Chưa khai thác trúng "mỏ vàng"
Ðã gần 5 năm kể từ khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1129/QÐ-TTg "Phê duyệt Ðề án phát triển kinh tế ban đêm ở Việt Nam", hoạt động này diễn ra khá sôi động với các mô hình như không gian đi bộ, du lịch đêm, biểu diễn nghệ thuật hay một số loại hình dịch vụ ăn uống, giải trí mở qua đêm và các hoạt động mua sắm. Các hoạt động kinh tế ban đêm chủ yếu diễn ra ở những thành phố lớn, góp phần tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội địa phương, thu hút khách du lịch, đem lại thu nhập cho chuỗi cung ứng, chuỗi lao động.
Theo PGS, TS. Nguyễn Ngọc Sơn - Trưởng khoa Kinh tế phát triển, Đại học Kinh tế Quốc dân, kinh tế đêm không đơn thuần là kéo dài thời gian kinh doanh mà còn là một chiến lược phát triển kinh tế hiện đại, gia tăng giá trị cho ngành du lịch và dịch vụ. Các thành phố trên thế giới đã tận dụng tốt mô hình này để nâng cao thu nhập, thúc đẩy đời sống kinh tế và phát triển đô thị bền vững.
Còn theo TS Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch Việt Nam, trong khi tại một số điểm đến có nhiều sản phẩm du lịch đêm hấp dẫn như Đà Nẵng, Phú Quốc…, thời gian lưu trú và mức chi tiêu của du khách đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ, thì ở nhiều địa phương khác, mô hình "du lịch đêm" vẫn gặp khó khăn, không duy trì được lâu dài hoặc hoạt động một thời gian rồi dần vắng khách. Thực tế cho thấy: Chúng ta đang bỏ lỡ "mỏ vàng", một động lực rất quan trọng để phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn.
Đơn cử, tại Quảng Nam, phố cổ Hội An là một trong những điểm đến du lịch hấp dẫn của cả nước và thế giới, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam, Quảng Nam trong thời kỳ hội nhập, phát triển. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, Hội An vẫn chưa phát huy hết tiềm năng, lợi thế sẵn có, công tác quy hoạch và huy động nguồn lực đầu tư không theo kịp yêu cầu của sự phát triển.
Do vậy, thời gian qua, Quảng Nam cũng đã xác định mục tiêu đầu tư xây dựng và phát triển thành phố Hội An theo định hướng thành phố sinh thái - văn hóa - du lịch nhằm phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế sẵn có, hình thành vùng động lực, tạo sự lan tỏa mạnh mẽ và gắn kết với phát huy tiềm năng, lợi thế của các địa phương liên quan trong quá trình phát triển. Đặc biệt, thành phố Hội An là địa phương đi đầu trong hội nhập quốc tế.
Còn tại Nghệ An, các mô hình 'kinh tế đêm' của tỉnh hiện nay cũng chưa phát huy hiệu quả như kỳ vọng. Thực tế cho thấy, các sản phẩm kinh tế đêm ở Nghệ An còn khá đơn điệu, nhỏ lẻ, chưa có nhiều sản phẩm đa dạng, đặc sắc để hấp dẫn ánh mắt của người dân và du khách thập phương. Đơn cử như phố biển Cửa Lò – nơi thu hút hàng triệt lượt khách du lịch mỗi năm, mang lại nguồn thu ngân sách lớn cho Nghệ An, về kinh tế đêm cũng chỉ thực sự sôi động, náo nhiệt vào mùa cao điểm du lịch.
"Phải nhận thức đúng thì mới hành động đúng"
Theo TS Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch Việt Nam, để khai thác hiệu quả kinh tế đêm, đòi hỏi sự đồng bộ về hạ tầng, dịch vụ cũng như môi trường hấp dẫn, cuốn hút để không chỉ đáp ứng nhu cầu giải trí, trải nghiệm của khách mà còn tạo điều kiện để họ giao lưu với người dân địa phương, khám phá giá trị văn hóa và lối sống bản địa. Các dịch vụ cung cấp cho khách phải được phát triển toàn diện, đồng thời hạ tầng giao thông, an ninh trật tự, cũng như các sản phẩm và dịch vụ hỗ trợ cũng cần đảm bảo chất lượng và tính kết nối.
Ông Tuấn chia sẻ thêm, để kinh tế đêm thực sự trở thành đòn bẩy đưa du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, trước tiên chúng ta phải nhận thức đúng thì mới hành động đúng. Từ chính quyền địa phương, những người hoạch định, thực thi chính sách đến các doanh nghiệp đều phải hiểu đúng về kinh tế đêm.
Bên cạnh đó, rào cản lớn nhất cho phát triển kinh tế đêm là vấn đề cơ chế, chính sách. Hiện nay, dù đã có đề án phát triển kinh tế đêm, nhưng các chính sách cụ thể để thúc đẩy vẫn còn hạn chế. Chúng ta cần làm rõ các cơ chế khuyến khích cho doanh nghiệp và nhà đầu tư, nhất là đầu tư vào các điểm đến mới.
Chẳng hạn như ưu đãi thuế hay chính sách tiền điện. Trong khi khách du lịch sử dụng dịch vụ vào đêm rất nhiều thì giá điện đấy phải được áp dụng ngang bằng với giá sản xuất nhưng chúng ta lại coi là giá tiêu dùng.
Cũng theo ông Tuấn, để kinh tế đêm có sức cuốn hút thì yếu tố địa phương, yếu tố văn hóa bản địa là rất quan trọng. Do đó, mỗi địa phương cần đóng vai trò "nhạc trưởng" trong vận hành kinh tế đêm, phát triển mô hình phù hợp với điều kiện văn hóa, xã hội đặc thù. Còn nhà nước phải có trách nhiệm ban hành các cơ chế, chính sách tầm nhìn dài hạn và định hướng đúng, tạo điều kiện để các địa phương phát huy tiềm năng, lợi thế.
Đồng tình với ý kiến, ông Bạch Ngọc Thắng, Phó Viện trưởng Viện phát triển bền vững, Đại học Kinh tế Quốc dân cho biết, các đô thị thành công trong việc phát triển kinh tế đêm thường có quy hoạch bài bản, kết hợp chặt chẽ giữa chính quyền và doanh nghiệp. Do đó, các địa phương cần làm thế nào để vừa khai thác kinh tế đêm, vừa đảm bảo sự bền vững và giữ gìn bản sắc văn hóa địa phương.
Còn theo ông Hoàng Lê Nam Hải, giảng viên Viện Đô thị thông minh và Quản lý, Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, phát triển kinh tế đêm phải hướng tới người dân địa phương. Những siêu đô thị như TP. Hồ Chí Minh cần quy hoạch và phát triển kinh tế đêm với sự tham gia của người dân nhằm tạo bản sắc thu hút du khách. Thông qua ứng dụng công nghệ số, chính quyền và doanh nghiệp có thể quy hoạch, quản lý các khu vực kinh tế đêm một cách hiệu quả, từ đó tối ưu hóa trải nghiệm cho du khác.
