Thận trọng khi mở rộng diện tích mắc ca
Theo thống kê từ Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk, sản lượng mắc ca của niên vụ 2023 - 2024 ước đạt 3.600 tấn. Theo nhiều bà con nông dân cho biết, năng suất mắc ca niên vụ này chỉ đạt khoảng 1,2 tấn/ha, tuy nhiên giá thu mua lại tăng lên 80.000 - 100.000 đồng/kg. Ước tính, mắc ca sau khi tách vỏ vẫn thu về hơn 100 triệu đồng/ha...
Hiện nay, huyện Krông Năng với 3.759 ha đã trở thành địa phương đứng đầu toàn tỉnh Đắk Lắk về diện tích mắc ca. Trong đó, có khoảng 1.500 ha đang cho thu hoạch. Mắc ca chủ yếu trồng xen canh trong các vườn cà phê, hồ tiêu hoặc các loại cây ăn quả khác với mật độ khoảng 100 cây/ha.
Năm 2003, cây mắc ca bắt đầu được đưa vào trồng khảo nghiệm tại 2 xã Dliê Ya và Phú Lộc. Dự án này do Tổng Cục lâm nghiệp đầu tư theo hình thức xen canh trong vườn cà phê. Đến nay, xã Dliê Ya là địa phương trồng nhiều mắc ca nhất trên địa bàn huyện với gần 770 ha, sản lượng ước đạt 2.700 tấn hạt mỗi năm.
Điển hình là 200 cây mắc ca trồng xen canh trong vườn cà phê rộng 2 ha của gia đình bà Bùi Thị Nhung ở xã Phú Lộc. Nhiều cây đến nay đã 10 năm tuổi. Bà Nhung cho biết, năng suất mắc ca ổn định, thậm chí vụ sau tăng hơn vụ trước do cây càng lớn, tán rộng hơn. Sau khi thu hoạch, mắc ca được tách vỏ tại nhà rồi bán cho thương lái hoặc cơ sở thu mua, đầu ra ổn định.
Mắc ca có thể phơi khô cất giữ đợi khi được giá thì bán, không sợ hư hỏng. Năm ngoái gia đình bà thu được gần 2 tấn hạt mắc ca tươi, bán với giá 65.000 - 75.000 đồng/kg. Năm nay thu hoạch sản lượng cũng chừng đó nhưng giá tăng lên trên 90.000 đồng/kg nên gia đình bà Nhung thu được gần 1 triệu đồng mỗi cây mắc ca .
Tương tự, bà Hà Thị Phán ở buôn Ea Krái ở xã Dliê Ya cũng trồng hơn 100 cây mắc ca xen canh vườn tiêu 1 ha. Vụ mùa năm nay, gia đình bà thu được khoảng 1,2 tấn quả tươi. Sau khi tách vỏ, thương lái đến mua với giá trên 90.000 đồng/kg. Theo bà Phán, cây mắc ca ít tốn công chăm sóc hơn so với trồng cà phê. Mỗi héc-ta chỉ cần 2 - 3 nhân công thu hái trong vòng 15 ngày là xong. Mỗi cây cho trung bình từ 8 - 20 kg hạt (tùy theo độ tuổi).
Theo ông Vũ Anh Tuấn - Phó Chủ tịch UBND xã thì mắc ca là cây lâm nghiệp có chi phí đầu tư thấp nhưng lại cho năng suất, giá cả tương đối ổn định. Hạt mắc ca dễ bảo quản trong thời gian dài mà không bị hư hỏng. “Mặc dù là cây trồng có giá trị cao nhưng ngành nông nghiệp huyện và chính quyền xã khuyến cáo người dân không nên ồ ạt mở rộng diện tích mà nên tập trung chăm sóc vườn cây đang có và xen canh với nhiều loại cây trồng khác để tránh rủi ro.” - ông Tuấn cho biết.
Tập trung vào chế biến sâu
Đến nay, có 58 hợp tác xã (HTX) hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp ở huyện Krông Năng hiện. 48 HTX trong số đó làm kinh doanh kết hợp sản xuất và chế biến sản phẩm cà phê, mắc ca. Ngoài ra, trên địa bàn còn có nhiều doanh nghiệp, cơ sở khác chuyên thu mua, sản xuất và chế biến hạt mắc ca.
Từ năm 2016 Công ty Cổ phần Damaca Nguyên Phương ở xã Phú Lộc đã đầu tư máy móc, xây dựng nhà xưởng chuyên dụng, máy hút chân không... để thu mua mắc ca cho nông dân tại chỗ và các địa phương lân cận rồi đem về chế biến. Trong giai đoạn cao điểm thu hoạch mắc ca, mỗi ngày công ty mua từ 7 - 10 tấn quả để sơ chế, chế biến và bán ra thị trường trong nước cũng như xuất khẩu.
Chị Nguyễn Thị Thu Phương - Giám đốc Công ty Damaca Nguyên Phương cho biết "Nhu cầu mắc ca trên thị trường khá lớn, đặc biệt là sản phẩm bánh kẹo cho thị trường Tết Trung thu và dự trữ cho dịp Tết Nguyên đán. Từ nay đến cuối năm, công ty chúng tôi còn khá nhiều đơn đặt hàng nên sẵn sàng thu mua sản phẩm cho người dân với giá tốt nhất".
Theo thống kê, huyện Krông Năng có 15 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm). Trong đó, có 14 sản phẩm đạt 3 sao và 1 sản phẩm đạt 4 sao. Riêng hạt mắc ca có đến 4 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 3 sao và 1 sản phẩm đạt chứng nhận 4 sao. Hiện sản phẩm mắc ca này của Công ty Cổ phần Damaca Nguyên Phương đang chờ thẩm định nâng cấp lên 5 sao.
Bên cạnh đó, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã cấp chứng nhận nhãn hiệu “Mắc ca Krông Năng” bởi chất lượng hạt được phân tích và đánh giá rất tốt. Mắc ca Krông Năng đã vươn đến thị trường trong nước và được thế giới đón nhận. Đặc biệt, sản phẩm mắc ca của Nguyễn Phương đã được xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản theo đường chính ngạch.
Ông Lê Ký Sự - Trưởng Phòng NN-PTNT huyện Krông Năng cho biết: “Theo đánh giá, cây mắc ca rất phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu ở huyện này. So với các địa phương khác, cây mắc ca trồng tại đây cho năng suất cao và chất lượng tốt hơn hẳn, được thị trường trong và ngoài nước rất ưa chuộng".
Ngoài giá trị tạo ra thu nhập cao về kinh tế cho nông dân, cây mắc ca còn giúp che phủ, không để đất xói mòn. Đồng thời, cây này còn chịu hạn tốt, ít phải sử dụng thuốc trừ sâu. Do đó, bên cạnh cà phê thì cây mắc ca đang được huyện Krông Năng quan tâm nâng tầm trở thành cây trồng chủ lực nhằm giúp nông dân trên địa bàn huyện có thêm nguồn thu nhập bền vững và lâu dài./.
