Hộ nhỏ lẻ bớt gánh nặng
Quốc hội đã thông qua Luật Thuê thu nhập cá nhân 2025 (sửa đổi), miễn thuế cho hộ kinh doanh có doanh thu dưới 500 triệu đồng/năm từ năm 2026. Song song đó, dự thảo Nghị định quy định việc khai, tính thuế, khấu trừ thuế, nộp thuế, sử dụng hóa đơn điện tử của Bộ Tài chính đề xuất hộ doanh thu từ 1 tỉ đồng trở lên mới bắt buộc dùng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Những thay đổi lớn này đang tạo ra tâm lý trái chiều trong cộng đồng hộ kinh doanh.
Ghi nhận thực tế tại Hà Nội, nhiều hộ kinh doanh từ nhỏ lẻ đến quy mô vừa và lớn, bao gồm tiểu thương tại chợ truyền thống, cửa hàng tạp hóa, quán ăn và trung tâm thương mại.
Tại các cửa hàng nhỏ lẻ, phần lớn chủ hộ kinh doanh bày tỏ sự phấn khởi trước ngưỡng miễn thuế 500 triệu đồng/năm. Ông Nguyễn Văn Hùng, chủ cửa hàng tạp hóa tại Cầu Giấy cho biết: “Doanh thu cả năm của gia đình gần 1 tỷ đồng. Khi ngưỡng miễn thuế nâng lên 500 triệu đồng, chúng tôi chỉ phải nộp thuế trên phần vượt mức. Số tiền này giảm đi rất nhiều, giúp chúng tôi yên tâm duy trì kinh doanh và cải thiện chất lượng phục vụ khách hàng.”
Tuy nhiên, ông cũng bày tỏ lo lắng khi doanh thu vượt 1 tỷ đồng, vì lúc đó hộ kinh doanh sẽ phải thực hiện thêm nghĩa vụ xuất hóa đơn điện tử và quản lý các sổ sách kế toán. Ông chia sẻ: “Chúng tôi chưa quen với các thủ tục này, nếu làm sai rất dễ bị phạt. Tôi hy vọng sẽ được hướng dẫn để việc bán hàng vừa nhanh vừa chính xác, tránh sai sót”.
Cùng chung tâm trạng, chị Lê Thị Mai, chủ một quán ăn nhỏ tại phố Hàng Bồ, chia sẻ: “Trước đây, việc xuất hóa đơn điện tử cho những món ăn giá thấp rất phiền phức. Giờ nếu doanh thu dưới 1 tỷ đồng, chúng tôi có thể tự nguyện sử dụng hóa đơn điện tử”.
Ông Hùng và chị Mai mong muốn cơ quan quản lý có thể hỗ trợ các hộ kinh doanh nhỏ trong 1-2 năm đầu để họ làm quen với quy trình kê khai và xuất hóa đơn điện tử. “Hộ kinh doanh tạp hóa vốn lợi nhuận không nhiều, nếu có sai sót trong giai đoạn đầu mà bị phạt thì sẽ rất khó khăn cho chúng tôi,” ông nhấn mạnh.
Tiểu thương chợ truyền thống nhiều nỗi lo
Trái với sự phấn khởi của nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ, khảo sát tại các chợ như Đồng Xuân, Hàng Da, Long Biên cho thấy không ít tiểu thương quy mô lớn đang băn khoăn trước ngưỡng doanh thu miễn thuế 500 triệu đồng/năm. Theo họ, mức này còn thấp và chưa phản ánh đúng hiệu quả kinh doanh thực tế, nhất là với những ngành có biên lợi nhuận mỏng.
Chị Phạm Thị Ngọc, chủ sạp thời trang tại chợ Đồng Xuân, dẫn chứng: “Với mặt hàng quần áo như áo khoác hay quần jeans, chỉ cần bán vài sản phẩm là vượt ngưỡng 500 triệu đồng, nhưng lợi nhuận thực tế rất mỏng. Chưa kể tiền thuê sạp, kho, điện nước, lương nhân viên… Mức doanh thu chung để tính thuế chưa phản ánh đúng hiệu quả kinh tế thực tế của chúng tôi.”
Một vấn đề nổi bật khác là quy định về hóa đơn điện tử. Nhiều hộ kinh doanh nhóm doanh thu từ 3 tỷ đồng/năm trở lên gặp khó khăn khi mua hàng từ các hộ thuộc nhóm dưới 1 tỷ đồng, bởi các hộ này không bắt buộc xuất hóa đơn điện tử.
Ông Nguyễn Văn Sơn, chủ một cửa hàng điện tử tại chợ Hàng Da, cho biết: “Chúng tôi mua hàng đúng quy định, nhưng nếu không có hóa đơn điện tử, không thể chứng minh chi phí hợp lý để khấu trừ thuế. Điều này khiến số thuế phải nộp cao hơn thực tế, tạo áp lực lớn cho việc kinh doanh".
Đại diện tiểu thương cho biết, lo ngại lớn nhất hiện nay tập trung ở các hộ kinh doanh Nhóm 3, có doanh thu từ 3 tỷ đồng/năm trở lên, phải nộp thuế theo phương pháp khấu trừ trên lợi nhuận như doanh nghiệp. Trong thực tế hoạt động tại chợ truyền thống, nguồn hàng của nhóm này chủ yếu mua từ các hộ Nhóm 2 (doanh thu từ 1–3 tỷ đồng/năm), thậm chí có hộ dưới 1 tỷ đồng/năm không xuất hóa đơn điện tử. Điều này khiến các hộ Nhóm 3 khó chứng minh chi phí hợp lệ để khấu trừ, làm lợi nhuận chịu thuế tăng và số thuế phải nộp cao hơn thực tế.
Chi phí thuê kho bãi cũng là gánh nặng với nhiều tiểu thương. Chị Nguyễn Thị Lan, chủ sạp thực phẩm tại chợ Long Biên, chia sẻ: “Sạp của tôi chỉ 2m2, phải thuê thêm kho gần đó với giá 4 triệu đồng/tháng. Chủ kho cũng không xuất hóa đơn. Nếu cơ quan thuế không công nhận chi phí này, lợi nhuận chịu thuế sẽ tăng, ảnh hưởng đến kinh doanh.”
Lý giải về chính sách, bà Lê Thị Duyên Hải, Phó Tổng thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, cho biết từ 1/1/2026, khi ngưỡng doanh thu chịu thuế được chốt ở mức trên 500 triệu đồng/năm, hộ kinh doanh có thể dễ dàng xác định nghĩa vụ thuế của mình. Các hộ doanh thu từ 500 triệu đồng trở lên chỉ nộp thuế giá trị gia tăng theo tỷ lệ trên doanh thu, và chỉ tính thuế với phần vượt ngưỡng 500 triệu đồng.
Về hóa đơn điện tử, quy định vẫn giữ như Nghị định 70: chỉ những hộ có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm mới bắt buộc sử dụng, dưới 1 tỷ đồng là tự nguyện. Theo bà Hải, với cách tiếp cận này, hộ kinh doanh vẫn đảm bảo tuân thủ pháp luật thuế mà không lo bị xử phạt.
Nhìn tổng thể, chính sách thuế 2025 mở ra cơ hội giảm gánh nặng cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Tuy nhiên, để các hộ kinh doanh quy mô lớn thích ứng hiệu quả, đặc biệt tại chợ đầu mối, việc triển khai đồng bộ và hướng dẫn cụ thể từ cơ quan quản lý sẽ đóng vai trò then chốt.
