Thu lợi kép nhờ chuyển đổi sang mô hình sản xuất lúa - tôm
Sau nhiều năm triển khai các mô hình sản xuất nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu ở tỉnh Kiên Giang đã mang lại hiệu quả kinh tế bền vững được nông dân và ngành nông nghiệp đánh giá cao; trong đó, có nhiều mô hình mang lại lợi nhuận hàng trăm triệu đồng/ha.
Ông Nguyễn Văn Lý, ấp Thứ Nhất, xã Tây Yên (huyện An Biên, tỉnh Kiên Giang) cho biết, trước năm 2010 trở về trước, gia đình ông sản xuất 2 vụ lúa/năm nhưng không đạt hiệu quả. Nguyên nhân là do nguồn nước bị xâm nhập mặn vào mùa khô ảnh hưởng đến sự phát triển của ruộng lúa, năng suất đạt thấp (từ 4 - 5 tấn/ha).
Khoảng năm 2010 đến nay, gia đình ông chuyển đổi sang mô hình sản xuất lúa - tôm theo sự khuyến cáo của chính quyền địa phương. Theo ông Lý, từ khi chuyển đổi sản xuất đến nay mô hình đã giúp tăng lợi nhuận cho gia đình ông cũng như nhiều nông dân khác ở địa phương.
Theo ông Lê Văn Khanh, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện An Minh, vụ sản xuất lúa-tôm năm 2023 toàn huyện xuống giống hơn 27.000ha. Nông dân chủ yếu gieo sạ các giống lúa đặc sản và chất lượng cao như ST 24, ST 25, RVT, đài thơm… chiếm trên 70% tổng diện tích.
Huyện cũng đã thực hiện chuỗi giá trị tôm-lúa; trong đó, nhiều doanh nghiệp ký kết với các hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn đầu tư sản xuất lúa đạt chứng nhận hữu cơ gần 1.000ha và liên kết tiêu thụ lúa sản xuất trên nền đất nuôi tôm được hơn 2.000ha.
Các hợp tác xã trên địa bàn cũng đã liên kết ký hợp đồng tiêu thụ lúa với các công ty như Công ty Hồ Quang Trí, Công ty Đại Dương Xanh, Tập Đoàn Tân Long gồm các giống lúa ST 25, ST24 với mức giá thu mua cao hơn thị trường từ 100 đến 200 đồng/kg, giúp tăng lợi nhuận cho nông dân.
“Vụ lúa- tôm năm nay sản xuất khá thuận lợi nên năng suất đạt khá cao. Cụ thể, tôm càng xanh đạt khoảng 600kg/ha, lúa ước đạt 6,7 tấn/ha. Đặc biệt trong vụ mùa giá lúa tăng cao nhất từ trước tới nay, từ 8.000 đến 10.000 đồng/kg lúa tươi (tùy theo giống lúa). Do lúa hút hàng, doanh nghiệp và thương lái đến tận ruộng thu mua lúa tươi ngay sau thu hoạch nên việc thu hoạch lúa của nông dân rất thuận lợi,” ông Khanh cho biết thêm.
Mặc dù những tháng đầu năm 2024 gặp thời tiết bất lợi, nắng nóng gay gắt, khô hạn, mưa trái mùa, tuy nhiên diện tích nuôi trồng thủy sản và sản lượng thu hoạch của tỉnh Kiên Giang đều tăng mạnh.
Ông Nguyễn Sỹ Minh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Kiên Giang cho biết, lũy kế đến ngày 15/5, ước tính tổng diện tích nuôi trồng thủy sản đã thả giống của tỉnh đạt gần 272.600ha, tăng 3,73% so với cùng kỳ. Trong đó, diện tích thả nuôi nhiều nhất là tôm nước lợ với gần 133.000ha, gồm nuôi tôm - lúa gần 106.700ha, nuôi quảng canh cải tiến hơn 24.000ha, tôm nuôi công nghiệp hơn 2.000ha. Nuôi các loài nhuyễn thể ven biển trên 19.200ha; nuôi cá lồng bè trên biển 3.513 lồng; nuôi cá nước ngọt trong vèo, ao đất, ruộng lúa hơn 37.400ha.
