Cùng với với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, thương mại điện tử đang là phương thức kinh doanh phổ biến làm thay đổi nhiều cách thức mua hàng của người tiêu dùng Việt Nam hiện nay. Xu hướng tiêu dùng sản phẩm thực phẩm an toàn, đặc biệt là nông sản, thực phẩm sạch không nằm ngoài hướng đi chung. Bên cạnh đó, thu nhập của người tiêu dùng tăng cao và sự đầu tư vào sức khỏe ngày càng được quan tâm hơn. Người tiêu dùng cũng sẵn sàng trả chi phí cao hơn để có được những sản phẩm yên tâm về chất lượng, tốt cho sức khỏe.
Trước những yêu cầu của thị trường, nền sản xuất của Việt Nam đang phát triển cả về chất lượng, số lượng và phong phú về chủng loại, thân thiện với môi trường. Các kênh phân phối cũng đang được phát triển đa dạng và hiện đại, giúp người tiêu dùng có thể dễ dàng hơn trong việc mua sắm các loại nông sản, thực phẩm theo nhu cầu.
Theo thống kê của Bộ Công Thương, hiện cả nước có trên 1.167 siêu thị, 254 trung tâm thương mại và hàng nghìn cửa hàng chuyên doanh và cửa hàng tiện lợi hiện đại hoạt động theo mô hình chuỗi, được phân bố chủ yếu ở các thành phố lớn. Đặc biệt ngày càng có nhiều hệ thống phân phối hiện đại có quy mô rộng khắp trên cả nước.
Hiện nay, hệ thống bán lẻ hiện đại tại Việt Nam chiếm khoảng 25% tổng mức bán lẻ với tốc độ tăng trưởng rất mạnh mẽ, đạt 11,8%/năm. Hàng hóa trong các hệ thống bán lẻ hiện đại đa số được kiểm soát về chất lượng, mẫu mã và giá cả.
Đây là tín hiệu tích cực cho việc kết hợp sản phẩm thực phẩm an toàn vào kênh phân phối hiện đại. Đặc biệt là chính sách của Nhà nước về khuyến khích phát triển sản xuất, kinh doanh thực phẩm an toàn.
Cùng với đó là sự phát triển của khoa học kỹ thuật và công nghệ giúp cho doanh nghiệp có thể nâng cao chất lượng sản phẩm trong quá trình sản xuất. Hệ thống phân phối ngày càng hiện đại và phát triển, không chỉ có mặt tại các hệ thống bán hàng trực tiếp, các mặt hàng thực phẩm ngày càng xuất hiện nhiều trên thương mại điện tử thông qua các website thương mại điện tử bán hàng, ứng dụng sàn giao dịch thương mại điện tử trên các thiết bị di động.
Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là việc kiểm soát chất lượng, việc quản lý an toàn thực phẩm trên môi trường thương mại điện tử hiện nay như thế nào và giải pháp trọng tâm trong quản lý an toàn thực phẩm thời gian tới.
Theo bà Lê Thị Hà – Trưởng phòng Quản lý hoạt động thương mại điện tử, Cục thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), theo ghi nhận tại hệ thống, trong tổng số 50.334 website thương mại điện tử bán hàng đã được xác nhận thông báo, có khoảng 5.669 website có bán thực phẩm, đồ uống (chiếm 11%), 1.423 website kinh doanh các mặt hàng liên quan đến thực phẩm chức năng (3%) và 234 website cung cấp dịch vụ ăn uống, ẩm thực đến người tiêu dùng (chiếm 0,46%).
Tuy nhiên, trong 6 tháng đầu năm 2024, Cục thương mại điện tử và Kinh tế số phối hợp với Cục An toàn thực phẩm yêu cầu các sàn giao dịch thương mại điện tử rà soát và gỡ bỏ các sản phẩm là thực phẩm bổ sung Sure Asia Gold do Công ty TNHH Nuôi dưỡng lòng biết ơn quốc tế Asia sản xuất.
Ngoài các sản phẩm là thực phẩm, Cục thương mại điện tử và Kinh tế số đã yêu cầu nhiều sàn giao dịch thương mại điện tử, website thương mại điện tử bán hàng phối hợp, rà soát một số sản phẩm Đông y không rõ nguồn và mỹ phẩm chưa có phiếu công bố mỹ phẩm. Kết quả, các sàn đã thực hiện các biện pháp kỹ thuật nhằm ngăn chặn và đã gỡ gần 400 sản phẩm.
Để quản lý an toàn thực phẩm trên môi trường thương mại điện tử, bà Lê Thị Hà đề nghị Bộ Y tế cần sớm hoàn thiện hệ thống và cập nhật cơ sở dữ liệu quốc gia, đồng thời cho phép các đơn vị liên quan trong công tác quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm được kết nối, khai thác và sử dụng dữ liệu, tăng cường quản lý an toàn thực phẩm trên không gian mạng.
Tiếp tục hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật cơ sở dữ liệu về thương mại điện tử tại hệ thống Cổng thông tin quản lý hoạt động TMĐT sẵn sàng cho việc kết nối, chia sẻ dữ liệu với các đơn vị liên quan.
Đặc biệt, tăng cường công tác phối hợp rà soát, trao đổi và cung cấp thông tin giữa Cục và các đơn vị liên quan về các đối tượng lợi dụng các website và ứng dụng thương mại điện tử để kinh doanh hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ và hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực thực phẩm./.
