Đẳng cấp mai vàng Bình Định
Đặc trưng nổi trội của mai vàng Bình Định là phương pháp canh tác của người trồng mai cảnh ở tỉnh này hoàn toàn khác biệt so với mai cảnh trồng ở nhiều địa phương khác. Mai cảnh ở Bình Định được chủ nhà vườn chăm chút từ khi xuống giống. Cây mai được các nghệ nhân “thổi hồn” vào bộ đế (gốc mai) đến dáng, thế (cành, nhánh).
Để có được những cây mai ưng ý, giờ làm việc của những hộ trồng mai ở Bình Định là từ 3-4 giờ sáng đến 6-7 giờ tối gồm các công đoạn tưới, nhọc công nhất là công đoạn tạo dáng.
Mỗi cây mai cảnh ở Bình Định là 1 tác phẩm nghệ thuật, được người trồng đầu tư không chỉ công sức mà cả trí tuệ vào đó. Ngoài chịu thương chịu khó, người trồng mai cảnh ở miền đất võ Bình Định còn phải có óc thẩm mỹ mới tạo ra được những tác phẩm nghệ thuật chinh phục người tiêu dùng.
Đặc biệt, mai vàng Bình Định do sống trong điều kiện khí hậu, thời tiết khắc nghiệt nên có sức sống rất mãnh liệt. Ngay cả da của cây mai Bình Định cũng khác với cây mai ở các vùng khác, sần sùi chứ không trơn láng như mai trồng ở miền Nam. Ngoài nét độc đáo của gốc mai; các chi, nhánh của cây mai cũng được tạo dáng, thế “tứ diện”; là các cành mai quây tròn, xòe đều, kín theo chiều kim đồng hồ. Kỹ thuật điêu luyện của các nghệ nhân trồng mai cảnh ở Bình Định đã tạo ra sự khác biệt của cây mai, sự khác biệt này đã làm nên giá trị của từng tác phẩm mai vàng Bình Định.
Tiếng lành đồn xa, những dịp tết đến xuân về những hội chợ trưng bày, giới thiệu sản phẩm mai vàng Bình Định luôn tạo sức hút đặc biệt với người yêu mai. Năm 2024, thị xã An Nhơn (tỉnh Bình Định) đổi mới trưng bày giới thiệu sản phẩm Mai vàng An Nhơn bằng việc mời các nghệ nhân ở các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh đưa những cây Mai vàng có dáng thế độc đáo đến trưng bày.
Ông Nguyễn Văn Bình, ở xã Cát Tường, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định mang cây Mai 33 năm tuổi đến Khu trưng bày giới thiệu sản phẩm Mai vàng ở xã Nhơn An, thị xã An Nhơn để trưng bày. Cây Mai này có thân thấp, cành vươn dài ra xung quanh và tạo ra dáng “Long”.
Ông Nguyễn Văn Bình cho biết, để có cây Mai có dáng thế đẹp như thế này, mấy chục năm qua ông đầu tư thời gian uốn nắn thân cây: “Cây Mai này lượng búp của nó không năm nào mất kể từ hồi trồng đã có hoa tới bây giờ. Lượng hoa này nở đến rằm tháng Giêng chưa hết. Trưng bày mấy năm trước tôi không có đến, năm nay, Ban Tổ chức và các nghệ nhân đem cây rất xuất sắc và hoàn hảo, đặc biệt là giao lưu quảng bá mai vàng Bình Định”.
Triển lãm Mai vàng nghệ thuật xuân Giáp Thìn năm 2024 nằm trong chuỗi hoạt động mừng Đảng mừng Xuân Giáp Thìn 2024. Các nghệ nhân và người trồng Mai đã trưng bày, giới thiệu gần 300 tác phẩm Mai vàng nghệ thuật (Mai lớn cao hơn 2m, Mai dáng thế truyền thống, Mai mini, Mai bonsai các loại) và hơn 5.000 tác phẩm Mai vàng các loại để mua bán. Triển lãm cây Mai vàng là hoạt động truyền thống ở địa phương này mỗi dịp tết đến xuân về.
Ông Mai Xuân Tiến, Phó Chủ tịch UBND thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định cho biết: “UBND thị xã An Nhơn đã tổ chức triển lãm tại khu trưng bày Mai vàng An Nhơn. Khu vực này cũng mới hoàn thành đưa vào sử dụng đúng vào dịp cuối năm. Chúng tôi huy động các nghệ nhân của thị xã An Nhơn và mời các nghệ nhân ở các huyện, thị xã, thành phố đến tham dự lễ hội lần này. Chúng tôi trưng bày những cây Mai có dáng thế độc đáo”.
