Áp lực lớn khi rác thải y tế gia tăng
Sự tăng trưởng kinh tế và nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao đã tạo ra một 'gánh nặng' khổng lồ về chất thải y tế. Không chỉ gia tăng về số lượng, thành phần chất thải cũng trở nên phức tạp hơn, đặc biệt là sự xuất hiện ngày càng nhiều của rác thải nhựa có khả năng tái chế. Thực tế này đang đặt ra một “bài toán” khó cho hệ thống xử lý chất thải y tế, đòi hỏi những giải pháp đột phá và hiệu quả hơn.
Tại Thanh Hóa, “lời cảnh báo” từ lượng rác thải y tế ngày càng tăng đang vang lên. Những con số thống kê cho thấy áp lực ngày càng lớn lên hệ thống xử lý. Trung bình mỗi ngày các cơ sở y tế phát sinh khoảng 1,69 tấn chất thải y tế, trong đó chất thải lây nhiễm chiếm 98,6% (tương đương 1,67 tấn/ngày), còn lại 24 kg/ngày là chất thải nguy hại không lây nhiễm. Những con số này phản ánh thực trạng đáng lo ngại về lượng rác thải nguy hại tăng cao trong khi năng lực xử lý tại chỗ vẫn còn nhiều hạn chế.
Ông Lê Ngọc Thành, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa chia sẻ: “Do số lượng bệnh nhân ngày càng đông, lượng chất thải y tế phát sinh cũng tăng mạnh, đặc biệt trong các đợt dịch bệnh. Trung bình mỗi năm, bệnh viện phát sinh khoảng 118 - 120 tấn chất thải nguy hại, trong đó có 10,1 tấn là chất thải có nguy cơ lây nhiễm cao. Trong khi đó, cơ sở lưu trữ chất thải có giới hạn về thời gian, buộc chúng tôi phải xử lý kịp thời để tránh nguy cơ ô nhiễm. Ngoài ra, chi phí xử lý rác thải ngày càng tăng cũng đang tạo áp lực lớn lên ngân sách bệnh viện, đòi hỏi phải có những giải pháp tối ưu hơn để quản lý hiệu quả”.
Không chỉ riêng Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa, nhiều cơ sở y tế trên địa bàn cũng đang đối mặt với áp lực ngày càng lớn trong công tác xử lý chất thải y tế. Nhiều bệnh viện tuyến huyện vẫn thiếu hệ thống lưu trữ và xử lý đạt chuẩn, trong khi chi phí xử lý ngày càng tăng, gây khó khăn trong việc ký kết hợp đồng với đơn vị xử lý chuyên trách. Việc vận chuyển chất thải y tế đi xa để xử lý tập trung cũng tiềm ẩn nguy cơ rò rỉ, ô nhiễm môi trường nếu không được kiểm soát chặt chẽ.
Đáng chú ý, tình trạng thiếu nhân lực chuyên trách và quy trình thu gom chưa đồng bộ tại một số đơn vị đang khiến việc phân loại, xử lý chất thải y tế chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Nếu không có giải pháp đồng bộ từ cơ quan quản lý và chính các cơ sở y tế, nguy cơ ô nhiễm môi trường và lây nhiễm chéo trong bệnh viện sẽ ngày càng gia tăng.
Bên cạnh đó, việc quản lý chất thải từ các phòng khám tư nhân, đặc biệt là các cơ sở không phép, cũng là một thách thức đáng lưu tâm. Các phòng khám này thường có quy trình xử lý chất thải không đảm bảo, thậm chí trà trộn rác thải sinh hoạt. Do đó, việc kiểm soát chất thải từ các phòng khám này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý và chính quyền địa phương.
Trước thực trạng đó, tỉnh Thanh Hóa đã có động thái mạnh mẽ khi ban hành Quyết định số 36/2024/QĐ-UBND ngày 23/7/2024 về thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn y tế nguy hại. Quyết định này đề ra các nguyên tắc quan trọng trong quản lý chất thải y tế nguy hại, yêu cầu các cơ sở y tế phân loại, thu gom và lưu trữ chất thải y tế đúng quy định, đồng thời siết chặt tiêu chuẩn kỹ thuật đối với phương tiện vận chuyển, xử lý. Ngoài ra, quyết định cũng quy định trách nhiệm của các sở, ban, ngành và chính quyền địa phương trong việc hướng dẫn, kiểm tra và bố trí ngân sách nhằm đảm bảo công tác xử lý rác thải y tế nguy hại được thực hiện hiệu quả.
