Khu vực kinh tế tư nhân đã đi vào mọi ngõ ngách của cuộc sống
Cách đây vài thập kỷ trước khi chúng ta bước vào thời kỳ đổi mới, một loạt thông điệp như "mệnh lệnh được phát ra từ trái tim và khối óc": "Cởi trói", "Đổi mới hay là chết" đã quy tụ được sức mạnh toàn dân, giải phóng sức sản xuất, tạo nên sự hứng khởi, để tất cả các thành phần kinh tế đều được "bung ra", chung sức đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng KTXH sâu sắc và đến bây giờ chúng ta đã có được cơ đồ rất đỗi tự hào.
Thực tiễn gần 40 năm đổi mới cho thấy khu vực kinh tế tư nhân đã đi vào mọi ngõ ngách của cuộc sống, từ công việc hằng ngày của những tiểu thương cung cấp hàng hóa dịch vụ thiết yếu cho mỗi người dân đến những tập đoàn, doanh nghiệp lớn đã và đang đưa thương hiệu Việt vươn ra thị trường khu vực và thế giới.
Với hơn 940 nghìn doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp khoảng 50% GDP, hơn 30% ngân sách nhà nước, sử dụng khoảng 82% tổng số lao động.
Tuy nhiên, bên cạnh những bước tiến rất đáng tự hào, kinh tế tư nhân vẫn đang đối mặt với nhiều rào cản, kìm hãm sự phát triển, chưa đáp ứng được yêu cầu và kỳ vọng là lực lượng kinh tế nòng cốt của đất nước.
Trong thời gian gần đây, dư luận liên tiếp được đón nhận một loạt thông điệp hết sức quan trọng từ các đồng chí lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà nước về kinh tế tư nhân như: "Kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia"; "tháo chốt", loại bỏ những điểm nghẽn để kinh tế tư nhân bứt phá trong kỷ nguyên vươn mình; muốn tăng trưởng 2 con số, phải dựa vào kinh tế tư nhân…
Đặc biệt, trong bài viết "Phát triển kinh tế tư nhân – Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng", Tổng Bí thư Tô Lâm đã khái quát "một bức tranh toàn cảnh" của khu vực kinh tế tư nhân. Bên cạnh những gam màu tươi sáng, những nốt nhạc vui, Tổng Bí thư cũng chỉ rõ những vấn đề còn trăn trở. Qua đó, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đưa ra những định hướng hết sức quan trọng, "phát pháo lệnh" cho toàn bộ hệ thống chính trị tập trung nghiên cứu các giải pháp nhằm "phá tan những điểm nghẽn" để kinh tế tư nhân bứt phá.
Ngay sau đó, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã quyết định thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng Nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân do đích thân ông làm Trưởng ban và Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng làm Phó Trưởng Ban Thường trực. Ban Chỉ đạo đã tập trung toàn bộ sức lực, thời gian, trí tuệ làm việc với tinh thần trách nhiệm, khẩn trương, chuyên nghiệp, hoàn thành dự thảo với chất lượng cao trong thời gian ngắn. Ngày 04/5/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về Phát triển kinh tế tư nhân.
Ngay sau đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì liên tiếp 2 cuộc họp vào ngày 7/5 và 8/5 về xây dựng dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển kinh tế tư nhân, để trình Quốc hội thông qua ngay tại Kỳ họp thứ 9 đang diễn ra.
Vui mừng đón nhận Nghị quyết 68, giới chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp cho rằng, nghị quyết này đã thể hiện bước tiến đột phá về tư duy phát triển; là "cuộc cách mạng về tư duy và thể chế"; là "bước ngoặt lịch sử" trong việc thúc đẩy kinh tế tư nhân bứt phá với những mục tiêu truyền cảm hứng, đầy khát vọng; đi vào tận gốc rễ của vấn đề là "cải cách thể chế", khơi thông các nguồn lực, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, mở rộng không gian phát triển, hỗ trợ thực chất; tạo lập và củng cố niềm tin,… để đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển mới – kỷ nguyên của sáng tạo, hội nhập và thịnh vượng, trong đó kinh tế tư nhân "là một động lực quan trọng nhất; là lực lượng tiên phong thúc đẩy tăng trưởng" với tinh thần chủ động, tự cường, đầy khát vọng.
Những tư tưởng lớn, những điểm mới, điểm đột phá trong Nghị quyết 68
Theo Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, đây không chỉ là một văn bản chính sách, mà là một tuyên ngôn mạnh mẽ về vai trò của khu vực tư nhân. Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh kinh tế tư nhân là lực lượng tiên phong trong đổi mới sáng tạo, công nghiệp hóa, hiện đại hóa và tái cơ cấu nền kinh tế – một sự thay đổi tư duy mang tính cách mạng.
Thời điểm ban hành nghị quyết được đánh giá là rất phù hợp khi Việt Nam đang đối mặt với áp lực cạnh tranh toàn cầu và yêu cầu cấp bách để thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình. Kinh tế tư nhân, với sự linh hoạt và sáng tạo, được kỳ vọng sẽ là chìa khóa đưa Việt Nam trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045
Nghị quyết đưa ra các giải pháp cụ thể nhằm gỡ nút thắt cho kinh tế tư nhân. Trong đó, hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh sẽ bị xóa bỏ chậm nhất vào năm 2026, giảm gánh nặng thuế và khuyến khích chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp chính thức. Đồng thời, cam kết giảm ít nhất 30% thời gian và chi phí thủ tục hành chính – đặc biệt trong lĩnh vực hải quan và chi phí không chính thức – được nhấn mạnh với nguyên tắc "doanh nghiệp được làm những gì pháp luật không cấm".