Thị xã An Nhơn là nơi chuyên trồng Mai vàng ở khu vực miền Trung. Mai An Nhơn được người tiêu dùng trong Nam ngoài Bắc ưa chuộng. Hiện nay, tổng diện tích trồng Mai trên địa bàn thị xã hơn 340 ha, lượng Mai sẵn sàng cung ứng ra thị trường Tết Giáp Thìn 2024 hơn 2 triệu chậu. Nghề trồng Mai đối với người dân thị xã An Nhơn không chỉ là để thưởng ngoạn mà còn là ngành nghề kinh tế nông nghiệp mang lại thu nhập cho người trồng Mai hàng trăm tỷ đồng, góp phần thiết thực giải quyết việc làm, giảm nghèo vươn lên làm giàu chính đáng.
Cơ hội để mai vàng đất võ vươn xa khẳng định vị thế
Ngày 25/1/2024, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH-CN) ban hành Quyết định số 19/QĐ-SHTT cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00136 cho sản phẩm mai vàng Bình Định. Đây là niềm vui lớn trước thềm năm mới Giáp Thìn 2024 của người trồng mai cảnh ở miền đất võ. Bởi, khi đã được bảo hộ chỉ dẫn địa lý là sản phẩm mai vàng Bình Định có cơ hội bay xa, tăng thêm giá trị và nhất là khẳng định vị thế trên thị trường.
Theo bà Võ Cao Thị Mộng Hoài, Phó Giám đốc Sở KH-CN Bình Định, Luật Sở hữu trí tuệ cho phép bảo hộ các tài sản trí tuệ dưới nhiều hình thức, như: Nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu tập thể, kiểu dáng công nghiệp hoặc các sáng chế, giải pháp… Trong đăng ký bảo hộ về sở hữu công nghiệp, bảo hộ chỉ dẫn địa lý là hình thức có chất lượng cao nhất và yêu cầu khắt khe nhất.
Do đó, cũng theo bà Hoài, hiện nay trên địa bàn Bình Định đã có khoảng hơn 60 sản phẩm được cấp nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận và rất nhiều nhãn hiệu hàng hóa thông thường khác, nhưng mai vàng là sản phẩm đầu tiên được bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Điều này cho thấy để được Cục Sở hữu trí tuệ cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý, mai vàng Bình Định đã phải trải qua sự thẩm định vô cùng khắt khe.
Theo chia sẻ của bà Hoài, để được bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm mai vàng, trước tiên, ngành chức năng Bình Định phải chứng minh được nguồn gốc, xuất xứ của mai vàng là giống bản địa, thứ đến sự chăm chút, đầu tư trí tuệ của các nhà vườn vào từng cây mai.
“Hiện ở Việt Nam có rất nhiều giống mai, ví như mai ở miền Nam, Hoàng Mai Huế hay mai vàng Yên Tử. Mai vàng Bình Định phải chứng minh là sản phẩm trí tuệ được kết tinh từ lao động sáng tạo của người dân địa phương. Từ giống mai 5 cánh hoang dã trên rừng, người chơi mai cảnh ở Bình Định lai tạo thành giống mai giảo và giống cúc mai hiện nay. Để được bảo hộ chỉ dẫn địa lý, ngành chức năng đã phải “mướt mồ hôi” khẳng định mai vàng Bình Định hội tụ những yếu tố đặc thù trong suốt 25 tháng liền”, bà Võ Cao Thị Mộng Hoài chia sẻ.
Từ tháng 11/2021, UBND tỉnh Bình Định đã ủy quyền cho Sở KH-CN tỉnh này đứng ra lập dự án đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm mai vàng. Bà Võ Cao Thị Mộng Hoài, Phó Giám đốc Sở KH-CN Bình Định làm chủ nhiệm dự án, thời hạn triển khai là 30 tháng. Đến ngày 25/1/2024 là đã trải qua 25 tháng ròng rã nhóm nghiên cứu phối hợp với chính quyền và ngành chức năng thị xã An Nhơn, nơi được mệnh danh là “thủ phủ mai vàng miền Trung”, phân tích sâu về các điều kiện về thổ nhưỡng, giống, phương pháp canh tác, chăm sóc mai của người dân địa phương, nhằm để chứng minh sự khác biệt của mai vàng Bình Định so với mai trồng ở các địa phương khác.
“Chúng tôi đã phân tích rất sâu về điều kiện thổ nhưỡng, phương pháp canh tác, yếu tố truyền thống từ giống mai bản địa kết tinh ra sản phẩm mai vàng Bình Định mang nét đặc thù của địa phương. Ngày 25/1/2024 vừa qua, Cục Sở hữu trí tuệ đã cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00136 cho sản phẩm mai vàng Bình Định, ngày 3/2/2024 tới đây UBND tỉnh Bình Định sẽ tổ chức lễ đón nhận”, bà Hoài cho hay./.
