Điện gió ngoài khơi còn thiếu đồng bộ giữa chính sách, pháp luật
Theo Quy hoạch điện VIII mới được phê duyệt, Việt Nam phấn đấu đến năm 2030 sẽ có khoảng 6 GW điện gió ngoài khơi và đến năm 2050, con số này sẽ tăng gấp 11-15 lần, dự kiến sẽ đạt khoảng 70 - 91,5 GW giúp Việt Nam thực hiện cam kết trung hoà carbon.
Tuy nhiên, theo đại diện Ban Chỉ đạo các chương trình, công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành năng lượng cho biết, để có thể triển khai được các dự án điện gió ngoài khơi, vấn đề quan trọng nhất là phải sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật liên quan làm căn cứ triển khai thực hiện như Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo, một số quy hoạch có liên quan cũng như Nghị quyết của Quốc hội có liên quan đến lĩnh vực này.
Cụ thể như lãnh đạo Bộ Công Thương cho biết, hiện còn có một số bất cập, chưa đồng bộ, chưa thống nhất trong quy định pháp luật về giao khu vực biển cho tổ chức, cá nhân sử dụng kinh phí ngoài ngân sách nhà nước để thực hiện điều tra, khảo sát, thăm dò, đo đạc.
Đặc biệt là việc giao khu vực biển cho nhà đầu tư nước ngoài; đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư và có sự giao thoa, xung đột với các hoạt động khai thác sử dụng biển. Đó là chưa tính đến khó khăn trong khả năng tiếp cận vốn tín dụng, hệ thống truyền tải, đàm phán giá điện cũng như bảo đảm an ninh quốc phòng…
Để khởi động, định hình phát triển điện gió ngoài khơi thành một ngành công nghiệp mới hiện đại ở Việt Nam, nhiều ý kiến cho rằng, Chính phủ có thể xem xét bắt đầu bằng cơ chế lựa chọn nhà đầu tư, trên cơ sở phải đáp ứng được các tiêu chí rõ ràng, chứng minh được về năng lực, kinh nghiệm, tài chính...
Đại diện Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN) cho hay để thực hiện dự án điện gió ngoài khơi có tới 20 bộ luật liên quan phải hoàn thiện, sửa đổi.
"Để thực hiện dự án điện gió ngoài khơi đến khi hoàn thành phải mất tám năm trong điều kiện khuôn khổ chính sách pháp luật chặt chẽ, đầy đủ. Trong khi đây là vấn đề rất mới với Việt Nam, nhiều chính sách cần phải hoàn thiện nên quá trình triển khai dự án sẽ gặp nhiều khó khăn.
Chưa kể các dự án điện gió ngoài khơi có vốn đầu tư lớn nên sẽ rất rủi ro. Vì vậy, chúng tôi đề nghị trước mắt có thể xây dựng cơ chế để lựa chọn 1-2 chính sách thí điểm, chọn doanh nghiệp nhà nước thực hiện, từ đó có cơ sở xây dựng chính sách chung" - đại diện PVN nói.
Chú trọng tới chuyển giao công nghệ, nâng cao tỷ lệ nội địa hóa
Từ thực tế phát triển công nghiệp cũng như thị trường điện gió ngoài khơi trên thế giới có thể thấy, nhiều quốc gia ngay trong khu vực đã bắt đầu ưu tiên triển khai các dự án có quy mô lớn, quy trình chuyển giao công nghệ cũng như tỷ lệ nội địa hóa luôn được coi trọng.
Đơn cử như trong kế hoạch đầu tư và phát triển 21 GW điện gió ngoài khơi khu vực châu Á - Thái Bình Dương trong đó có Việt Nam, Hàn Quốc và Australia, mới đây, Tập đoàn Copenhagen Infrastructure Partners (CIP - Đan Mạch) đã tổ chức lễ khánh thành 2 dự án điện gió ngoài khơi Changfang & Xidao nằm cách bờ biển phía Tây Đài Loan 11 km.
Với tổng công suất gần 600 MW, 2 dự án này đã đóng góp thêm khoảng 25% vào tổng công suất điện gió ngoài khơi của Đài Loan, góp phần đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng cũng như hiện thực hóa mục tiêu đầy tham vọng về giảm phát thải ròng bằng 0 của Đài Loan. Khi hoạt động hết công suất, Changfang & Xidao sẽ cung cấp đủ năng lượng cho khoảng 650.000 hộ gia đình Đài Loan và dự kiến sẽ giúp giảm 1,1 triệu tấn carbon hàng năm.
Theo bà Christina Grumstrup Sorensen - Thành viên Hội đồng sáng lập và HĐQT Tập đoàn CIP, dự án Changfang & Xidao có tỷ lệ nội địa hóa cao nhất trong lịch sử ngành công nghiệp điện gió ngoài khơi của Đài Loan. Dự án gồm 62 tua bin Vestas V174 và móng jacket do công ty Century Wind Power của Đài Loan cung cấp. Trong mảng kỹ thuật hàng hải, Công ty Boskalis HwaChi Offshore Wind Taiwan chịu trách nhiệm vận chuyển và lắp đặt móng jacket, Công ty CSBC-DEME Wind Engineering (CDWE) đảm nhận việc vận chuyển và lắp đặt tua bin ngoài khơi.
“Trong 7 năm qua, đội ngũ phát triển và xây dựng dự án, các nhà cung cấp, các đối tác và cổ đông đã chứng minh sức mạnh của sự hợp tác. Trong quá trình xây dựng, nhóm phát triển dự án đã chuyển giao thành công kinh nghiệm và công nghệ quốc tế cho Đài Loan, thúc đẩy sự trưởng thành của chuỗi cung ứng trong nước. Thành công của dự án góp phần quan trọng vào quá trình chuyển đổi năng lượng của Đài Loan, thiết lập chuỗi cung ứng trong nước, đồng thời hỗ trợ mục tiêu dài hạn của Đài Loan trong việc phát triển điện gió ngoài khơi”, bà Christina Grumstrup Sorensen cho hay.
Được biết tại Việt Nam, Tập đoàn CIP hiện đang phát triển dự án điện gió ngoài khơi La Gàn với tổng công suất 3,5 GW tại tỉnh Bình Thuận, với mục tiêu trở thành dự án điện gió ngoài khơi quy mô lớn đầu tiên tại Việt Nam. Dựa trên nghiên cứu của tập đoàn này, tỷ lệ nội địa hóa tại 1 trang trại gió ngoài khơi của Việt Nam có thể lên đến trên 40%.
Theo tính toán, với tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 10,5 tỷ USD cho trang trại điện gió ngoài khơi La Gàn, 4,4 tỷ USD sẽ được chi tiêu cho các hạng mục được thực hiện tại Việt Nam, tập trung vào các lĩnh vực phát triển và quản lý dự án, cung cấp phần móng, trạm biến áp trên bờ và ngoài khơi, cảng xây dựng, vận hành và dịch vụ bảo trì./.
Điện gió ngoài khơi được coi là nguồn điện xanh thế hệ mới, được phát triển khoảng 30 năm gần đây tại các nước Đan Mạch, Anh, Đức, Trung Quốc, Mỹ. Xu hướng phát triển điện gió ngoài khơi trên thế giới đang gia tăng mạnh, có thể đạt 500 GW lắp đặt vào năm 2040, 1.000 GW vào năm 2050. Theo các chuyên gia, Việt Nam có tiềm năng điện gió ngoài khơi trên 600 GW, đang được nhiều nhà đầu tư quan tâm phát triển, đầu tư các dự án.
