Vướng nhiều thủ tục, tiến độ giải ngân vốn ODA tại Việt Nam còn chậm

Chiều 27/3, tại Trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang chủ trì cuộc họp Ban chỉ đạo quốc gia về ODA và vốn vay ưu đãi và nhóm 6 Ngân hàng phát triển. Đây là Phiên họp đầu tiên của Ban chỉ đạo nhằm trao đổi các kết quả đạt được về tình hình giải ngân vốn ODA, việc phê duyệt giải ngân các dự án, cũng như đề ra các giải pháp quản lý và sử dụng vốn ODA thời gian tới.

Nhiều vướng mắc về thủ tục làm chậm tiến độ giải ngân vốn ODA

Các ngân hàng phát triển gồm: Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), Ngân hàng Xuất nhập khẩu Hàn Quốc (KEXIM), Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) và Ngân hàng Tái thiết Đức (KfW). Cùng dự buổi làm việc có các thành viên Ban Chỉ đạo về ODA và vốn vay ưu đãi; đại diện Đại sứ quán các nước cung cấp ODA cho Việt Nam.

Tại buổi làm việc, đại diện các nhà tài trợ đều đánh giá cơ chế họp giữa Ban Chỉ đạo với các nhà tài trợ; các quy định về ODA của Việt Nam ngày càng minh bạch hơn; sự phối hợp giữa Việt Nam và các nhà tài trợ ngày càng chặt chẽ hơn.

Các nhà tài trợ đều khẳng định cam kết tiếp tục cung cấp ODA cho Việt Nam và sẵn sàng hỗ trợ Chính phủ trong việc ban hành các quy định về quản lý, sử dụng vốn ODA; đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải hài hoà hoá quy định của các nhà tài trợ với luật pháp của Việt Nam đối với các dự án ODA nhằm rút ngắn thời gian chuẩn bị dự án.

Các nhà tài trợ đề nghị Việt Nam tiếp tục cắt giảm thủ tục hành chính; đẩy nhanh việc cho ý kiến trong quá trình chuẩn bị, triển khai dự án.

Phản hồi các ý kiến của các nhà tài trợ, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Quốc Phương cho biết Bộ KH&ĐT đã thiết lập các cơ chế làm việc với các nhà tài trợ như: Cơ chế trao đổi định kỳ với nhóm 6 ngân hàng có lượng vốn ODA lớn nhất cho Việt Nam, trọng tâm là các dự án ở ĐBSCL; thành lập tổ công tác làm việc với Ngân hàng Thế giới; thiết lập cơ chế họp ban chỉ đạo chung định kỳ giữa các cơ quan của Việt Nam với các cơ quan của Liên Hợp Quốc; thường xuyên trao đổi gặp gỡ với các đối tác phát triển khi có yêu cầu.

Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho rằng trong thời gian chờ điều chỉnh các quy định của luật một cách căn cơ, Việt Nam và các nhà tài trợ cần hợp tác chặt chẽ hơn để gỡ vướng mắc, khó khăn trong từng dự án bởi mỗi nhà tài trợ có quy định khác nhau.

Bộ KH&ĐT đã báo cáo Chính phủ về sửa đổi, bổ sung các quy định cho vay lại ODA; báo cáo Thường trực Chính phủ xem xét ký hiệp định khung với WB và ADB về cơ chế chính sách chung về đấu thầu, giải phóng mặt bằng để báo cáo Quốc hội một lần thay vì báo cáo nhiều lần.

Vào cuộc đồng bộ để đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn ODA

Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cảm ơn các nhà tài trợ, đối tác đã dành nhiều ưu tiên, hỗ trợ cho Việt Nam thời gian qua. Tuy nhiên tổng vốn cho vay các dự án ODA dành cho Việt Nam còn thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực, chỉ bằng 1/4 của Campuchia, 1/11 của Philippines và 1/12 của Indonesia.

Phó Thủ tướng cũng cho biết tình trạng giải ngân vốn ODA còn chậm, với khoảng 50% số vốn được giải ngân trong giai đoạn 2021-2025, điều này có nguyên nhân từ việc Việt Nam kiểm soát ngân sách nhà nước chặt chẽ.

Phó Thủ tướng thẳng thắn nhìn nhận thực tế những vướng mắc về phía Việt Nam nhiều hơn so với những vướng mắc từ phía các nhà tài trợ. Tuy nhiên, để triển khai một dự án ODA đòi hỏi Việt Nam phải cùng lúc thực hiện 2 bộ thủ tục để một mặt đáp ứng yêu cầu của nhà tài trợ, mặt khác phải tuân thủ pháp luật Việt Nam.