Từ nhận thức đến hành động – giải pháp cho chất thải y tế
Có thể nói, việc triển khai Quyết định 36/2024/QĐ-UBND đã tạo ra những chuyển biến tích cực đáng kể trong công tác quản lý chất thải y tế tại Thanh Hóa. Tỷ lệ phân loại rác thải tại nguồn đã tăng lên rõ rệt, cho thấy sự nâng cao ý thức và trách nhiệm của các cơ sở y tế. Các bệnh viện cũng chủ động hơn trong việc đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất để lưu trữ và xử lý rác thải, góp phần cải thiện điều kiện làm việc và giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, vẫn còn tồn tại một số thách thức cần giải quyết. Vấn đề thiếu kinh phí để đầu tư hệ thống xử lý hiện đại, đặc biệt là tại các bệnh viện tuyến huyện, đang gây khó khăn cho việc nâng cao hiệu quả xử lý chất thải. Ngoài ra, việc vận chuyển rác thải y tế đi xa để xử lý tập trung vẫn tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường nếu không được kiểm soát chặt chẽ.
Bên cạnh đó, việc nâng cao nhận thức và chuyển hóa thành hành động cụ thể trở thành yếu tố then chốt để kiểm soát ô nhiễm và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, dù các quy định về phân loại, thu gom và xử lý chất thải y tế đã có, nhưng nếu thiếu sự tuân thủ nghiêm túc từ đội ngũ y tế đến cộng đồng, rác thải vẫn có nguy cơ trở thành mối đe dọa môi trường và nguồn lây nhiễm bệnh tật.
Để khắc phục tình trạng này, nhiều bệnh viện trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã triển khai các giải pháp thiết thực. Cụ thể, giảm thiểu chất thải nilon trong vận chuyển thuốc, thay thế bằng các vật liệu thân thiện với môi trường; khuyến khích sử dụng vật tư y tế có thể tái chế hoặc tái sử dụng, tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên. Các chương trình "Bệnh viện xanh" cũng được tổ chức thường xuyên, tạo điều kiện cho nhân viên y tế và bệnh nhân tham gia vào các hoạt động giảm thiểu chất thải, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường.
Đặc biệt, việc tăng cường truyền thông và nâng cao nhận thức được các bệnh viện chú trọng. Một số bệnh viện duy trì cuộc họp Hội đồng bệnh viện với bệnh nhân mỗi tuần một lần, qua đó lãnh đạo bệnh viện tuyên truyền cho người nhà bệnh nhân hiểu và nắm được các quy trình phân loại rác thải, tránh tình trạng lẫn lộn giữa chất thải sinh hoạt và chất thải lây nhiễm.
Ghi nhận thực tế tại Bệnh viện Phụ sản Thanh Hóa cho thấy, nhờ những nỗ lực và sự chỉ đạo sát sao của Ban lãnh đạo bệnh viện, công tác phân loại và xử lý chất thải tại nguồn đã được thực hiện một cách nghiêm túc và hiệu quả. Quy trình này được triển khai đồng bộ từ các phòng bệnh đến các khoa, phòng chức năng, đảm bảo tính thống nhất và tuân thủ chặt chẽ các quy định về quản lý chất thải y tế.
Ngoài ra, việc đầu tư nâng cấp hệ thống xử lý chất thải y tế cũng cần được quan tâm phát triển, đáp ứng yêu cầu ngày càng gia tăng của rác thải. Điều này đã gây ra khó khăn, thách thức lớn đối với các cơ sở y tế tự chủ, đặc biệt là tuyến huyện, khi chi phí xử lý chất thải y tế năm 2024 lên đến 28.000 đồng/kg.
Để "xanh hóa" ngành y tế, Thanh Hóa cần tiếp tục đầu tư vào hệ thống xử lý hiện đại, đồng thời siết chặt quản lý, giám sát việc thu gom và xử lý chất thải y tế. Việc nâng cao nhận thức, đào tạo đội ngũ y tế và cộng đồng về phân loại, tái chế rác thải cũng đóng vai trò quan trọng. Với quyết tâm của chính quyền và ngành y tế, cùng sự chung tay của xã hội, Thanh Hóa hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu trong quản lý chất thải y tế bền vững, góp phần bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng./.
