Gần 200 quốc gia đã tụ họp tại hội nghị thượng đỉnh về khí hậu thường niên của Liên hợp quốc tại Baku, năm nay tập trung vào việc gây quỹ hàng trăm tỷ đô la để tài trợ cho quá trình chuyển đổi toàn cầu sang các nguồn năng lượng sạch hơn và hạn chế thiệt hại về khí hậu do khí thải carbon gây ra.
Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres cho biết: "Âm thanh bạn nghe thấy chính là tiếng tích tắc của đồng hồ. Chúng ta đang trong giai đoạn đếm ngược cuối cùng để hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức 1,5 độ C và thời gian không đứng về phía chúng ta.
Trong nền kinh tế toàn cầu của chúng ta, những cú sốc chuỗi cung ứng làm tăng chi phí - ở khắp mọi nơi. Mùa màng bị tàn phá đẩy giá lương thực lên cao – ở khắp mọi nơi. Nhà cửa bị phá hủy làm tăng phí bảo hiểm - ở khắp mọi nơi. Đây là câu chuyện về sự bất công có thể tránh được. Người giàu gây ra vấn đề, người nghèo phải trả giá cao nhất.
Vì vậy, việc tăng gấp đôi nhiên liệu hóa thạch là vô lý. Cuộc cách mạng năng lượng sạch đã ở đây. Không một nhóm, không một doanh nghiệp hay chính phủ nào có thể ngăn cản được. Nhưng bạn có thể và phải đảm bảo rằng nó công bằng và đủ nhanh để hạn chế nhiệt độ toàn cầu tăng lên 1,5 độ C.
COP29 phải phá bỏ bức tường tài chính khí hậu. Các nước đang phát triển không được rời Baku tay không. Một thỏa thuận là điều bắt buộc. Và tôi tin tưởng rằng nó sẽ đạt được. Chúng ta cần một mục tiêu tài chính mới đáp ứng được thời điểm này" -Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nhấn mạnh.
Theo nghiên cứu mới công bố trên Environmental Research Letters cùng với dữ liệu trong Earth System Science Data cho thấy lượng khí thải mê-tan toàn cầu trong năm năm qua đã tăng nhanh hơn bao giờ hết. Với nồng độ mê-tan trong khí quyển hiện cao hơn 2,5 lần so với thời kỳ tiền công nghiệp, cuộc đua đang diễn ra để kiềm chế sự phát triển nhanh chóng của chất gây ô nhiễm khí hậu mạnh nhưng tồn tại trong thời gian ngắn này.
Ông Fattih Birol, Giám đốc điều hành Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết: "Xử lý khí mê-tan là một trong những việc quan trọng nhất, nếu không muốn nói là quan trọng nhất, có thể thực hiện để hạn chế tình trạng nóng lên trong thời gian ngắn".
Gần 160 quốc gia đã cam kết cắt giảm 30% lượng khí thải mê-tan so với năm 2020 vào cuối thập kỷ này. Nhưng nồng độ mê-tan đang tăng nhanh hơn bất kỳ loại khí nhà kính chính nào khác, trong đó hoạt động của con người chiếm ít nhất hai phần ba lượng khí thải toàn cầu, theo Ngân sách Mê-tan Toàn cầu năm 2024. Mặc dù có nhiều chính sách ngày càng tập trung vào mê-tan, nhưng tổng lượng khí thải mê-tan hàng năm đã tăng 61 triệu tấn (khoảng 20%) trong hai thập kỷ qua theo ước tính mới. Sự gia tăng này chủ yếu là do sự gia tăng phát thải từ khai thác than, sản xuất và sử dụng dầu khí, chăn nuôi gia súc và cừu, phân hủy thức ăn và chất thải hữu cơ trong bãi chôn lấp.
Từ đó, ông Fattih Birol, cho rằng: "Những con số của chúng tôi cho thấy điều gì trong công cụ theo dõi khí mê-tan toàn cầu năm nay? Chúng cho thấy có một số cải thiện về lượng khí mê-tan thải ra, nhưng lượng khí thải không giảm đủ nhanh. Thậm chí còn không gần bằng. Và điều này xảy ra vào thời điểm chúng ta thấy giá khí đốt tự nhiên đang ở mức rất cao".
Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên đưa ra Kế hoạch hành động giảm phát thải khí mê-tan đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 942/QĐ-TTg ngày 05/8/2022 nhằm thực hiện nỗ lực quốc gia nhằm giảm ít nhất 30% tổng lượng phát thải khí mê-tan vào năm 2030 so với mức năm 2020 trong các hoạt động trồng trọt, chăn nuôi, quản lý chất thải rắn, xử lý nước thải, khai thác dầu khí, khai thác than và tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch.
Mục tiêu cụ thể đối với lĩnh vực chất thải (quản lý chất thải rắn và xử lý nước thải là bảo đảm tổng lượng phát thải khí mê-tan đến năm 2025 không vượt quá 21,9 triệu tấn CO2tđ và đến năm 2030 không vượt quá 17,5 triệu tấn CO2tđ. Bộ TN&MT đã ban hành kế hoạch hành động triển khai thực hiện bao gồm 6 nhóm nhiệm vụ và cụ thể hóa bằng 16 nhiệm vụ ưu tiên theo 2 giai đoạn đến năm 2025 và đến năm 2030.
Các biện pháp giảm phát thải khí được lựa chọn dựa trên các tính toán về hiệu quả về chi phí - lợi ích; khả thi trong triển khai thực hiện; sự hài hòa và đồng lợi ích với thích ứng với biến đổi khí hậu, phát triển kinh tế - xã hội; và phù hợp với kế hoạch phát triển của quốc gia và ngành trong giai đoạn 2021-2030 hướng tới các mục tiêu của Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050.
Tại Cop 29, ông Phạm Văn Tấn, Phó Cục trưởng Cục biến đổi khí hậu, Bộ Tài nguyên và môi trường, cho biết: Việt Nam mong muốn thế giới có thể đoàn kết thông qua vai trò điều phối chung của Liên hợp quốc trong vấn đề biến đổi khí hậu. Việt Nam ủng hộ quan điểm các nước phát triển cần đảm bảo mục tiêu tài chính khí hậu và công khai, minh bạch nguồn thu, cũng như các khoản chi tiêu qua các báo cáo hằng năm./.
