Vườn Quốc gia Bến En có tổng diện tích tự nhiên hơn 14.305,9 ha và 30.000 ha rừng vùng đệm, phần lớn là rừng nguyên sinh với hệ sinh thái động, thực vật phong phú, đa dạng. Nơi đây có hồ Sông Mực rộng lớn, nước trong xanh, có các đảo biệt lập, cảnh quan thơ mộng. Xung quanh Vườn quốc gia Bến En là nơi sinh sống của đông đảo đồng bào các dân tộc Thái, Mường. Đồng bào dân tộc nơi đây, còn gìn giữ nhiều phong tục tập quán và nét văn hóa vô cùng đặc sắc.
Khi du khách đến với Vườn quốc gia Bến En, du khách có thể thuận lợi để kết nối đến nhiều khu, điểm du lịch cộng đồng với cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, độc đáo của núi rừng hùng vĩ; khí hậu mát mẻ cùng những thửa ruộng bậc thang uốn lượn, những ngôi nhà sàn của đồng bào dân tộc Thái, Mường. Ngoài ra, du khách còn được khám phá hang Lèn Pót ở thôn Thanh Xuân, xã Xuân Thái (Như Thanh). Đây là hang động trong núi đá, còn rất hoang sơ, chưa có tác động nhiều của con người, với những nhũ đá trong hang tuyệt đẹp, được tích tụ qua hàng nghìn năm.
Nhằm phục vụ cho hoạt động du lịch, thời gian qua, Vườn quốc gia Bến En đã đầu tư sửa chữa, nâng cấp phương tiện phục vụ kinh doanh du lịch và mua sắm các trang thiết bị phòng cháy chữa cháy, cứu hộ, cứu nạn. Tổ chức khai thác một số điểm, tuyến tham quan trong Vườn quốc gia Bến En như từ đập Mẫy đi đảo Thanh Niên, đảo Thực Vật; tuyến tham quan từ Đập Mẫy đi làng Vơn. Tiếp nhận nuôi bán hoang dã các loài động vật và trồng các loại cây có giá trị phục vụ cho công tác tuyên truyền, giáo dục môi trường kết hợp phát triển du lịch sinh thái. Nhờ làm tốt công tác quảng bá, Vườn quốc gia Bến En đã thu hút được đông đảo khách du lịch đến tham quan.
Bên cạnh những kết quả đạt được, việc phát triển du lịch tại Vườn quốc gia Bến En đang gặp rất nhiều khó khăn. Hiện nay, kết cấu hạ tầng chưa được đầu tư xứng tầm, các loại hình dịch vụ du lịch chưa phong phú đa dạng nên chưa đáp ứng được nhu cầu của du khách.
Tìm hiểu thực tế chúng tôi được biết, du khách tới Vườn quốc gia Bến En thường lựa chọn việc đi thuyền để chiêm ngưỡng cảnh đẹp của hồ Sông Mực và khám phá các hòn đảo nơi đây nhưng hiện nay, đơn vị chỉ có 5 chiếc thuyền và mỗi chiếc chỉ chở tối đa được 10 người. Vì vậy, vào các dịp lễ, tết khách du lịch phải chờ đợi để đến lượt, thậm chí có những trường hợp du khách không được phục vụ, khiến họ không hài lòng.
Bên cạnh đó, Vườn quốc gia Bến En còn thiếu các cơ sở lưu trú, để phục vụ nhu cầu du khách. Hiện nay, đơn vị mới chỉ có 4 phòng nghỉ, với sức chứa 20 du khách, trong khi đó nhu cầu của du khách rất lớn. Các hoạt động vui chơi, giải trí, mua sắm, ăn uống chưa phong phú đa dạng, chưa đủ sức “níu chân” du khách. Anh Ngô Ngọc Sơn, phường Quảng Đông (TP Thanh Hóa) cho biết: Vườn quốc gia Bến En có cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ, thơ mộng, tạo nên bức tranh sơn thủy hữu tình hấp dẫn khách du lịch. Tuy nhiên, các hoạt động dịch vụ du lịch chưa đáp ứng được nhu cầu của du khách tới tham quan, đặc biệt là nhu cầu lưu trú, ăn uống và giải trí. Nếu tình trạng này không được cải thiện thì rất khó để thu hút du khách.
Không chỉ thiếu về kết cấu hạ tầng, các dịch vụ du lịch, chất lượng nguồn nhân lực phục vụ cho hoạt động du lịch tại Vườn quốc gia Bến En vừa thiếu lại vừa yếu. Hiện đơn vị có 60 cán bộ, viên chức, người lao động chủ yếu là làm công tác chuyên môn, số ít bố trí làm kiêm nhiệm du lịch. Do không được đào tạo nghiệp vụ, nên kỹ năng làm du lịch của đội ngũ cán bộ nơi đây còn nhiều hạn chế.
Ông Lê Công Cường, Giám đốc Vườn Quốc gia Bến En cho biết: “Trong thời gian gần đây, Vườn quốc gia Bến En đã tăng việc tuyên truyền việc bảo vệ rừng đến thế hệ học sinh, sinh viên; đã liên kết cùng các cơ quan chức năng phát hành tập tài liệu về giáo dục môi trường, các bài viết liên quan đến việc bảo vệ môi trường sẽ được in ấn trong tập tài liệu này. Hiện nay, Vườn quốc gia đang thực hiện dự án trồng rừng, đưa học sinh, sinh viên lên để trải nghiệm thực hiện trồng rừng”./.
