Trong thời gian qua, do tình hình xung đột quân sự phức tạp tại Ukraine, quan hệ kinh tế, đầu tư với Ukraine cũng bị ảnh hưởng. Do đó, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương) và Phòng Thương mại Ukraine phối hợp tổ chức hội thảo trực tuyến “Kết nối giao thương giữa doanh nghiệp Việt Nam - Ukraine”, hội thảo diễn ra nhằm thúc đẩy tăng cường thương mại, tìm kiếm cơ hội xuất khẩu sản phẩm chủ lực thế mạnh của Việt Nam sang Ukraine như nông sản, may mặc, da giày, hàng tiêu dùng, linh kiện điện tử… bù đắp sự thiếu hụt hàng hóa hiện tại của Ukraine.
Theo Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương), do tình hình đại dịch COVID-19 và chiến sự tại Ukraine thời gian qua, kim ngạch trao đổi thương mại giữa hai nước có chiều hướng giảm. Trong năm 2022, trao đổi thương mại giữa hai nước bị đình trệ khá nghiêm trọng. Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa hai nước năm 2022 đạt 244,2 triệu USD (giảm 195%), trong đó xuất khẩu đạt 65,6 triệu USD (giảm 525%), nhập khẩu đạt 178,6 triệu USD (giảm 210%).
Trong 3 tháng đầu năm 2023, kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Ukraine chỉ đạt 12,9 triệu USD, giảm 914% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, xuất khẩu đạt 5,1 triệu USD, nhập khẩu từ Ukraine đạt 7,8 triệu USD. Các nhóm hàng xuất khẩu truyền thống, có thế mạnh của Việt Nam sang thị trường Ukraine đều bị suy giảm kim ngạch hết sức nghiêm trọng. Trong đó, thủy sản giảm 370%, cà phê giảm 587%, hạt điều giảm 844%, hàng dệt may giảm 241%, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện giảm 506%… Nhóm hàng nhập khẩu chính từ thị trường Ukraine là lúa mì chứng kiến sự sụt giảm 89,9%.
Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, Phó vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ Nguyễn Khánh Ngọc nhận định, đã có tín hiệu tích cực khi thương mại hai chiều giữa hai nước bắt đầu nối lại sau nhiều tháng bị đình trệ và hội thảo ngày hôm nay, với sự quan tâm và tham gia của đông đảo doanh nghiệp hai nước cũng là minh chứng cho điều này.
Trong khi đó, Phụ trách Thương vụ Việt Nam tại Ukraine Hoàng Đình Chại cho biết, Ukraine đang cố gắng xúc tiến ký kết hiệp định thương mại tự do với nhiều quốc gia, ký kết các thỏa thuận để thực hiện các biện pháp thiết thực giúp đỡ hoạt động kinh doanh của Ukraine. Trong đó, Ukraine thấy rằng việc hợp tác với Việt Nam là đặc biệt tốt trong giai đoạn tái thiết đất nước. “Các doanh nghiệp của Ukraine đã và đang có hoạt động tích cực trở lại sau 4 tháng tạm dừng. Hiện đã có hiệp hội, doanh nghiệp Ukraine về Việt Nam xúc tiến và tìm nguồn hàng. Thương vụ cũng đã nhận được thông tin quan tâm đến hàng hóa của Việt Nam như gạo, lương thực thực phẩm, các sản phẩm vải phục vụ may mặc”, ông Chại cho hay.
Ông Hoàng Đình Chại cũng nhận định, người tiêu dùng Ukraine có thói quen dùng thực phẩm châu Á, đặc biệt của Trung Quốc, Việt Nam và Thái Lan. Trong khi đó, Việt Nam có thế mạnh xuất khẩu về lương thực như thủy sản, gạo, hạt tiêu, hạt điều. “Đây sẽ là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận Ukraine, đặc biệt trong bối cảnh Thái Lan và Hàn Quốc đang gần như bỏ trống thị trường này do khó khăn về vận chuyển”, ông Chại nhận định.
Với các mặt hàng sắt, thép, nhôm trước đây là thế mạnh của Ukraine, và Việt Nam nhập khẩu rất nhiều. Vật liệu xây dựng, dệt may, thuốc tân dược, dược phẩm, thuốc đông y... cũng là những lĩnh vực mà hai nước có thể hợp tác, bổ sung cho nhau.
Trong lĩnh vực đầu tư, các doanh nghiệp Ukraine đang thiếu trầm trọng về vốn để duy trì và phát triển. Do đó, doanh nghiệp Việt Nam có thể đầu tư, liên kết, mua nhà máy. Đây là cơ hội tốt cho các nhà đầu tư của Việt Nam đầu tư, sản xuất và xuất khẩu sang châu Âu. Hiện, Thương vụ đã nhận được một số đề nghị về đầu tư tái thiết đất nước, hợp tác đầu tư, mua bán doanh nghiệp.
Vì vậy, theo ông Hoàng Đình Chại, hiện là thời điểm thuận lợi để đẩy mạnh thương mại hai nước. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cần lưu ý trong hợp tác thương mại cần tìm hiểu kỹ phương thức vận chuyển, phương thức thanh toán, bảo hiểm. Đã có những trường hợp giả mạo để lấy tiền tiền đặt cọc trong thanh toán trước và khó đòi. Việc thanh toán hiện nay cần phải hết sức thận trọng, tốt nhất là yêu cầu đặt cọc cho lô hàng.
Về vận chuyển, cảng biển chính của Ukraine đã tạm thời mở cửa nhưng mới ưu tiên hàng lương thực. Ukraine đang tạm thời nhập hàng qua cảng của một số nước châu Âu và thông qua đường bộ tới Ukraine. Vận chuyển hiện nay chủ yếu qua đường sắt. Do đó, doanh nghiệp phải tìm hiểu, đàm phán kỹ về hành trình vận chuyển./.
