Hình thành cơ chế vận hành không đơn giản
Trong bối cảnh toàn cầu đang gấp rút thực hiện các cam kết khí hậu theo Thỏa thuận Paris, Việt Nam đã và đang có những bước đi tích cực để xây dựng thị trường carbon trong nước – một trong những giải pháp quan trọng hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Ngày 27/5, tại Hà Nội, Học viện Ngân hàng phối hợp cùng Viện tăng trưởng xanh toàn cầu và Tạp chí Doanh nghiệp và Kinh tế xanh tổ chức Hội thảo quốc gia với chủ đề “Thúc đẩy tài chính xanh hướng tới mục tiêu Net-Zero tại Việt Nam”.
Chia sẻ tại Hội thảo, ông Phạm Nam Hưng, đại diện Phòng Thị trường các-bon, Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, về tiến trình xây dựng và vận hành thị trường các-bon tại Việt Nam, coi đây là yếu tố then chốt để hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào năm 2050.
Theo ông Phạm Nam Hưng, việc hình thành thị trường carbon toàn cầu là một quá trình phức tạp, đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao và thời gian dài để đạt được sự đồng thuận quốc tế. Điển hình là cơ chế hợp tác theo Điều 6 của Thỏa thuận Paris, phải mất gần một thập kỷ (từ 2015 đến 2024) mới hoàn tất đàm phán. Từ thực tế này, ông nhấn mạnh Việt Nam cần thận trọng nhưng quyết liệt trong xây dựng thị trường carbon, với khung pháp lý chặt chẽ và hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, nhằm bảo đảm tính minh bạch, tin cậy và khả năng liên kết quốc tế.
Hiện nay, thị trường carbon tại Việt Nam đang trong giai đoạn chuẩn bị cuối cùng trước khi đi vào vận hành chính thức. Việc ban hành Nghị định 06/2022/NĐ-CP là bước đi quan trọng, quy định rõ trách nhiệm kiểm kê và giảm phát thải khí nhà kính cho các tổ chức, doanh nghiệp. Tính đến cuối năm 2023, đã có 2.166 doanh nghiệp thuộc diện bắt buộc thực hiện kiểm kê, cho thấy sự sẵn sàng của khu vực tư nhân trong tiến trình chuyển đổi xanh.
Nhanh chóng thành lập sàn giao dịch các-bon trong nước
Để thị trường các-bon vận hành hiệu quả, ông Phạm Nam Hưng nhấn mạnh việc sớm thành lập sàn giao dịch các-bon trong nước là yêu cầu cấp thiết. Sàn này sẽ tạo nền tảng cho hoạt động mua bán tín chỉ carbon và hạn ngạch phát thải, đồng thời cần đi kèm với việc xây dựng hệ thống đăng ký quốc gia do Bộ Nông nghiệp và Môi trường quản lý nhằm đảm bảo giám sát minh bạch và đồng bộ.
Song song với đó, Việt Nam cần hoàn thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật, bao gồm hệ thống đo lường, báo cáo, thẩm định phát thải cũng như các tiêu chuẩn tín chỉ carbon theo chuẩn mực quốc tế. Đây là những điều kiện tiên quyết để đảm bảo thị trường hoạt động minh bạch, đáng tin cậy và có khả năng kết nối với thị trường toàn cầu, mở ra cơ hội tiếp cận nguồn tài chính xanh.
Ông Hưng cũng cảnh báo rằng, nếu chậm trễ trong việc hoàn thiện cơ chế này, Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc hiện thực hóa các mục tiêu phát thải ròng bằng “0” và duy trì tăng trưởng kinh tế bền vững ở mức 2 con số.
Liên quan đến lộ trình triển khai, ông Hưng cho biết thị trường các-bon tại Việt Nam được chia thành ba giai đoạn phát triển. Giai đoạn đầu (2015–2027) là giai đoạn chuẩn bị và thí điểm, với trọng tâm là hoàn thiện khung pháp lý, xây dựng cơ sở hạ tầng, triển khai sàn giao dịch thí điểm và nâng cao năng lực cho các bên liên quan.
Bước sang năm 2028, thị trường sẽ chính thức vận hành sàn giao dịch trong nước, mở rộng phạm vi đối tượng tham gia và bổ sung các loại tín chỉ carbon. Sau năm 2030, mục tiêu là kết nối thị trường nội địa với khu vực và thế giới, từng bước tích hợp vào hệ sinh thái tài chính khí hậu toàn cầu.
“Để thị trường các-bon hoạt động hiệu quả và bền vững, không thể thiếu sự tham gia đồng bộ của toàn xã hội - từ cơ quan quản lý, doanh nghiệp đến cộng đồng. Chỉ khi có sự chung tay, chúng ta mới có thể hiện thực hóa cam kết khí hậu và xây dựng nền kinh tế xanh, phát triển dài hạn,” ông Hưng nhấn mạnh.
