Theo Cục Đường thuỷ nội địa Việt Nam, hiện hàng hóa vận chuyển bằng đường thủy nội địa về khu vực cảng biển Hải Phòng chiếm 15-20% tổng lượng hàng thông qua cảng. Tuy nhiên, tỷ lệ đảm nhận của vận tải container bằng đường thủy nội địa tại khu vực cảng biển Hải Phòng chỉ khoảng 1,5-1,8%.
Trong khi đó, tại khu vực cảng biển Bà Rịa - Vũng Tàu, hàng hóa không bị thu phí sử dụng công trình kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ… nên tỷ lệ hàng vận chuyển container bằng đường thủy nội địa đạt 70-80%.
Mặc dù HĐND TP Hải Phòng đã ban hành Nghị quyết về việc giảm 50% mức thu phí đối với hàng hóa của đối tượng nộp phí khi vào cảng và dời cảng, bằng phương tiện thủy nội địa hoạt động trên các tuyến đường thủy từ 1/1/2023. Tuy nhiên, việc duy trì mức thu phí hạ tầng cảng biển như hiện nay với phương tiện thủy nội địa đã làm tăng đáng kể chi phí vận tải.
“Việc hàng hóa vận chuyển bằng đường thủy phải đóng thêm phí này làm tăng gánh nặng cho doanh nghiệp, nảy sinh tình trạng phí chồng phí, giảm tính cạnh tranh của các doanh nghiệp vận tải đường thủy", Cục Đường thủy nội địa Việt Nam cho hay.
Cục Đường thủy nội địa Việt Nam đề nghị Bộ Giao thông vận tải (GTVT) tiếp tục kiến nghị miễn phí cơ sở hạ tầng cảng biển đối với hàng hóa, container vận tải bằng đường thủy nội địa đến cảng biển Hải Phòng.
Trên thực tế, các phương tiện vận tải thuỷ nội địa chỉ sử dụng các tuyến đường thuỷ tự nhiên, hàng hải kết nối đến cảng biển (chủ yếu do các đơn vị của Bộ GTVT quản lý, thực hiện việc duy tu, bảo dưỡng, đảm bảo điều kiện hoạt động) và hệ thống cầu, bến trong cảng biển (chủ yếu do doanh nghiệp cảng biển đầu tư, đảm bảo điều kiện hoạt động), không sử dụng hạ tầng của địa phương kết nối với cảng biển (như hệ thống cầu, các tuyến đường bộ, cầu vượt tại các nút giao thông do địa phương quản lý, đảm bảo điều kiện hoạt động).
Đồng thời, các phương tiện vận tải thuỷ nội địa khi làm hàng tại các cảng biển đã nộp các loại phí, lệ phí hàng hải cho Cảng vụ và giá dịch vụ cầu cảng cho các doanh nghiệp kinh doanh cảng biển.
Theo đánh giá của Cục Đường thủy nội địa Việt Nam, vận tải đường thủy nội địa và vận tải ven biển có vai trò ngày càng quan trọng đối với ngành giao thông vận tải, hàng năm đóng góp khoảng 19% sản lượng hàng hóa vận chuyển và hơn 20% lượng hàng hóa luân chuyển của toàn ngành giao thông.
Tuy nhiên để duy trì và phát huy vai trò của vận tải đường thủy nội địa trong thời gian tới, cần có các cơ chế, chính sách hỗ trợ để giảm giá thành, tăng tính cạnh tranh của vận tải thủy nội địa. Phương tiện thủy nội địa vận chuyển hàng hóa chỉ sử dụng đường thủy, không gây ùn tắc giao thông, không sử dụng công trình kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ, tiện ích công cộng của địa phương trong khu vực cửa khẩu cảng biển.
Chính vì vậy, việc hàng hóa vận chuyển bằng đường thủy phải đóng thêm phí này làm tăng gánh nặng cho doanh nghiệp, nảy sinh tình trạng phí chồng phí, giảm tính cạnh tranh của các doanh nghiệp vận tải đường thủy.
Theo ông Lê Duy Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Logistics Việt Nam, việc Hải Phòng và TP.HCM đang thu phí hạ tầng cảng biển với mức từ 2,2 - 4,8 triệu đồng/container loại 20-40 feet đang là gánh nặng không nhỏ với các doanh nghiệp. Theo ông Hiệp, trên thực tế mỗi năm các địa phương chỉ thu được khoảng 3.000 tỷ đồng từ phí sử dụng công trình kết cấu hạ tầng cảng biển. Con số này không đủ để nâng cấp, xây dựng cơ sở hạ tầng, song làm phát sinh đáng kể chi phí logistics với doanh nghiệp.
Ông Hiệp cho rằng, nếu được cơ quan có thẩm quyền miễn phí sử dụng công trình kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ, tiện ích công cộng khu vực cửa khẩu cảng biển sẽ giảm giá thành vận chuyển hàng hóa bằng đường thủy nội địa, tác động tích cực đến mục tiêu chuyển đổi cơ cấu vận tải, giúp doanh nghiệp giảm chi phí, vượt qua giai đoạn khó khăn./.
