Thương mại điện tử: Cần những giải pháp bền vững

Xu hướng mua sắm online tăng nhanh

Theo Sách trắng năm 2022 do Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) công bố cho thấy, quy mô thị trường bán lẻ thương mại điện tử của Việt Nam dự báo sẽ tăng trưởng ở mức 20% trong năm 2022, đạt khoảng 16,4 tỷ USD. Ước tính có khoảng 57 triệu đến 60 triệu người Việt Nam tham gia mua sắm trực tuyến với giá trị mua sắm bình quân đầu người 260-285 USD.

Trong báo cáo e-Conomy 2022 từ Google, Temasek và Bain & Company, năm 2022, nền kinh tế số của Việt Nam có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong khu vực Đông Nam Á với tổng giá trị hàng hóa dự kiến tăng 28%, từ 18 tỷ USD năm 2021 lên 23 tỷ USD năm 2022. Với mức tăng trưởng 31% trong giai đoạn 2022 - 2025. Nền kinh tế số Việt Nam sẽ đạt mức 49 tỷ USD vào năm 2025 và đạt mốc kỷ lục từ 120-200 tỷ USD vào năm 2030.

Tại Hội thảo "Thương mại điện tử - Xu thế phát triển bền vững", bà Ngô Thị Trúc Anh - Giám đốc bộ phận Vận chuyển Lazada Logistics Việt Nam cho rằng, trong giai đoạn 2020 - 2021 mặc dù ảnh hưởng của dịch Covid-19 tác động đến toàn nền kinh tế song thương mại điện tử đã có sự tăng trưởng vượt trội. Cụ thể, trong giai đoạn này tốc độ tăng trưởng của mua sắm trực tuyến trong khu vực đạt 50%, song giai đoạn 2021 - 2022 mức tăng trưởng này giảm xuống còn 16%. Dự báo giai đoạn 2022 - 2025, tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 17%.

Báo cáo “Thay đổi hành trình mua sắm tại Đông Nam Á: Từ nhu cầu tìm kiếm đến trải nghiệm nhận hàng” do Lazada thực hiện vào tháng 9/2022 cho thấy, 76% người tiêu dùng Việt Nam mua sắm mỗi tháng một lần trên thương mại điện tử, 83% người dùng Việt Nam có thói quen tìm kiếm sản phẩm trực tiếp trên các sàn thương mại điện tử, 50% các đơn hàng trên thương mại điện tử ở Việt Nam được mua mà không có dự tính.

Điều này cho thấy thói quen mua sắm của người tiêu dùng đã thay đổi, và các sàn thương mại điện tử đã định hình những thói quen này. Các sàn thương mại vẫn tiếp tục là nền tảng giúp các doanh nghiệp tiếp cận người tiêu dùng hiệu quả.

Chia sẻ về nguyên nhân vì sao thị trường giao thức ăn trực tuyến tại Việt Nam hấp dẫn, ông Jinwoo Song - Tổng Giám đốc Baemin Việt Nam cho biết, so với những thị trường khác, thị trường Việt Nam có nhiều người trẻ sành sử dụng công nghệ, bắt kịp xu hướng hiện đại, sẵn sàng trải nghiệm những thói quen tiện lợi. Cùng với đó là những cơ sở hạ tầng sự phát triển của công nghệ tài chính, tài xế giao hàng chất lượng cao, dịch vụ chăm sóc chuyên nghiệp.

“Trước khi hợp tác với các ứng dụng thanh toán trực tuyến, có tới 80% khách hàng mua đồ ăn thường sử dụng tiền mặt, nhưng từ khi chúng tôi kết hợp với Momo hay các ứng dụng thanh toán trực tuyến khác thì tỉ lệ này giảm xuống còn 30%”, ông Jinwoo Song cho biết.

Cần các giải pháp bền vững

Cũng theo bà Ngô Thị Trúc Anh, trước các diễn biến phức tạp của nền kinh tế, các doanh nghiệp nên có những bước chuyển đổi khi đưa ra những chiến lược kinh doanh dài hạn. Điều này giúp doanh nghiệp “giữ sức đường dài” để phục vụ người tiêu dùng tốt nhất, đặc biệt là những nhóm doanh nghiệp kinh doanh đa kênh, đa nền tảng.

Mặc dù có những bước tiến lớn, song việc phát triển bền vững của doanh nghiệp vẫn gặp phải nhiều khó khăn, thách thức. Điển hình như thiếu công cụ quản lý và vận hành, chi phí nhân sự chuyên trách trong từng khâu vận hành vẫn thiếu, rào cản chi phí và thời gian nhận. Nguyên nhân là do các doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa, chi phí hạn chế. Việc vận chuyển cũng gặp khó do khoảng cách địa lý khá xa khiến thời gian giao nhận kéo dài.

Theo đó, để chuyển đổi số bền vững, các doanh nghiệp cần những giải pháp từ công nghệ, giải pháp từ con người và giải pháp từ cơ sở hạ tầng, logistics. Điển hình như với giải pháp từ công nghệ, Lazada đã xây dựng các trung tâm quản lý và vận hành tích hợp cho nhà bán hàng, thực hiện livestream bán hàng ngay trên nền tảng giúp nhà bán hàng gia tăng doanh thu; hệ thống phân tích nâng cao giúp nhà bán hàng theo dõi tình trạng đơn hàng.