Nghị quyết cũng đề xuất xây dựng khung pháp lý chuyên biệt cho các lĩnh vực mới như trí tuệ nhân tạo, công nghệ tài chính, thương mại điện tử và đặc khu kinh tế, đồng thời cho phép thử nghiệm có kiểm soát để khuyến khích đổi mới sáng tạo mà không lo rủi ro pháp lý.
Dù mở ra nhiều kỳ vọng, việc hiện thực hóa Nghị quyết 68 đòi hỏi hành động quyết liệt và những ưu tiên rõ ràng. Thực tiễn cải cách cho thấy, chính sách dù tốt đến đâu cũng chỉ dừng lại trên giấy nếu thiếu cơ chế thực thi hiệu quả.
Cải cách thủ tục hành chính là ưu tiên hàng đầu. Đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân, Trợ lý Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh, cho rằng việc thể chế hóa Nghị quyết 68 cần được triển khai sớm để hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh.
Nhiều chuyên gia đề xuất thành lập Cổng một cửa đầu tư quốc gia, cho phép doanh nghiệp tra cứu, nộp hồ sơ và nhận kết quả trực tuyến, giảm thiểu tình trạng "hành là chính". Thí điểm cảng miễn thuế tại các đặc khu như Phú Quốc, Vân Đồn cũng là giải pháp thu hút đầu tư, thúc đẩy xuất khẩu. Ngoài ra, cần giảm ít nhất 30% các điều kiện kinh doanh không cần thiết và đảm bảo thực thi chính sách một cách minh bạch, công bằng.
Khẳng định khu vực kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia
Trong cuộc trả lời báo chí về những nội dung mang tính đột phá nhất, nổi bật nhất trong Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng đã cho biết: Điểm nổi bật của Nghị quyết này trước hết là thay đổi trong quan điểm và nhận thức về vai trò, vị trí của khu vực kinh tế tư nhân.
Nếu như trước đây, chúng ta xác định khu vực kinh tế tư nhân là một bộ phận của nền kinh tế, sau đó là một bộ phận quan trọng của nền kinh tế, thì nay, Nghị quyết đã có một bước tiến quan trọng khi khẳng định khu vực kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia.
Chúng ta đã nhìn nhận và khẳng định đúng vai trò của khu vực này, dựa trên những đóng góp thực tiễn và vai trò của kinh tế tư nhân trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và đặt kinh tế tư nhân vào đúng vị trí xứng đáng. Đây là một thay đổi có ý nghĩa vô cùng quan trọng.
Tiếp theo, chúng ta cũng mạnh dạn trao lại những quyền chính đáng cho doanh nghiệp, bảo đảm các quyền cơ bản như quyền sở hữu tài sản, quyền tự do kinh doanh, quyền cạnh tranh bình đẳng, quyền được tiếp cận một cách công bằng với các nguồn lực của đất nước.
Những quyền này thực chất đã được ghi nhận trong Hiến pháp, ví dụ như quy định người dân và doanh nghiệp được tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm. Tuy nhiên, trên thực tế, vẫn còn tồn tại không ít rào cản, gây hạn chế quyền tự do này của doanh nghiệp.
Cũng theo Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng, trong Nghị quyết mới, Bộ Chính trị đã khẳng định một cách mạnh mẽ rằng doanh nghiệp được quyền tự do kinh doanh, được hưởng sự bình đẳng trong môi trường cạnh tranh.
Trước đây, doanh nghiệp được coi như một đối tượng để quản lý, nhưng bây giờ, chúng ta xác định doanh nghiệp tư nhân là đối tác để cùng với Nhà nước tham gia kiến tạo, phát triển đất nước.
Chúng ta không còn đặt nặng vấn đề quản lý theo kiểu cũ. Tất cả các cơ chế, chính sách được xây dựng đều dựa trên tinh thần lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm, làm chủ thể; mọi chính sách được thiết kế ra phải xoay quanh việc phục vụ, kiến tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp phát triển. Các doanh nghiệp cũng được tạo điều kiện tham gia vào các dự án lớn, các dự án mang tính chiến lược, các dự án quan trọng của quốc gia.
Có thể thấy đây là một cuộc cách mạng về tư duy và thể chế, dẫn đến những thay đổi rất lớn. Ví dụ như chủ trương bỏ cơ chế "xin – cho", từ bỏ tư duy "không quản được thì cấm" – một tư duy an toàn nhưng kìm hãm sự phát triển.
Trước đây, đôi khi chúng ta tự tạo ra những rào cản, rồi sau đó lại tháo gỡ và coi đó là cải cách, đổi mới. Lần này, chúng ta chủ động thiết kế, kiến tạo một môi trường thuận lợi cho sự phát triển, để dòng chảy kinh tế được lưu thông một cách tự nhiên, thậm chí làm cho chảy nhanh hơn, đúng hướng hơn, tốt hơn, chứ không phải là ngăn cấm.
"Chúng ta coi doanh nghiệp là đối tác và đã mạnh dạn chuyển từ cơ chế "tiền kiểm" sang "hậu kiểm". Đây là những thay đổi rất lớn về thể chế. Thay vì quản lý theo "hình nón ngược", siết chặt đầu vào nhưng lỏng lẻo đầu ra, chúng ta học tập kinh nghiệm các nước, làm theo "hình chiếc phễu". Đó là tạo điều kiện cho đầu vào thông thoáng, tự do, nhưng quản lý đầu ra rất chặt chẽ bằng các công cụ, tiêu chuẩn, quy chuẩn, tăng cường giám sát, kiểm tra. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp giảm bớt khó khăn khi gia nhập thị trường, giảm chi phí và thời gian", Phó Thủ tướng chia sẻ./.
