Nông sản Việt liên tục đón các tin vui khi giá nhiều loại trái cây được mùa được giá từ đầu năm đến nay. Trong đó, giá sầu riêng tăng ‘chóng mặt’ với mức thu mua tại các nhà vườn đứng ở mức 150.000 - 190.000 đồng/kg, cao gấp ba lần cùng kỳ năm ngoái. Đây cũng là mức kỷ lục từ trước tới nay.
Nhiều thương lái cho biết, giá sầu riêng tăng "sốc" là do nhu cầu phía Trung Quốc tăng gấp nhiều lần so với những năm trước. Bên cạnh nhu cầu tăng, nông sản Việt đang có nhiều thông tin thuận lợi khi số lượng các lô hàng chính ngạch được xuất gia tăng. Mặt khác, các lô hàng xuất khẩu bằng đường bộ thông suốt hơn khi Trung Quốc không còn siết chính sách "Zero Covid".
Theo ông T. - Tổng Giám đốc một công ty xuất khẩu nông sản cho biết, với trái sầu riêng, hàng năm, Trung Quốc chi khoảng 4,5 tỷ USD để nhập khẩu từ các nước. Việt Nam có lợi thế nhất định về địa lý gần, việc vận chuyển nhanh hơn nhiều nước nên loại quả này được kỳ vọng sẽ mang về lợi nhuận, doanh số cao cho ngành nông nghiệp. ‘Nếu tiếp cận tốt vào thị trường này, tận dụng lợi thế trồng quanh năm so với sầu riêng Thái Lan chỉ một vụ và đảm bảo chất lượng xuất khẩu thì giá trị sầu riêng mang về có thể đạt hơn 1 tỷ USD’, ông T. nhận định.
Cùng với sầu riêng, mặt hàng tiếp theo phải kể đến là trái thanh long. Thị trường Trung Quốc ‘hút hàng’ khiến giá thanh long tăng và giữ giá từ trước Tết đến sau Tết.
Ngay khi Trung Quốc mở cửa trở lại, mỗi ngày Công ty TNHH Xuất nhập khẩu trái cây Hoa Cương thu mua từ 300 tấn - 500 tấn thanh long. Sản lượng thu mua này đã bằng 70% so với công suất nhà máy trước đó.
"Sau khi Trung Quốc mở cửa trở lại, chúng tôi thu mua 1.500 - 2.500 một tháng", chị Nguyễn Thị Ngọc Nhung, Công ty TNHH Xuất nhập khẩu trái cây Hoa Cương cho biết.
Ông Nguyễn Quốc Trịnh - Chủ tịch Hiệp hội Thanh long Long An - cho biết, nếu thời điểm trước Tết, giá thanh long ruột đỏ đứng mức cao nhất là 45.000 đồng/kg, loại 2 là 40.000 đồng/kg, loại 3 là 35.000 đồng/kg sau đó hạ xuống với giá mua xô tại vườn khoảng 30.000 đồng/kg.
Sau Tết, giá thanh long ruột đỏ có giảm đôi chút do lượng hàng nhập để xuất khẩu đi Trung Quốc có giảm. Dù không thể tăng cao như thời điểm Tết Nguyên đán, tuy nhiên, thanh long được dự báo sẽ vẫn giữ giá ở mức từ trên 20.000 - 30.000 đồng/kg. Với mức giá thanh long như hiện nay, bà con trồng thanh long có mức thu nhập khá ổn. Cùng với thanh long đỏ, thanh long ruột trắng giá cũng dao động trên mức 20.000 đồng/kg.
‘Nhu cầu thanh long tại thời điểm Tết Nguyên đán và Tết Nguyên tiêu (rằm tháng Giêng) của thị trường Trung Quốc tăng cao, đẩy giá thanh long tăng mạnh. Đến thời điểm này đang bắt đầu chững lại, tuy nhiên, dự báo, giá thanh long vẫn giữ ở mức trên mức 20.000 đồng/kg’, ông Nguyễn Quốc Trịnh chia sẻ.
