Trên thế giới, có 152 triệu trẻ em lao động trẻ em; 73 triệu người trong số họ đang làm những công việc độc hại gây tổn hại trực tiếp đến sức khỏe, sự an toàn hoặc sự phát triển đạo đức của họ. Ngày Thế giới Phòng chống Lao động Trẻ em được tổ chức hàng năm vào ngày 12 tháng 6. Đây là một ngày quốc tế nhằm nâng cao nhận thức và hành động nhanh chóng để chấm dứt lao động trẻ em dưới mọi hình thức.
Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đã phát động Ngày Thế giới Phòng chống Lao động Trẻ em vào năm 2002. Kể từ đó, ngày này đã tập trung sự chú ý vào sự phổ biến của lao động trẻ em trên toàn thế giới và các hành động và nỗ lực cần thiết để loại bỏ nó.
Tổ chức Lao động Quốc tế được thành lập vào năm 1919 như một phần của Hiệp ước Versailles, kết thúc Thế chiến thứ nhất, Tổ chức Lao động Quốc tế được thành lập dựa trên niềm tin rằng hòa bình lâu dài chỉ có thể thực hiện được nếu nó dựa trên công bằng xã hội. ILO giúp đảm bảo một nền hòa bình vĩnh viễn cho thế giới bằng cách nỗ lực cải thiện các điều kiện lao động bất công, bao gồm việc bảo vệ trẻ em và thanh niên khỏi bị bóc lột kinh tế.
Tổ chức Lao động Quốc tế định nghĩa lao động trẻ em là “công việc tước đi tuổi thơ, tiềm năng và phẩm giá của trẻ em, đồng thời có hại cho sự phát triển thể chất và tinh thần.” Không phải tất cả công việc trẻ em làm đều là lao động trẻ em. Các hoạt động góp phần vào sự phát triển tích cực của trẻ em và cung cấp các kỹ năng và kinh nghiệm để chúng trở thành những người hữu ích của xã hội không phải là lao động trẻ em.
Theo ILO, lao động trẻ em là công việc liên quan đến: Những công việc nguy hiểm về tinh thần, thể chất hoặc đạo đức có hại cho trẻ em; Những công việc cản trở việc học tập của trẻ em; Những công việc tước đi cơ hội đến trường của các em; Buộc các em nghỉ học sớm; Các em phải cố gắng kết hợp việc đi học với đi làm kiếm tiền trong thời gian dài. “Ở những hình thức cực đoan nhất, lao động trẻ em liên quan đến việc trẻ em bị bắt làm nô lệ, bị tách khỏi gia đình, tiếp xúc với các hiểm họa và bệnh tật nghiêm trọng và hoặc bị bỏ rơi trên đường phố của các thành phố lớn - thường ở độ tuổi rất sớm.” - Tổ chức Lao động Quốc tế.
Trên thế giới có rất nhiều trẻ em không được đi học, phải làm những công việc nặng nhọc, vất vả Trẻ em trên khắp thế giới thường tham gia vào các hình thức làm việc được trả lương và không được trả công mà không gây hại cho chúng. Tuy nhiên, một số trẻ em phải lao động khi còn quá nhỏ hoặc tham gia vào các hoạt động độc hại có thể ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất, tinh thần, xã hội hoặc giáo dục. Ở các nước kém phát triển nhất, cứ bốn trẻ em (từ 5 đến 17 tuổi) thì có hơn một trẻ em đang tham gia vào những công việc được coi là có hại cho sức khỏe và sự phát triển của chúng.
Châu Phi xếp hạng cao nhất trong các khu vực cả về tỷ lệ trẻ em tham gia lao động. Châu Phi và các khu vực Châu Á - Thái Bình Dương cộng lại chiếm gần chín trong số mười trẻ em lao động trên toàn thế giới. Dân số lao động trẻ em còn lại được chia cho châu Mỹ (11 triệu), châu Âu và Trung Á (6 triệu), và các quốc gia Ả Rập (1 triệu). Về tỷ lệ mắc bệnh, 5% trẻ em lao động trẻ em ở châu Mỹ, 4% ở châu Âu và Trung Á, và 3% ở các quốc gia Ả Rập.
Mặc dù tỷ lệ trẻ em lao động cao nhất ở các nước thu nhập thấp, nhưng con số này thực sự lớn hơn ở các nước thu nhập trung bình. 9% tất cả trẻ em ở các quốc gia có thu nhập trung bình thấp và 7% tổng số trẻ em ở các quốc gia có thu nhập trên trung bình, đang lao động trẻ em.
Tại Việt Nam, theo số liệu điều tra quốc gia về Lao động trẻ em được công bố cuối năm 2020, cả nước có khoảng 1 triệu lao động trẻ em. Trong đó hơn một nửa trong số đó đang làm những công việc lao động nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và gần một nửa không đi học; 1,4% chưa từng đi học. Theo điều tra, cùng một độ tuổi thì tỷ lệ trẻ em đang đi học ở nông thôn thấp hơn trẻ em ở thành thị. Ngoài nhưng lý do như không thích đi học, học kém, thì đến 15% trẻ em nghỉ học vì lý do tham gia lao động để tạo thu nhập cho gia đình và 14.4% không tiếp tục đi học vì không có tiền để học tập.
Ngày 12/6 đánh dấu Ngày thế giới phòng chống lao động trẻ em với chủ đề “Bảo trợ xã hội chung để chấm dứt lao động trẻ em”. Vào ngày này, ILO, cùng với các thành viên và đối tác, đang kêu gọi tăng cường đầu tư vào các hệ thống và kế hoạch bảo trợ xã hội nhằm thiết lập các tầng bảo trợ xã hội vững chắc và bảo vệ trẻ em khỏi lao động trẻ em. Đại hội đồng Liên hợp quốc (UNGA) đã nhất trí thông qua nghị quyết tuyên bố năm 2021 là Năm quốc tế xóa bỏ lao động trẻ em, và đã yêu cầu Tổ chức Lao động Quốc tế đi đầu trong việc thực hiện.
Bảo trợ xã hội vừa là quyền con người vừa là một công cụ chính sách mạnh mẽ để ngăn chặn các gia đình sử dụng lao động trẻ em trong thời kỳ khủng hoảng. Nghị quyết nhấn mạnh cam kết của các quốc gia thành viên “thực hiện các biện pháp tức thời và hiệu quả để xóa bỏ lao động cưỡng bức, chấm dứt chế độ nô lệ hiện đại và buôn bán người, đồng thời đảm bảo việc cấm và xóa bỏ các hình thức lao động trẻ em tồi tệ nhất, bao gồm tuyển dụng và sử dụng binh lính trẻ em, và bằng cách Năm 2025 chấm dứt lao động trẻ em dưới mọi hình thức”./.
