"Thiết quân luật" quyết gỡ thẻ vàng IUU
Việc thực thi các quy định về vấn đề chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU) của các địa phương đang được chấn chỉnh mạnh mẽ bằng các chế tài xử phạt, đồng hành với công tác vận động tuyên truyền.
Theo ông Dương Văn Cường, Phó Cục trưởng Cục Kiểm ngư (Bộ NN&PTNT) cho biết, từ đầu năm 2023 đến nay, các lực lượng chức năng đã xử phạt trên 90 tỷ đồng đối với các trường hợp vi phạm khai thác IUU. Từ ngày 1/10/2023 đến 30/3/2024, đã phát hiện, thông báo 115 lượt tàu cá mất kết nối trên 10 ngày trên biển, giảm 327 lượt tàu so với thời điểm thanh tra lần thứ 4; đã phát hiện, thông báo 2.200 lượt tàu cá mất kết nối trên 6 giờ trên biển; đã phát hiện, thông báo 14 trường hợp vượt ranh giới cho phép biển,...
Ngày 4/4/2024, Chính phủ ban hành Nghị định số 37/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26/2019/NĐ-CP ngày 8/3/2019 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản. Cùng với ban hành Nghị định số 37/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26/2019/NĐ-CP ngày 8/3/2019, ngày 5/4/2024, Chính phủ ban hành Nghị định số 38/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 42/2019/NĐ-CP ngày 16/5/2019 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuỷ sản cũng có nhiều điểm mới.
Theo ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản, Bộ NN&PTNT, việc hoàn thiện, bổ sung các chế tài xử lý thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong việc ngăn chặn, xử lý các hành vi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, tạo sự răn đe, giáo dục rất nghiêm trong cộng đồng ngư dân.
Cụ thể theo ông Luân, Nghị định số 37/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung quy định về việc thực hiện một số thủ tục hành chính thông thoáng hơn trong trường hợp thiên tai, dịch bệnh không thể tổ chức kiểm tra, đánh giá thực tế tại cơ sở để cấp giấy phép, giấy chứng nhận, văn bản chấp thuận, đánh giá duy trì, giám sát điều kiện của cơ sở: áp dụng hình thức đánh giá trực tuyến (khoản 9 Điều 4 Nghị định số 26); đăng ký lồng, bè nuôi trồng thủy sản (Điều 36 Nghị định số 26); công bố đóng, mở cảng cá (Điều 61 Nghị định số 26).
Trong khi đó, tại điểm 5, Vi phạm quy định về khai thác thuỷ sản của Nghị định số 38/2024/NĐ-CP bổ sung một số hành vi vi phạm nghiêm trọng, một số hành vi được chia theo chiều dài của tàu. "Quy định mới đối với hành vi tắt thiết bị giám sát hành trình sẽ bị xử phạt nặng từ 500-700 triệu đồng. Xử nặng như thế sẽ tăng tính răn đe, các tàu sẽ không còn tình trạng úp nồi cơm hay che lấp thiết bị, tắt thiết bị để trốn tránh quy định này", ông Luân nói.
Nghị định 38 cũng đưa chủ tàu vào đối tượng chịu chế tài, quy định rõ ranh giới vùng biển được phép khai thác thuỷ sản. "Trước đây khi chúng tôi đi kiểm tra, phát hiện vi phạm, phạt chủ tàu thì chủ tàu bảo thuyền trưởng lái đi đâu không biết. Do vậy, Nghị định 38 cũng quy định bổ sung xử phạt vi phạm hành chính đối với chủ tàu cá không đồng thời là thuyền trưởng và chủ tàu cá đồng thời là thuyền trưởng để quản lý chặt chẽ hơn", ông Luân thông tin thêm.
Gỡ "thẻ vàng" và chiến lược phát triển ngành thủy sản
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến khẳng định, các văn bản quy phạm pháp luật đã có, các vướng mắc trong các văn bản này sẽ được giải quyết thông qua Chỉ thị số 32-CT/TW, ngày 10/4/2024 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định và phát triển bền vững ngành thuỷ sản. Các công cụ pháp lý đã rõ ràng, Trung ương đã nỗ lực thì tất cả địa phương cũng phải vào cuộc để gỡ "thẻ vàng IUU", Thứ trưởng Bộ NN&PTNT nói.
"Nếu năm nay, chúng ta không gỡ được "thẻ vàng" thì 2,3 năm tới sẽ càng khó khăn hơn", Thứ trưởng Bộ NN&PTNT khuyến cáo.
Tại Bình Định, những năm gần đây, ngành nông nghiệp tỉnh này còn phối hợp với các ngành liên quan tổ chức những chuyến công tác vào tận miền Nam, nơi có nhiều tàu cá của ngư dân địa phương "tá túc" hoạt động, nhiều năm không về địa phương.
Đặc biệt là những tàu có chiều dài dưới 15m có nguy cơ cao vi phạm vùng biển nước ngoài; sau đó trực tiếp yêu cầu các chủ tàu ký cam kết, để trong năm 2024 địa phương này không còn tàu cá vi phạm IUU.
Đoàn Thanh tra của EC sẽ sang Việt Nam kiểm tra lần thứ 5, đây là thời điểm vàng để ngành thủy sản gỡ "thẻ vàng" IUU. Cùng lúc, ngư dân Bình Đình cũng đang nô nức ra khơi đánh bắt vì thời tiết ủng hộ.
Do đó, tỉnh Bình Định đang rốt ráo triển khai 1 cách đồng bộ quyết liệt, mạnh tay các giải pháp khắc phục những khiếm khuyết theo khuyến cáo của EC. Nhất là xử lý triệt để đối với những tàu cá không tuân thủ các quy định của EC trong quá trình đánh bắt.
Tại cuộc họp với UBND tỉnh Bình Định tháng 4 mới đây, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan nói rằng, những việc làm chống khai thác IUU, là làm luôn cho vấn để ngành thủy sản, không chỉ riêng IUU.
"Bản thân chúng ta vượt qua được IUU là đã sắp xếp được ngành thủy sản và hướng đến tương lai. IUU chỉ là một giải pháp ngắn hạn mà chúng ta phải hướng tới để bảo vệ nguồn lợi thủy sản và kinh tế biển, vì Việt Nam chứ không phải vì IUU, vì EC", Bộ trưởng Hoan cho hay./.
Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan nhìn nhận: "Đoàn thanh tra của EC sẽ đòi hỏi sự thực thi ở ngoài thực địa, ở cấp độ địa phương. Khi tôi tiếp xúc với những ngư dân, họ đều bộc bạch rằng trữ lượng cá ngày càng giảm đi do cách chúng ta khai thác, thậm chí mang tính tận diệt như sử dụng mắt lưới nhỏ, dùng thuốc nổ… Vì lý do sinh kế của bà con, đôi khi chúng ta chưa kiểm soát tốt được nhưng nguy hiểm hơn nhiều nếu không nghĩ tới con đường dài.
Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh việc chống khai thác IUU là điều kiện cần chúng ta phải vượt qua và để trong thời gian tới sản phẩm thủy sản của Việt Nam có thị trường tốt hơn ở châu Âu. Chống khai thác IUU là con đường ngắn, sau đó còn rất nhiều việc phải làm vì nguồn lợi thủy sản cho thế hệ mai sau.
Nếu chúng ta không nghĩ đến con đường dài thì chính chúng ta đang làm cho nguồn lợi thủy sản ngày càng nghèo nàn. Do đó, chủ trương của Chính phủ là phải giảm khai thác, tăng nuôi trồng và bảo tồn biển. Đó mới là con đường dài của chúng ta".
