Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật (SPS) Việt Nam (Bộ NN&PTNT) vừa thông tin về một số nông sản, thực phẩm của Việt Nam, bị cảnh báo vi phạm quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm và kiểm dịch động thực vật.
Văn phòng SPS Việt Nam có công văn gửi Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), cùng các Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam, Cà phê - Ca cao Việt Nam, Nước mắm truyền thống Việt Nam, Điều Việt Nam về cảnh báo và thu hồi những sản phẩm vi phạm của Liên minh châu Âu đối với các sản phẩm xuất khẩu.
4 nguyên nhân được EU cảnh báo là do doanh nghiệp chưa đăng ký lưu hành các sản phẩm có chứa thành phần từ "thực phẩm mới" tại thị trường EU; doanh nghiệp khai báo các nguyên liệu trong sản phẩm không đúng với hồ sơ, đặc biệt là nguyên liệu dễ gây dị ứng.
Ngoài ra, sản phẩm có chứa phụ gia thực phẩm trái phép hoặc vượt mức quy định; doanh nghiệp không khai báo hoặc thực hiện việc kiểm dịch thú y tại cửa khẩu đối với "sản phẩm hỗn hợp" có thành phần nguyên liệu từ động vật.
Ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam cho rằng, đây là trường hợp hết sức đáng tiếc. “Hầu hết các nông sản thực phẩm của Việt Nam đều đạt yêu cầu về an toàn thực phẩm và kiểm dịch thực vật. Tuy nhiên rất tiếc, đối với một số ngành hàng đang phát triển nóng hoặc một số vùng trồng, một số doanh nghiệp chưa chuẩn hoá được quy trình sản xuất, chưa tuân thủ nghiêm các quy định của thị trường sẽ dẫn đến vi phạm. Đây là sự việc đáng tiếc trước hết ảnh hưởng đến doanh nghiệp, các cơ sở chế biến, ảnh hưởng đến cả ngành hàng và uy tín của nông sản Việt”, ông Nam nói.
Thống kê cho thấy, từ đầu năm 2025 đến nay, Liên minh châu Âu (EU) gửi 12 cảnh báo do các sản phẩm nông sản, thực phẩm của Việt Nam vi phạm các quy định an toàn thực phẩm của thị trường này.
Trong đó, có 3 cảnh báo liên quan đến trái thanh long, do dư lượng thuốc trừ sâu vượt ngưỡng cho phép. Hiện, trái thanh long Việt Nam đang bị EU áp tần suất kiểm tra 30% tại cửa khẩu, kèm theo đó các lô hàng xuất khẩu phải có giấy chứng thư kết quả phân tích dư lượng thuốc trừ sâu. Theo quy định, cứ 6 tháng EU sẽ họp một lần để xem xét vi phạm an toàn thực phẩm của các nước xuất khẩu nông sản, thực phẩm.
Đức và Áo đã phát hiện ra các sản phẩm như hạt é khô (thành phần được sử dụng trong nước giải khát) và thịt ốc bươu chưa được EU cấp phép. Các sản phẩm này đã bị thu hồi hoặc buộc phải rút khỏi thị trường.
Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp cũng mắc sai sót trong việc khai báo thành phần sản phẩm. Điển hình như ghi nhãn sai nguyên liệu dễ gây dị ứng. Ví dụ, tôm tẩm bột đông lạnh không khai báo chất gây dị ứng (trứng có trong bột tẩm) và bột điều hữu cơ không đề cập đến đậu phộng, dẫn đến việc các sản phẩm này bị thu hồi.
Theo Văn phòng SPS Việt Nam, các doanh nghiệp vi phạm phần lớn thuộc nhóm nhỏ và vừa. Do các doanh nghiệp nhỏ này chưa nắm rõ các quy định về "thực phẩm mới" và "sản phẩm hỗn hợp" của EU.
Để hạn chế những vi phạm này, doanh nghiệp muốn xuất khẩu sang EU cần tìm hiểu kỹ các quy định liên quan, nắm vững quy định (EU) 2015/2283 và danh sách thực phẩm mới được cấp phép theo quy định (EU) 2018/1023.
Đồng thời ghi nhãn cảnh báo dị ứng và sử dụng phụ gia. Tuân thủ quy định tại Điều 21 của (EU) 1169/2011 và chỉ sử dụng các phụ gia nằm trong danh sách cho phép theo phụ lục II của (EC) 1333/2008.
Doanh nghiệp cần lập tức rà soát lại quy trình sản xuất, đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn của EU. Từ thành phần nguyên liệu, quy trình ghi nhãn, kiểm dịch cho đến việc sử dụng phụ gia, tất cả đều phải được kiểm tra chặt chẽ.
Trước đó, vào năm 2024, Việt Nam nhận 114 cảnh báo từ EU, tăng gấp đôi so với năm 2023. Để tránh tình trạng lặp lại, Văn phòng SPS Việt Nam đề nghị các tổ chức, cá nhân liên quan nghiên cứu kỹ quy định của thị trường trước khi xuất khẩu, tránh rủi ro không đáng có./.
Lý giải về việc vì sao các lô hàng thanh long trước khi xuất khẩu đã có giấy chứng thư kết quả phân tích dư lượng thuốc trừ sâu nhưng khi EU kiểm tra vẫn phát hiện nhiều vi phạm, Phó giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết kết quả lấy mẫu chỉ có giá trị trên mẫu phân tích, trong khi EU họ lấy mẫu ngẫu nhiên.
Nguyên nhân sai khác có thể do trong quá trình thu mua thanh long, doanh nghiệp mua từ nhiều vùng nguyên liệu, trong đó có vùng trồng không kiểm soát tốt dư lượng thuốc trừ sâu nên ảnh hưởng tới cả lô hàng.
Nếu thanh long lấy từ vùng nguyên liệu kiểm soát tốt về an toàn thực phẩm, về sử dụng thuốc trừ sâu thì khả năng sai khác kết quả sẽ rất thấp, còn nếu một lô hàng được thu mua từ nhiều vùng nguyên liệu thì doanh nghiệp phải đảm bảo lấy mẫu khách quan để đảm bảo kết quả kiểm tra lại cũng khách quan.
