Trong những năm qua, nông nghiệp luôn được đánh giá là ngành quan trọng và có lợi thế của Việt Nam. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên thuận lợi cho phép nước ta phát triển một nền nông nghiệp đa dạng về cơ cấu cây trồng, vật nuôi trải dài khắp cả nước.
Nhờ đó, ngành nông nghiệp Việt Nam tiếp tục phát triển cả về quy mô và trình độ sản xuất, duy trì tăng trưởng ở mức khá cao, đóng góp lớn cho phát triển kinh tế - xã hội, khẳng định vị thế quan trọng, là trụ đỡ của nền kinh tế, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia. Hệ thống tổ chức sản xuất kinh doanh trong nông nghiệp ngày càng được hoàn thiện; tỷ lệ nông sản qua chế biến tăng dần, thị trường tiêu thụ được mở rộng, xuất khẩu tăng nhanh cả về sản lượng, giá trị và tỉ trọng sản phẩm chất lượng cao.
Theo số liệu thống kê, Việt Nam trở thành một trong những nước có một số mặt hàng xuất khẩu nông sản lớn trên thế giới. Năm 2023, tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt hơn 53 tỷ USD, xuất siêu đạt mức kỷ lục 12 tỷ USD, tăng 43%. Trong 6 tháng đầu năm 2024, kim ngạch xuất khẩu nông thủy sản đạt hơn 29 tỷ đô la Mỹ, tăng gần 20% so với cùng kỳ.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được của ngành nông nghiệp, tại Tọa đàm “Cơ hội, tiềm năng của ngành nông nghiệp Việt Nam và khả năng hợp tác Việt Nam - Đài Loan trong phát triển chuỗi nông sản”, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, dù đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng nông nghiệp Việt Nam phát triển còn thiếu bền vững, tốc độ tăng trưởng có xu hướng giảm, tổ chức sản xuất kinh doanh chủ yếu vẫn dựa vào nông hộ nhỏ, thiếu liên kết; chất lượng, hiệu quả hoạt động của khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã chưa cao.
Bên cạnh đó, việc nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, đào tạo nguồn nhân lực trong nông nghiệp còn hạn chế, chưa trở thành động lực chính để tạo đột phá phát triển; nhiều loại giống cây trồng, vật nuôi, vật tư nông nghiệp phụ thuộc vào nhập khẩu. Thu hút đầu tư cho phát triển nông nghiệp, dịch vụ ở nông thôn gặp nhiều khó khăn.
Số lượng doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp nông thôn còn thấp, chiếm khoảng 1,3% tổng số doanh nghiệp, trong đó đa số là doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa, hạn chế về nhân lực, tài chính, khoa học công nghệ, khả năng phát triển thị trường và vùng nguyên liệu.
Trong bối cảnh Việt Nam đã hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, sự phát triển mạnh mẽ của cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư đang tác động tới nhiều lĩnh vực của nền kinh tế, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp được đánh giá là tác động vô cùng mạnh mẽ. Xu hướng này mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng đầy thách thức cho ngành nông nghiệp, các doanh nghiệp, hợp tác xã và mỗi người nông dân. Do đó, nông nghiệp Việt Nam sẽ không thể tiếp tục cạnh tranh trên cơ sở chi phí thấp, thâm dụng lao động và dựa vào tài nguyên.
Theo Bộ trưởng, nếu chúng ta tiếp tục sử dụng diện tích đất lớn, tiêu tốn nguồn nước, tài nguyên, phân bón, nhân công, bóc lột sức lao động, sói mòn đất đai, chạy theo sản lượng nhưng giá bán thấp,… là những điều rất nguy hiểm. Do vậy, phải thay đổi tư duy trong phát triển nông nghiệp, đó là chuyển từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp; phát triển nông nghiệp hiệu quả dựa trên công nghệ cao; dựa vào hiệu quả trên cơ sở giống mới chất lượng hơn, chuyển sang hữu cơ, sản phẩm sạch, cơ cấu sản xuất và cách thức tổ chức chuỗi cung ứng nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn xanh, bền vững, cuối cùng là nâng cao giá trị kinh tế trên một diện tích đất sử dụng.
Với kinh nghiệm phát triển nông nghiệp hiệu quả tại Đài Loan (Trung Quốc), GS.TS Thái Đông Soán, Trường Đại học Trung Hưng, Đài Loan (Trung Quốc) cho biết: “ Để phát triển kinh tế nông nghiệp cần dựa trên các điều kiện khí hậu, vị trí địa lý và thổ nhưỡng của từng vùng miền để quy hoạch thành các vùng trồng cây ăn quả, rau màu khác nhau, sẽ giúp phát huy được điểm mạnh, lợi thế của từng địa phương.
Đồng thời, thực hiện các chương trình lên lớp và các chương trình đào tạo với sự tham gia của chính quyền và các liên đoàn hợp tác xã song hành cùng người nông dân trong phát triển nông nghiệp, người nông dân sẽ trở thành chuyên gia trong vấn đề nông nghiệp, kinh tế nông nghiệp. Trang bị cho người nông dân kiến thức về ngành, không lạm dụng thuốc trừ sâu và không lãng phí tài nguyên.
Đối với nền nông nghiệp Việt Nam, trong tương lai ngành nông nghiệp Việt Nam nên đi theo hướng nông nghiệp an toàn thực phẩm bởi đi theo hướng này không những hỗ trợ tiêu thụ quốc tế mà còn bảo vệ môi trường sinh thái” - GS.TS Thái Đông Soán cho hay./.