Xuất khẩu tăng cao, bên cạnh yếu tố nhu cầu từ thị trường nhập khẩu, ông Nguyễn Quốc Trịnh cũng nhận định là do các cửa khẩu thông quan hàng hóa nhanh và các chợ bên phía Trung Quốc buôn bán bình thường, trái cây tiêu thụ ổn đinh như lúc chưa có dịch. Mặt khác, thời gian trước do dịch bệnh Covid-19, xuất khẩu thanh long không được, nhiều nhà vườn đã chặt bỏ các vườn thanh long già. Cùng với đó, với những vườn mới trồng cũng không được đầu tư chăm sóc, bón phân, khiến sản lượng thanh long tụt giảm khoảng 50%. Nguồn cung giảm đẩy giá thanh long tăng lên.
Nông sản tăng giá nhờ xuất khẩu
Mỗi năm, Trung Quốc nhập khẩu gần 10 tỷ USD nông sản từ Việt Nam. Riêng rau quả vào Trung Quốc luôn chiếm trên 50% tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam. Ngay sau khi thị trường này mở cửa, hàng loạt nông sản thế mạnh của nông sản Việt được doanh nghiệp tập trung thu mua để xuất khẩu.
Hiện nông sản xuất sang Trung Quốc đang được doanh nghiệp thu mua đạt từ 30 - 50% so với trước đó. Kế hoạch thu mua nông sản hết công xuất nhà máy đang được nhiều doanh nghiệp lên kế hoạch. Dự kiến khoảng cuối tháng 2, khi vào mùa vụ mới, việc thu mua xuất khẩu sang Trung Quốc sẽ nhộn nhịp.
Việc thông quan sang Trung Quốc đều đặn trở lại, cùng hoạt động thu mua, chế biến tại các nhà máy sôi động cũng là cơ hội để giá các loại nông sản bật tăng mạnh. Sự tăng giá ghi nhận ở hầu hết các loại nông, thủy sản, đặc biệt rõ rệt nhất là trái cây, có mặt hàng đã tăng gấp đôi, thậm chí gấp 3.
Ba tuần trở lại đây, giá sầu riêng bật tăng. Tại vùng trồng sầu riêng tỉnh Tiền Giang, giá đã tăng gần gấp đôi khi thông tin thị trường Trung Quốc nhập khẩu trở lại. "Giá sầu riêng lúc trước là 70.000 - 80.000 đồng/kg, hiện lên tới 130.000 - 150.000 đồng/kg. Trong Tết, giá tăng liên tục", anh Nguyễn Văn Thảo, huyện Cai Lậy, Tiền Giang cho hay.
Trung Quốc là thị trường tiềm năng, chiếm 19,2% trong cơ cấu thị trường xuất khẩu hàng nông, lâm, thủy sản của Việt Nam. Chính vì vậy, khi thị trường này mở cửa, hầu hết các nông sản Việt đều tăng giá.
"Trước khi có thông tin Trung Quốcmở cửa trở lại, thanh long đã chớm lên rồi. Khi Trung Quốc mở cửa từ ngày 8/1, giá thanh long lên rất cao, tăng gấp ba lần trước đó. Hiện giá thanh long tại vườn là hơn 33.000 đồng/kg", ông Nguyễn Quốc Trịnh, Chủ tịch Hiệp hội Thanh long tỉnh Long An thông tin.
Nông dân đang thu hoạch thanh long. Ảnh minh họa
Đa dạng giải pháp, hỗ trợ doanh nghiệp thúc đẩy xuất khẩu
"Thông đường" xuất khẩu, tuy nhiên các chuyên gia nhấn mạnh, Trung Quốc không còn là thị trường dễ tính. Tiến sĩ Phan Thị Thu Hiền - Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) lưu ý, các cơ quan quản lý của Trung Quốc yêu cầu đối với các sản phẩm nông sản xuất khẩu vào thị trường này phải có mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói, để phục vụ truy xuất nguồn gốc, bảo đảm an toàn thực phẩm.