Về cơ sở hạ tầng, đơn vị đã chủ động gỡ bỏ rào cản chi phí và địa lý trong giao nhận bằng cách xây dựng mạng lưới logistics với 4 trung tâm lựa chọn tự động và 120 trung tâm phân loại vệ tinh giúp hàng hóa được đưa đến tay người tiêu dùng một cách nhanh nhất. Để làm được điều này, công ty đã đầu tư công nghệ trí tuệ nhân tạo vào vận hành. Đồng thời triển khai sáng kiến logistics xanh để bảo vệ môi trường như giao hàng bằng xe đạp điện, xe máy điện.

“Nhờ sự phát triển bền vững, nhiều thương hiệu đã đạt được thành công. Điển hình như FoodMap, từ khi lên sàn thương mại điện tử, nhà bán hàng này luôn duy trì tăng trưởng 1.5 lần mỗi tháng. Hay như Cocoon, lên sàn thương mại điện tử từ tháng 5/2020 tăng trưởng mỗi năm đạt hơn 3 lần”, bà Trúc Anh dẫn chứng.

App Grab là siêu ứng dụng đa dịch vụ hàng đầu Đông Nam Á, cung cấp các nhu cầu thiết yếu hằng ngày như: Giao nhận, di chuyển, các dịch vụ tài chính,... Ban đầu Grab chỉ là một ứng dụng phục vụ di chuyển. Tuy nhiên với sự phát triển của thương mại điện tử, thời gian qua Grab đã tăng cường hợp tác để hỗ trợ tốt hơn cho người nông dân và nông sản Việt có được đầu ra khá tốt.

Đặc biệt, bên cạnh các ứng dụng quen thuộc như di chuyển, giao hàng, giao đồ ăn, từ năm 2021 khi dịch Covid-19 bùng phát Grab còn hợp tác với các đơn vị triển khai dịch vụ đi chợ hộ. Dịch vụ này giới thiệu tại Việt Nam sau Thái Lan và Indonesia. Các đơn hàng thanh toán tiện lợi, người dùng có thể nhận hàng nhanh chóng. Đến nay, Grab có hệ sinh thái với hàng triệu người dùng tại 48 tỉnh thành. Garb góp phần tích cực vào hoạt động chuyển đổi số nhất là lĩnh vực nông nghiệp.

Chia sẻ về kinh nghiệm ứng dụng thương mại điện tử thúc đẩy tiêu thụ nông sản, bà Nguyễn Thị Mỹ Hạnh - Giám đốc Grap Việt Nam cho biết, kể từ năm 2021 đến nay Grab đã thực hiện nhiều chiến dịch điển hình là Chiến dịch quảng bá và hỗ trợ tiêu thụ vải thiều Bắc Giang năm 2021. Theo đó, Grab thu mua từ các hợp tác xã và vận chuyển tới tận tay người dùng thông qua các đối tác tài xế.

Hay như lễ hội trái cây mùa hè năm 2022 thông qua các hoạt động quảng bá, truyền thông và thu được nhiều kết quả ấn tượng như hơn 100 tấn trái cây đặc sản được tiêu thụ, hơn 800 hợp tác xã được đào tạo kiến thức số và hỗ trợ chuyển đổi số.

Đồng thời để hỗ trợ người dân, Grab cũng thực hiện nhiều chương trình chung tay vì nông sản Việt như hỗ trợ nông dân mở cửa hàng trực tuyến; tăng cường năng lực công nghệ cho nông dân: hỗ tợ tiêu thụ nông sản: đưa nông sản đến tận tay người dùng và góp phần thúc đẩy chuyển đổi số.

Ngoài ra, Grab cũng phối hợp với các cơ quan liên quan để thực hiện trang bị kiến thức kỹ năng thương mại điện tử cho nông dân, giúp nông dân tếp cận người dùng, tiếp thị, hỗ trợ giảm khâu trung gian giúp người dùng tiếp cận sản phẩm chất lượng cao. Khích lệ cùng chung tay góp phần tiêu thị nông sảm giúp nông dân chuyển đổi số và chuyển đổi số toàn diện cho người dùng Việt Nam.

Bàn về các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững, Tổng giám đốc Baemin Việt Nam Jinwoo Song cũng cho rằng, trong quá trình phát triển, doanh nghiệp vẫn gặp những thách thức nhất định. Điều này đòi hỏi các đơn vị phải nâng cao năng lực cạnh tranh trên môi trường thương mại điện tử.

Theo đó, về phía cơ quan quản lý cần hoàn thiện khung pháp lý về thương mại điện tử thông qua việc hoàn thiện môi trường pháp lý phù hợp với bối cảnh thực tế; Quy định về hoạt động thương mại điện tử có yếu tố nước ngoài cần giải quyết những bất cập hiện tại. Đồng thời xây dựng tín nhiệm tiêu chuẩn trong thương mại điện tử.

Phát triển các chương trình và chính sách đánh giá tín nhiệm websites thương mại điện tử. Xây dựng giải pháp “Nền tảng tín nhiệm thương mại điện tử” là công cụ đánh giá và công bố với người tiêu dùng.

Về phía doanh nghiệp thương mại điện tử, cần tập trung vào trải nghiệm khách hàng; thỏa mãn nhu cầu sử dụng của người dùng; giúp người dùng cảm thấy gắn bó với doanh nghiệp. Là doanh nghiệp có trách nhiệm xã hội và phát triển bền vững.