Bên cạnh đó, có sự khác biệt giữa quy định của các nhà tài trợ với pháp luật Việt Nam, vô hình chung trở thành trở ngại lớn cho Việt Nam, vì thế hai bên cần phối hợp chặt chẽ để chia sẻ, thấu hiểu và cùng nỗ lực hài hoà hoá thủ tục để hai bên cùng thắng khi rút ngắn được thời gian chuẩn bị và triển khai các dự án.

Trong thời gian tới, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang mong các nhà tài trợ chia sẻ, có phương thức, mô hình quản lý linh hoạt, đơn giản hơn; có ưu tiên, ưu đãi tài trợ cho những điều kiện đặc biệt của Việt Nam như biến đổi khí hậu, thiên tai, ảnh hưởng khách quan từ bên ngoài, những quy định pháp lý có tính chất đặc thù. Đồng thời phối hợp với các bộ, ngành, địa phương Việt Nam xây dựng danh mục cụ thể những dự án phù hợp với ưu tiên đầu tư và nhu cầu cấp thiết.

Phó Thủ tướng cũng đề nghị các nhà đầu tư có sự trao đổi thông tin tốt hơn với các bộ, ngành, địa phương của Việt Nam và các địa phương của Việt Nam phối hợp tốt hơn với các nhà tài trợ. Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp các ý kiến tại cuộc họp, tham mưu để Phó Thủ tướng ra văn bản chỉ đạo giao nhiệm vụ cho các bộ, ngành, địa phương của Việt Nam tập trung vào 3 nhóm việc chính.

“Thứ nhất là sửa đổi các quy định cho hợp lý hơn. Thứ 2 phải thực thi được những nhiệm vụ về trách nhiệm của các bộ ngành địa phương đó chưa làm, phải chỉ ra. Thứ 3 phải có trách nhiệm xử lý những tồn tại trước đây còn đến bây giờ. Với nguyên tắc các bộ ngành địa phương các đồng chí phải coi đây là nhiệm vụ trọng tâm của năm nay, phải trách nhiệm hơn. Ở địa phương phải bố trí đủ vốn đối ứng, nhiều địa phương không làm việc này cho nên không đủ điều kiện. Phải tránh việc trả vốn và hủy vốn, cân nhắc từ đầu nếu không kham nổi thì dừng lại”, Phó Thủ tướng nói.

Về nhiệm vụ phía trước, Phó Thủ tướng giao Bộ KH&ĐT tổng hợp các ý kiến tại cuộc họp, tham mưu cho Trưởng Ban Chỉ đạo ban hành văn bản chỉ đạo giao nhiệm vụ cụ thể và thời hạn hoàn thành cho các bộ, ngành, địa phương đối với các nhóm việc: Sửa đổi, bổ sung quy định của ngành, lĩnh vực mình cho hợp lý; thực thi nhiệm vụ còn tồn đọng thuộc trách nhiệm của mình; yêu cầu các bộ, ngành coi đây là nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2024, phải trách nhiệm hơn, đặc biệt là các thành viên của Ban Chỉ đạo.

Đối với các địa phương, Phó Thủ tướng đề nghị phải bố trí đủ vốn đối ứng cho các dự án ODA; khi đề xuất dự án mới phải tính toán, cân nhắc kỹ, nếu không kham nổi thì không đề xuất để tránh trả vốn. Phó Thủ tướng cũng đề nghị các bộ, ngành, địa phương Việt Nam phối hợp chặt chẽ với các nhà tài trợ để thống nhất giải pháp khắc phục kịp thời khó khăn, vướng mắc nảy sinh trong từng dự án.

Đối với các nhà tài trợ, Phó Thủ tướng mong muốn các nhà tài trợ xem xét cung cấp nguồn vốn với điều kiện ưu đãi hơn, thủ tục thông thoáng hơn, nhất là đối với các dự án chống biến đổi khí hậu, thiên tai vì Việt Nam là một trong những quốc gia chịu tác động mạnh nhất của biến đổi khí hậu; có cơ chế đặc biệt cho các dự án ở vùng sâu, vùng xa của Việt Nam.

Các nhà tài trợ phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương của Việt Nam trong việc xây dựng danh mục cụ thể những dự án phù hợp với ưu tiên và nhu cầu cấp thiết của Việt Nam cho giai đoạn tới. Phó Thủ tướng cho biết sẽ duy trì cơ chế họp định kỳ với các nhà tài trợ để hai bên thấu hiểu, chia sẻ, cùng nỗ lực hiện thực hoá mong muốn chung là đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi./.