Còn theo ông Lê Thanh Hòa - Giám đốc Văn phòng thông báo và điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động, thực vật Việt Nam (Văn phòng SPS Việt Nam), các cơ sở sản xuất của Việt Nam cần nắm rõ quy định về việc xuất khẩu nông sản vào thị trường Trung Quốc và thực hiện nghiêm chỉnh, để tránh việc phía Trung Quốc ‘tuýt còi’ sẽ ảnh hưởng đến uy tín sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam.
Theo đánh giá từ Bộ Công Thương, thị trường Trung Quốc mở cửa từ ngày 8/1/2023 sau một thời gian dài phong tỏa chống dịch Covid-19 đã và đang mở ra nhiều cơ hội thuận lợi hơn cho xuất khẩu nông sản, thủy sản của Việt Nam, cũng như nhập khẩu nguyên phụ liệu phục vụ hoạt động sản xuất.
Nhằm tranh thủ các cơ hội khi thị trường mở cửa trở lại, hiện, Bộ Công Thương đang phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hướng dẫn các địa phương, doanh nghiệp xuất khẩu tập trung vào những sản phẩm có thế mạnh như nông sản, thủy sản; hoàn thiện hồ sơ xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc.
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương đang xây dựng kế hoạch phối hợp với các bộ, ngành Việt Nam và các cơ quan liên quan của Trung Quốc để tổ chức Diễn đàn thương mại Việt Nam - Thượng Hải lần thứ nhất về xuất khẩu chính ngạch nông sản, hải sản Việt Nam vào thị trường Trung Quốc qua cảng Thượng Hải. Dự kiến, Diễn đàn sẽ được tổ chức trong tháng 4 tới tại Hà Nội.
Thị trường khơi thông, cùng với sự nỗ lực của các Bộ, ngành, chức năng và doanh nghiệp, xuất khẩu nông sản, trái cây được kỳ vọng sẽ có nhưng đột phá trong năm 2023 tại thị trường 1,4 tỷ dân này.
Những lưu ý khi xuất khẩu sang Trung Quốc
Có thể thấy việc thị trường Trung Quốc khởi động lại đang mang đến niềm phấn khởi cho cả nông dân và doanh nghiệp xuất khẩu. Tuy nhiên, lần mở cửa trở lại sau đại dịch, Trung Quốc không còn là thị trường dễ tính. Nước này đã bắt đầu siết chặt tiêu chuẩn nhập khẩu đối với mặt hàng nông sản.
Sau khi có thông tin Trung Quốc thu mua trở lại nông sản Việt Nam, hiện giá các loại nông sản đã tăng lên gấp nhiều lần. Thậm chí, giá nhiều nông sản đã tăng lên gấp đôi. Tuy nhiên, người dân cũng cần lưu ý, để xuất khẩu sang Trung Quốc cần phải có mã số vùng trồng. Vì vậy, người dân cần nhanh chóng đăng ký mã vùng trồng để xuất khẩu trở lại thị trường này.
Bắt đầu từ năm 2022, Trung Quốc siết chặt quy định xuất khẩu nông sản vào thị trường này. Cụ thể, phía Trung Quốc sẽ thay đổi mức dư lượng thuốc bảo vệ thực vật theo hướng giảm hàm lượng thuốc bảo vệ gần ngang bằng với các nước phát triển. Cùng với đó, nước này cũng quy định về truy xuất được nguồn gốc, mã vùng trồng.
Với hoạt động xuất khẩu nông, thủy sản, nhất là rau quả sang Trung Quốc tấp nập trở lại, ngay trong tháng 1/2023, xuất khẩu trái cây của Việt Nam sang thị trường này đã tăng trưởng mạnh mẽ với ước mức tăng tới 25% so với cùng kỳ năm ngoái.
Các chuyên gia và doanh nghiệp cũng kỳ vọng, năm 2023 sẽ là năm bùng nổ của ngành rau quả Việt Nam, việc còn lại nằm ở nông dân và doanh nghiệp làm sao nắm vững, cập nhật đầy đủ và tuân thủ những yêu cầu từ phía nhà nhập khẩu.
