Ngày Tết Nguyên đán mang giá trị văn hóa truyền thống, trong đó có những đặc trưng ẩm thực của mỗi vùng miền. Hãy cùng khám phá một số món ăn đặc trưng trong ngày Tết của 3 miền Bắc, Trung, Nam.
1. Miền Bắc tinh tế, hài hòa
Mâm cơm Tết truyền thống ở miền Bắc bao giờ cũng chú trọng hình thức và thể hiện sự phối hợp tinh tế, khéo léo, hài hòa giữa những món nước và món khô, giữa thịt và rau, đặc biệt là những món ăn giàu dinh dưỡng.
Luôn có mặt trong mâm cỗ bao giờ cũng có 6 món:
1.1 Bánh chưng, món ăn ngày Tết
Trong mâm cơm Tết truyền thống ở miền Bắc, bánh chưng là món ăn không thể thiếu. Bánh chưng là sự kết hợp hài hòa giữa gạo nếp dẻo, đậu xanh, tiêu cay nhẹ và mỡ heo béo ngậy đã tạo mang đến hương vị vô cùng đặc biệt.
1.2 Gà luộc
Theo quan niệm của người xưa, gà là biểu tượng cho sự cương trực, mạnh mẽ. Chính vì thế, chúng luôn có mặt trong hầu hết các bữa tiệc, không chỉ vì ý nghĩa dân gian mà đơn giản là vì độ ngon và dễ ăn của nó. Những miếng thịt gà có màu vàng tươi, dai, thơm thịt chấm với muối chanh ớt tạo nên một hương vị quen thuộc, gần gũi.
1.3 Nem rán
Nem rán là một món ăn độc đáo không thể thiếu trong mâm cơm Tết truyền thống ở miền Bắc và cũng là món ăn yêu thích của nhiều người Việt. Nhân nem được làm từ miến, mộc nhĩ, nấm hương, cà rốt, giá đỗ, hành lá, thịt xay, trứng gà, gia vị… cuộn trong miếng bánh đa nem và rán thật giòn.
1.4 Thịt đông
Thịt đông là món ăn truyền thống, độc đáo và tinh túy của người Việt, đặc biệt với người miền Bắc. Món thịt đông dùng trong tiết trời lạnh giá lại trở nên ấn tượng hơn cả. Thịt đông ngon mềm, thanh mát nhưng không ngấy. Khi ăn thường được dùng chung với một ít củ dưa hành, dưa kiệu.
1.5 Dưa hành
Dưa hành là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền của Việt Nam. Chứa nhiều các lợi khuẩn probiotic, dưa hành muối có thể tăng cường lợi khuẩn cho các bữa ăn ngày Tết. Dưa hành giòn giòn, có vị chua nhẹ, không chỉ mang lại cảm giác ngon miệng cho người dùng mà còn góp phần đẩy nhanh quá trình tiêu hóa.
1.6 Canh măng nấu chân giò
Bát canh măng khô nấu chân giò là món ăn truyền thống trong ngày Tết ở miền Bắc. Để nấu canh măng, những bà nội trợ khéo léo không dùng măng tươi mà dùng măng khô kết hợp với chân giò làm món chân giò bớt ngấy, ngược lại chân giò cũng làm cho măng khô không còn khô khốc nữa. Sự kết hợp đơn giản nhưng lại làm nên một món ăn tinh tế của người miền Bắc trong ngày đầu xuân.
2. Người miền Trung ăn gì vào ngày Tết cổ truyền?
2.1 Bánh tét
Nếu miền Bắc có món bánh chưng thì bánh tét là đặc sản ngày Tết của người miền Trung. Bánh tét được gói bằng lá chuối thay vì gói bằng lá dong như bánh chưng. Bánh có hai loại nhân là nhân mặn và nhân ngọt, bánh nhân ngọt chỉ có đậu xanh còn bánh nhân mặn có thêm thịt lợn. Bánh được gói thành hình trụ chứ không phải hình vuông như bánh chưng miền Bắc.
2.2 Dưa món
Dưa món là món ăn kèm không thể không kể đến trong ẩm thực ngày Tết miền Trung. Dưa món cũng là món “chống ngán” hiệu quả, thường dùng ăn kèm với bánh chưng, bánh tét hay cơm. Có thể làm dưa món từ các loại củ quả như: Su hào, cà rốt… Cách làm dưa món không khó, nhưng đòi hỏi sự chuẩn bị cẩn thận và tỉ mỉ để có thành phẩm hoàn hảo từ hương vị, màu sắc cho đến độ giòn.
2.3 Bắp bò kho mật mía
Bắp bò kho mật mía có vị thơm dịu hoà quyện cùng vị cay cay của gừng, sả, quế, tiêu và ớt, vị ngọt tự nhiên của bắp bò tạo nên một món ăn rất hấp dẫn trong những ngày Tết.
