẩy sản xuất.
Liên kết quốc tế: Tích cực tham gia các hiệp định thương mại, hợp tác quốc tế về nông nghiệp xanh, mở rộng thị trường xuất khẩu cho nông sản xanh.
Trồng trọt xanh mang lại những lợi ích vượt trội trên nhiều phương diện:
Môi trường: Bảo vệ đất, nguồn nước, không khí; tăng cường đa dạng sinh học; giảm phát thải khí nhà kính. Sức khỏe con người: Cung cấp thực phẩm sạch, an toàn, giảm nguy cơ phơi nhiễm hóa chất cho nông dân và người tiêu dùng.
Kinh tế: Nâng cao giá trị nông sản, tạo ra sản phẩm có sức cạnh tranh cao trên thị trường nội địa và quốc tế; giảm chi phí sản xuất dài hạn (do giảm phụ thuộc hóa chất, tăng độ phì nhiêu đất); tạo việc làm mới trong các lĩnh vực liên quan.
Xã hội: Góp phần ổn định sinh kế cho nông dân, xây dựng cộng đồng nông thôn bền vững và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Trồng trọt xanh là một hành trình dài nhưng là con đường duy nhất để xây dựng một nền nông nghiệp thực sự bền vững. Với sự đồng lòng và nỗ lực từ Chính phủ, các nhà khoa học, doanh nghiệp và đặc biệt là người nông dân, Việt Nam có thể gặt hái những thành quả to lớn, không chỉ đảm bảo an ninh lương thực mà còn đóng góp vào mục tiêu phát triển xanh của quốc gia và toàn cầu./.