Trong tháng 5, diện tích xuống giống giảm so với các tháng trước do đã qua thời điểm chính vụ thả nuôi tôm - lúa, nuôi quảng canh cải tiến… Tuy nhiên, sản lượng thủy sản thu hoạch lại tăng mạnh với hơn 47.000 tấn, trong đó tôm nuôi gần 11.700 tấn, cua biển nuôi hơn 3.300 tấn, còn lại là các loại nhuyễn thể, cá biển.
Tổng sản lượng nuôi trồng thủy sản đã thu hoạch từ đầu năm đến nay của Kiên Giang đạt hơn 106.700 tấn, tăng gần 6% so với cùng kỳ. Trong đó, tôm nuôi nước lợ gần 40.400 tấn, cua biển gần 8.000 tấn, cá lồng bè trên biển 1.642 tấn, nhuyễn thể trên 32.600 tấn.
Liên kết chuỗi giá trị tại những vùng sản xuất tôm - lúa trọng điểm
Mô hình sản xuất tôm-lúa có thế mạnh ở các huyện An Minh, An Biên, U Minh Thượng, Vĩnh Thuận, Gò Quao, Hòn Đất, đóng góp sản lượng lớn tôm và lúa của Kiên Giang.
Những năm gần đây, diện tích trồng lúa kém hiệu quả hoặc không đảm bảo nguồn nước tưới, tỉnh chuyển sang mô hình tôm - lúa. Mô hình này đã mang lại hiệu quả cho người sản xuất, từ thu nhập bình quân khoảng 50 triệu đồng/ha, tăng lên 100-130 triệu đồng/ha.
Sản lượng tôm nuôi thu hoạch theo mô hình sản xuất này chiếm hơn 50% sản lượng tôm nuôi toàn tỉnh. Sản lượng lúa thu về hàng trăm ngàn tấn mỗi năm phục vụ tiêu dùng và chế biến xuất khẩu.
Thời gian tới, ngành nông nghiệp Kiên Giang tập trung tổ chức lại mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị sản phẩm, từ con giống, vật tư đầu vào, nuôi thương phẩm đến chế biến và tiêu thụ sản phẩm tôm và lúa. Trong số đó, doanh nghiệp thu mua, chế biến, tiêu thụ có vai trò hạt nhân liên kết và tổ chức chuỗi sản xuất, tập trung kiện toàn, củng cố, thành lập mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất như tổ hợp tác, hợp tác xã gắn với liên kết doanh nghiệp sản xuất theo chuỗi giá trị tại những vùng sản xuất tôm-lúa trọng điểm.
Tỉnh tiếp tục rà soát hiện trạng diện tích đất trồng lúa ở các huyện An Biên, An Minh, U Minh Thượng, Vĩnh Thuận và những vùng khác bị ảnh hưởng xâm nhập mặn để có thể chuyển đổi sản xuất tôm-lúa kết hợp hoặc nuôi tôm nước lợ. Cùng với đó, đẩy mạnh sản xuất tôm-lúa theo tiêu chuẩn VietGAP, nuôi trồng thủy sản hữu cơ, nuôi sinh thái… theo yêu cầu thị trường xuất khẩu, sử dụng mã vạch, mã số truy xuất nguồn gốc sản phẩm nuôi trồng, vùng nuôi tôm...
Tỉnh cũng tập trung nguồn lực đầu tư hoàn chỉnh hệ thống thủy lợi, giao thông phục vụ nuôi trồng thủy sản trọng điểm vùng Tứ giác Long Xuyên và U Minh Thượng. Theo đó, chú trọng gia cố hệ thống đê, nạo vét kênh mương, tăng khả năng chủ động lấy nước, tiêu thoát để nuôi trồng thủy sản; hoàn thiện hệ thống công trình thủy lợi, hệ thống cống vùng nuôi thủy sản kết hợp trồng lúa.
Ông Nguyễn Văn Hiển, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Kiên Giang cho biết tỉnh phấn đấu đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 phát triển thủy sản trở thành ngành kinh tế quan trọng của tỉnh, phát triển sản xuất tôm-lúa theo hướng an toàn, bền vững và hiệu quả, thích ứng biến đổi khí hậu. Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030, ổn định diện tích sản xuất tôm-lúa hơn 117.000ha.
Theo ông Hiển, tính đến cuối năm 2023, ngành nông nghiệp tỉnh đã xây dựng thành công mô hình sản xuất tôm-lúa đạt chuẩn hằng năm trên 2.000 ha cho cả 2 đối tượng tôm và lúa bao gồm các tiêu chuẩn như VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ, Chứng nhận ASC và BAP./.