2.4 Thịt lợn ngâm nước mắm
Thịt lợn ngâm nước mắm được xem là thức ăn đặc sản trong các món ngon ngày Tết miền Trung. Với người dân miền Trung, ngày Tết bên cạnh đôi bánh tét, dưa món, nhất định phải có thêm hũ thịt ngâm nước mắm. Nếu thiếu hương vị ngòn ngọt, mặn mặn của món ăn này, mâm cơm ngày Tết dường như không còn đầy đủ và trọn vẹn. Thịt ngâm nước mắm có vị mặn ngọt, rất dễ kết hợp với nhiều món ăn khác nhau.
2.5 Giò bò
Giò bò miền Trung có điểm khác so với 2 miền Nam, Bắc là có nhiều tiêu sọ nên rất thơm. Giò bò miền Trung sử dụng hoàn toàn thịt bò để làm, không thêm bất kì nguyên liệu nào khác để trợ vị nên rất đậm vị bò. Một điểm đặc biệt là thịt bò dùng làm giò thường phải có ít mỡ để thành phẩm mềm hơn.
3. Hương vị gia đình trong món ăn ngày Tết ở miền Nam
3.1 Bánh tét
Khi những nụ mai vàng bắt đầu hé nở, cũng là lúc báo hiệu một mùa Xuân mới lại đến. Lúc này, ở mỗi gia đình, nhà nhà đã chuẩn bị đầy đủ mọi thứ cần thiết để đón chào một mùa Xuân mới. Ngoài những món ăn quen thuộc như: dưa chua, củ kiệu, thịt heo kho trứng, tôm khô, bánh mứt, cùng mâm ngũ quả ngày Tết, một trong những món đặc trưng không thể thiếu trong dịp Tết của người dân miền Nam là món bánh Tét với đủ hương vị mặn, ngọt.
3.2 Thịt kho trứng
Thịt kho trứng có ý nghĩa trên thuận dưới hòa, giàu sang phú quý, có thể gọi với nhiều cách như thịt kho tàu, thịt kho riệu, thịt kho nước dừa. Hầu hết các gia đình đều kho một nồi thịt kho lớn để ăn dần trong ngày Tết vì phong tục không nấu nướng vào những ngày đầu năm.
3.3 Canh khổ qua nhồi thịt
Người miền Nam ăn canh khổ qua nhồi thịt với mong muốn cái “khổ” của năm cũ sẽ nhanh chóng “qua” đi, bắt đầu một năm mới thật suôn sẻ và hạnh phúc. Hơn nữa ngày Tết mọi người thường ăn các món có nhiều dầu mỡ thì món canh khổ qua nhồi thịt sẽ giúp đỡ ngán hơn rất nhiều.
3.4 Gỏi gà xé phay
Gỏi gà xé phay sẽ là một món ăn không thể thiếu trong bữa cơm ngày Tết. Món ăn này có vị chua ngọt dễ ăn lại chứa nhiều chất dinh dưỡng. Ngày Tết khi đã ngấy ngán các món ăn nhiều đạm thì gỏi gà xé phay là một sự lựa chọn hoàn hảo.
3.5 Lạp xưởng
Tết đến là ngày của gia đình, ngày mà cả gia đình xum họp và ngồi bên nhau thưởng thức những món ngon mà quanh năm không tìm thấy như lạp xưởng tươi, bánh tét chả lụa... Nếu như Tết miền Bắc trong 3 ngày luôn có món giò chả (miền Nam gọi là chả lụa) thì ở miền Nam mâm cỗ ngày Tết phải có món lạp xưởng. Lạp xưởng là món ăn phổ biến trong ngày Tết ở miền Nam. Vào dịp Tết, tìm mua lạp xưởng để ăn cũng như đãi khách là nhu cầu không thể thiếu của bà con Nam Bộ. Có rất nhiều loại lạp xưởng khác nhau như: Lạp xưởng tươi, lạp xưởng khô, lạp xưởng nạc...
3.6 Xôi vò
Xôi vò là món ăn mang vị ngọt và thơm nhẹ nhàng, khi ăn rất dẻo và ngậy. Món ăn này có cách thực hiện vô cùng đơn giản, mang hương vị truyền thống nên thường xuất hiện trong những ngày Tết của người miền Nam. Nói đến ẩm thực miền Nam thì không thể không nhắc đến món xôi vò ngon trứ danh, món ăn có sự hòa quyện giữa cái dẻo thơm của xôi nếp, cái bùi ngọt của đậu xanh và một chút ngậy của nước cốt dừa.
3.7 Canh măng
Là một món ăn cung cấp nhiều chất xơ cùng vitamin cho cơ thể con người mà canh măng đã trở thành một món ăn ngày Tết ở miền Nam mà nhiều gia đình thích mê. Trong ngày lễ Tết mà được thưởng thức món canh măng với hương vị thơm ngon tuyệt vời thì chắc hẳn ai cũng phải thích mê bởi nó mang một sắc thái rất riêng mà ai cũng cảm thấy cuốn hút vô cùng.
