Khi sản phẩm ô mai phố Cổ được công nhận đạt chuẩn OCOP 4 sao, đó không chỉ là niềm tự hào của các cơ sở sản xuất mà còn khẳng định giá trị văn hóa - ẩm thực truyền thống của thủ đô. Nghề làm ô mai tại Hà Nội đã có hơn trăm năm phát triển, chủ yếu tập trung ở các phố Hàng Đường, Hàng Buồm, Hàng Giấy… nơi từng là trung tâm buôn bán hoa quả, bánh kẹo thời xưa. Qua bao biến thiên, nghề làm ô mai vẫn được duy trì nhờ những gia đình có truyền thống lâu đời. Họ gìn giữ từng công thức, từng bí quyết tẩm ướp, chọn lọc nguyên liệu để tạo ra sản phẩm vừa đúng vị cổ truyền, vừa phù hợp với khẩu vị hiện đại.
Khi hội nhập kinh tế ngày càng mạnh mẽ, nhiều cơ sở ô mai truyền thống đã mạnh dạn đổi mới cách làm, nâng cấp dây chuyền, đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh, truy xuất nguồn gốc và an toàn thực phẩm. Chính sự chuyển mình phù hợp này tạo nền tảng để sản phẩm tham gia chương trình OCOP - Mỗi xã một sản phẩm của Hà Nội.
Câu chuyện OCOP 4 sao - sự khẳng định chất lượng
Danh hiệu OCOP 4 sao là sự ghi nhận đối với chất lượng sản phẩm, quy trình sản xuất, bao bì - nhãn mác và mức độ đáp ứng thị trường. Ô mai Phố Cổ đạt chuẩn 4 sao phải trải qua:
Kiểm định chất lượng nguyên liệu: sử dụng mơ, mận, gừng, me, quất… có nguồn gốc rõ ràng, được sơ chế và bảo quản đúng quy trình.
Quy trình sản xuất an toàn: từ khâu rửa, ngâm, tẩm ướp, sấy đến đóng gói đều thực hiện trong môi trường sạch, hạn chế tối đa tạp chất và vi sinh gây hại.
Đảm bảo hương vị truyền thống: mỗi sản phẩm phải thể hiện đặc trưng của ô mai Hà Nội - dịu nhẹ, tinh tế, không quá gắt hay quá ngọt.
Bao bì đẹp, chỉ dẫn đầy đủ: đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc, hạn sử dụng, thành phần, chứng nhận an toàn.
Sự công nhận OCOP 4 sao không chỉ giúp sản phẩm vươn xa hơn về thương hiệu mà còn góp phần minh bạch hóa thị trường, bảo vệ người tiêu dùng trước sự cạnh tranh của nhiều dòng hàng hóa tràn lan.
Hương vị đặc trưng - tinh tế như chính người Hà Nội
Ô mai Phố Cổ không đơn thuần là món quà vặt. Với người Hà Nội, đây là sự kết tinh của bốn vị cơ bản: Vị chua thanh của mơ, sấu, me; Vị ngọt nhẹ của đường phèn; Vị cay nồng của gừng, ớt; Vị mặn dịu của muối tinh
Cái hay của người làm ô mai Hà thành chính là sự vừa vặn không quá gắt, quá nồng, mà thiên về sự thanh tao, nhẹ nhàng. Mơ gừng phải mềm nhưng không nát. Sấu chua cay phải dẻo và giữ nguyên múi. Mận xào phải bóng, ngấm đều từng thớ. Me cay phải dẻo dài, hậu vị ngọt dịu. Khi thưởng thức, mỗi miếng ô mai không chỉ mang đến cảm giác ngon miệng, mà còn gợi nhớ phong vị phố cũ - nơi những gánh hàng rong, tiếng rao nhẹ nhàng và nhịp sống chậm rãi vẫn còn hiện hữu.
Nguồn nguyên liệu - yếu tố quyết định chất lượng
Để tạo ra sản phẩm ô mai đạt chuẩn OCOP 4 sao, nguyên liệu luôn là yếu tố then chốt. Các cơ sở sản xuất uy tín tại Phố Cổ sử dụng: Mơ chín vàng từ Mộc Châu, Yên Bái, Sấu xanh giòn từ ngoại thành Hà Nội, Gừng tươi từ Thái Bình, Hưng Yên, Mận hậu Sơn La
Toàn bộ nguyên liệu sau khi thu mua được phân loại theo kích thước, độ tươi, độ chín để đảm bảo hương vị đồng nhất. Các phụ liệu như đường, muối đều phải đạt tiêu chuẩn thực phẩm. Sự chỉn chu từ đầu vào đến sản xuất giúp ô mai Phố Cổ tạo được vị riêng mà các vùng khác khó có thể làm giống.
Công nghệ kết hợp truyền thống và hiện đại
Điểm khác biệt của các cơ sở ô mai OCOP 4 sao chính là quy trình sản xuất kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật cổ truyền và công nghệ hiện đại. Giai đoạn ngâm - ướp được điều chỉnh dựa trên kinh nghiệm truyền thống. Giai đoạn sấy, cô đặc được hỗ trợ bởi thiết bị kiểm soát nhiệt, đảm bảo giữ hương vị tự nhiên. Công đoạn đóng gói được thực hiện theo tiêu chuẩn ISO hoặc HACCP, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Nhờ đó, sản phẩm giữ trọn đặc tính truyền thống nhưng vẫn có thời hạn bảo quản dài, an toàn và dễ vận chuyển.
Giá trị kinh tế và ý nghĩa văn hóa
Ô mai Phố Cổ không chỉ là niềm tự hào của Hà Nội, mà còn mang giá trị kinh tế lớn cho các hộ kinh doanh. Việc đạt chuẩn OCOP 4 sao giúp: Tăng khả năng tiếp cận thị trường trong và ngoài nước. Làm cơ sở để phát triển sản phẩm quà tặng du lịch. Tạo việc làm ổn định cho người lao động tại khu vực Phố Cổ.
Ở khía cạnh văn hóa, ô mai được xem như món quà tinh tế của người Hà Nội dành tặng bạn bè phương xa. Nhiều du khách đến thủ đô luôn tìm mua ô mai như món quà gói ghém hương vị phố cổ. Bởi vậy, việc sản phẩm được chuẩn hóa theo OCOP giúp duy trì danh tiếng lâu đời của nghề truyền thống, đồng thời tạo niềm tin cho người thưởng thức.
Để ô mai Phố Cổ đạt OCOP 5 sao trong tương lai, các cơ sở cần: Mở rộng vùng nguyên liệu sạch, đạt chuẩn VietGAP. Tăng cường ứng dụng công nghệ sấy và bảo quản tiên tiến. Quảng bá thương hiệu thông qua du lịch và thương mại điện tử. Cải tiến bao bì theo hướng thân thiện môi trường. Xây dựng không gian trải nghiệm nghề truyền thống trong lòng Phố Cổ. Sự kết hợp giữa giá trị xưa và cách làm mới sẽ giúp ô mai Hà Nội giữ vững vị thế và lan tỏa rộng hơn./.
