Ngày 10/12/2025, tại TP.HCM, Hội thảo Quốc gia Thường niên lần II về Bản quyền & Quyền Sao chép diễn ra với chủ đề “Định danh và Bảo vệ Tài sản Vô hình – Nền tảng phát triển kinh tế sáng tạo Việt Nam” do Hội Khoa học Kinh tế và Quản lý TP.HCM phối hợp cùng Hiệp hội Quyền Sao chép Việt Nam, Viện Những vấn đề Phát triển, Viện Triết học Phát triển, Viện Quản trị Tài sản trí tuệ Minh Đức, Văn phòng Miền Nam – Cục Sở hữu trí tuệ, Hội Giáo dục TP.HCM, VCCI và Trung tâm Pháp luật & Tác quyền đồng tổ chức.
Tại sự kiện quy tụ lãnh đạo các bộ, ban, ngành Trung ương, chuyên gia sở hữu trí tuệ, kinh tế sáng tạo, an ninh dữ liệu, cùng đại diện các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ, báo chí và các tổ chức đại diện quyền. Danh sách diễn giả gồm nhiều chuyên gia đầu ngành như: TS. Trương Thị Minh Sâm, TS. Đào Minh Đức, TS.BS Trần Chí Cường, ThS. Hoàng Trọng Quang, ông Nguyễn Tiến Thao, ThS. Bùi Quang Điệp, ThS. Nguyễn Thị Bích Ngọc, bà Lê Thị Minh Hằng.
Trong kỷ nguyên số, tài sản vô hình từ dữ liệu, phần mềm, bài giảng số cho đến mô hình kinh doanh đã trở thành “vốn nền tảng” của doanh nghiệp và cơ sở giáo dục. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, phần lớn tài sản vô hình tại Việt Nam chưa được định danh đúng chuẩn, thiếu cơ sở pháp lý rõ ràng để bảo vệ và khai thác; chưa có chuẩn quốc gia về quản trị, trong khi cơ chế cấp phép còn rời rạc.
Luật sư Phan Vũ Tuấn nhấn mạnh: “Khoảng cách giữa quy định pháp luật và thực tiễn thực thi quyền sao chép vẫn còn rất lớn, nếu không sớm khắc phục sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực cạnh tranh quốc gia.”
Các Nghị quyết 57-NQ/TW, 59-NQ/TW, 68-NQ/TW đều đặt ra yêu cầu xây dựng thể chế mới cho kinh tế sáng tạo và quản trị tài sản trí tuệ. Hội thảo lần này là bước đi nhằm hiện thực hóa định hướng chiến lược đó.
Hội thảo đặt trọng tâm vào việc làm rõ tầm quan trọng của định danh và bảo vệ tài sản vô hình đối với tăng trưởng kinh tế sáng tạo; phân tích khung pháp lý Việt Nam trong tương quan với chuẩn quốc tế của WIPO và IFRRO; đồng thời đề xuất mô hình cấp phép tập thể cho giáo dục, thư viện và doanh nghiệp. TS. Giang Khuê (Cục Sở hữu trí tuệ) phát biểu: “Việt Nam cần một hệ sinh thái bản quyền bền vững, nơi Nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức đại diện quyền cùng phối hợp để tạo ra chuẩn mực quản trị dữ liệu và tài sản trí tuệ.”
Ngoài ra, hội thảo thảo luận vai trò của quản trị dữ liệu, trí tuệ nhân tạo và an ninh thông tin trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng; định danh tài sản vô hình dưới góc độ pháp lý – kinh tế – quản trị; chuẩn hóa theo tiêu chuẩn quốc tế; lập hồ sơ và bảo vệ trong môi trường số. TS. Đào Minh Đức nhận định: “Nếu không có định danh rõ ràng, tài sản vô hình sẽ không thể trở thành nguồn lực kinh tế thực sự.”
Quyền sao chép và vai trò trong nền kinh tế tri thức: phân tích mối liên hệ giữa quyền sao chép, quyền tiếp cận tri thức và sự phát triển của hệ sinh thái sáng tạo. Cơ chế cấp phép tập thể – giải pháp đã thành công tại hơn 50 quốc gia được đánh giá là phù hợp để áp dụng cho thư viện, trường học, doanh nghiệp và nền tảng đào tạo. ThS. Bùi Quang Điệp nhấn mạnh: “Cấp phép tập thể không chỉ minh bạch hóa thù lao tác giả mà còn tạo điều kiện để tri thức được lưu thông hợp pháp.”
Tài sản vô hình trong kỷ nguyên AI và dữ liệu lớn: nhận diện rủi ro, thách thức và phương án bảo vệ an ninh dữ liệu. Ông Nguyễn Tiến Thao cảnh báo: “Nếu không có cơ chế quản trị dữ liệu chặt chẽ, doanh nghiệp sẽ đối mặt với nguy cơ mất kiểm soát thông tin.”
Bài học quốc tế từ các mô hình thư viện đại học được đưa ra nhằm phân tích cách các nước phát triển triển khai mô hình cấp phép dữ liệu học thuật và bảo vệ tài sản tri thức trong giáo dục.
Từ tài sản trí tuệ đến sức khỏe doanh nghiệp: tài sản vô hình được coi là chỉ số sức khỏe của doanh nghiệp, tác động đến năng lực cạnh tranh và định giá doanh nghiệp. ThS. Nguyễn Thị Bích Ngọc khẳng định: “Doanh nghiệp Việt Nam muốn hội nhập quốc tế phải chứng minh được giá trị tài sản vô hình trong cấu trúc vốn.”
Hội thảo lần này không chỉ là diễn đàn học thuật mà còn là cơ hội để xây dựng hạ tầng pháp lý – kỹ thuật cho kinh tế sáng tạo Việt Nam. Bà Lê Thị Minh Hằng nhấn mạnh: “Chúng ta cần một khung pháp lý đủ mạnh để định giá, thế chấp và khai thác tài sản trí tuệ như một nguồn lực kinh tế.”
Sự kiện cũng tạo nền tảng tham khảo cho việc hình thành định chế về định giá và thế chấp tài sản trí tuệ trong tương lai, đồng thời đề xuất các mô hình triển khai khả thi dựa trên thực tiễn Việt Nam và thông lệ quốc tế.
Hội thảo Quốc gia Thường niên lần II về Bản quyền & Quyền Sao chép đã khẳng định vai trò trung tâm của tài sản vô hình trong nền kinh tế sáng tạo. Những phát biểu của các diễn giả cho thấy sự đồng thuận về nhu cầu cấp thiết phải định danh, bảo vệ và khai thác tài sản trí tuệ một cách khoa học và minh bạch. Đây không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn là chiến lược phát triển quốc gia trong kỷ nguyên số.
