Thông tin được chia sẻ tại buổi làm việc giữa ông Julien Guerrier, Đại sứ - Trưởng Phái đoàn Liên minh châu Âu (EU) tại Việt Nam với Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Minh Hoan vào ngày 4/4 vừa qua tại Hà Nội.
Công tác chống khai thác IUU của Việt Nam có nhiều tiến bộ
Hiện đang là thời gian cao điểm để Việt Nam rốt ráo thực hiện các nhiệm vụ gỡ "thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu về chống khai thác bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU).
Theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, hiện có 524 doanh nghiệp chế biến thủy sản của Việt Nam được phép xuất khẩu thủy sản vào EU. Trước đây, việc xuất khẩu thủy sản vào thị trường này khá thuận lợi. Tuy nhiên, từ năm 2017, Ủy ban Châu Âu (EC) đã đưa ra cảnh báo “Thẻ vàng” đối với hoạt động khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) đối với Việt Nam.
Trải qua 4 đợt thanh tra vào các năm 2018, 2019, 2022 và 2023, EC đánh giá kết quả triển khai công tác chống khai thác IUU của Việt Nam có nhiều tiến bộ so với trước nhưng chưa giải quyết dứt điểm các tồn tại, hạn chế nên chưa gỡ được cảnh báo thẻ vàng IUU.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, việc bị áp dụng thẻ vàng IUU kéo dài nhiều năm, khiến xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường này sụt giảm liên tục từ năm 2017.
Cụ thể, sau 2 năm chịu tác động từ thẻ vàng, kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang thị trường EU đã lập tức sụt giảm 12%, tương đương 183,5 triệu USD. Xu hướng này còn nặng nề hơn nữa vào năm 2020, do tác động kép bởi dịch Covid -19 và thẻ vàng IUU, xuất khẩu thủy sản sang EU tiếp tục giảm thêm 5,7% so với năm 2019, chỉ đạt 959 triệu USD. Đến năm 2022, EU đã tụt từ vị trí thứ 2 xuống vị trí thứ 4 trong các thị trường nhập khẩu thủy sản Việt Nam, sau Mỹ, Nhật Bản và Trung Quốc.
Đồng hành cùng các địa phương trên chặng được chống khai thác bất hợp pháp, Bà Rịa-Vũng Tàu cũng đã có nhiều nỗ lực tuyên truyền ngư dân ý thức tuân thủ pháp luật khi hành nghề trên biển.
Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Bà Rịa-Vũng Tàu, số lượng tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp đã giảm mạnh so với trước đây. Cụ thể, từ khi tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu ký kết quy chế phối hợp với các lực lượng chấp pháp trên biển năm 2022 đến nay, số lượng tàu cá vi phạm giảm hẳn so với trước đây.
Điều đó cho thấy ý thức của bà con ngư dân đã tăng lên và việc kiểm tra, kiểm soát từ trên bờ, xuống biển, đặc biệt là vùng biển giáp ranh với các nước đã thực hiện nghiêm ngặt, hiệu quả hơn.
Thêm vào đó, một điển hình nữa là tình hình thực hiện các quy định chống khai thác IUU tại thành phố Vũng Tàu đã có tiến bộ rõ rệt. Đây là một trong những địa phương có năng lực khai thác lớn của tỉnh, chiếm hơn 40% về số lượng và 37% tổng công suất của tàu khai thác thủy sản.
Tại buổi làm việc, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh Việt Nam và EC trao đổi về tăng cường hợp tác để thúc đẩy phát triển bền vững ngành thủy sản Việt Nam không chỉ vì xóa thẻ vàng IUU mà còn vì tương lai của Việt Nam.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan đề nghị EC xem xét, chia sẻ những khó khăn, đồng thời hỗ trợ kỹ thuật và nguồn lực giúp Việt Nam triển khai tốt công tác thực thi, sớm gỡ cảnh báo thẻ vàng IUU cho Việt Nam.
Hiện tại Việt Nam đã xây dựng Chương trình quốc gia Bảo vệ và phát triển nguồn lợi thuỷ sản đến năm 2030 và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào đầu năm 2024. Chương trình nhằm mục tiêu phục hồi và sử dụng hợp lý, hiệu quả nguồn lợi thủy sản và các hệ sinh thái thủy sinh góp phần phát triển thủy sản bền vững, giữ gìn tính đa dạng sinh học, giá trị tài nguyên sinh vật của Việt Nam.
Nỗ lực phát triển thủy sản bền vững quyết tâm gỡ “thẻ vàng”
Mới đây, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã phối hợp với UBND tỉnh Quảng Ninh ( địa phương có thế mạnh về nuôi trồng thủy sản), tổ chức Hội nghị Phát triển bền vững nuôi biển, nhìn từ Quảng Ninh với chủ đề “Nuôi biển, vì nguồn sống xanh cho thế hệ mai sau”.
Theo đó, Việt Nam định hướng và triển khai phát triển nuôi biển để giảm khai thác, đồng thời tạo sinh kế cho ngư dân, tháo gỡ những xung đột lợi ích trong không gian biển. Sắp tới, Việt Nam sẽ cử một Đoàn công tác do Thứ trưởng Bộ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Phùng Đức Tiến dẫn đầu sang làm việc với EC về phát triển thủy sản bền vững và thẻ vàng IUU.
Về phía EU, Đại sứ Julien Guerrier đánh giá cao tinh thần chủ động của Việt Nam trong nỗ lực gỡ thẻ vàng IUU, đặc biệt là quyết tâm nâng cao năng lực của cộng đồng ngư dân, hiện đại hóa ngành sản xuất có truyền thống lâu đời.
Đại sứ cũng ghi nhận các biện pháp và giải pháp mà Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam đưa ra nhằm thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ chống khai thác IUU theo hướng dẫn của Chính phủ Việt Nam. Đồng thời kỳ vọng Bộ sẽ có báo cáo đầy đủ về tiến độ đáp ứng các yêu cầu của châu Âu cùng một số khuyến nghị mà EC đưa ra vào đợt thanh tra lần thứ 4 vừa qua.
“Việt Nam cần tăng cường khuôn khổ pháp lý ở cấp tỉnh, đồng thời trang bị thiết bị cần thiết để quản lý tàu cá. Chúng ta đã đến giai đoạn để có thể gỡ bỏ thẻ vàng IUU cho Việt Nam, tuy nhiên trách nhiệm nằm ở phía các bạn để chứng minh cho thế giới thấy trách nhiệm kiểm soát nguồn lợi thủy sản minh bạch và hợp pháp”, Đại sứ Julien Guerrier nhấn mạnh.
Bằng nhiều giải pháp từ Trung ương đến địa phương, thậm chí từ những ngư dân đưa ra sau những sự cố trong thực tiễn điều góp phần vào công cuộc giữ thẻ vàng của Ủy ban châu Âu. Những nỗ lực này cũng đã được Đại sứ, Trưởng phái đoàn Liên minh châu Âu (EU) tại Việt Nam, ông Julien Guerrier, đánh giá cao và kỳ vọng vào tiến bộ của Việt Nam trong quản lý tàu cá, có thể sớm gỡ bỏ được thẻ vàng chống khai thác bất hợp pháp.
Trước những đánh giá tích cực từ phía Đại sứ, Trưởng phái đoàn Liên minh châu Âu (EU) tại Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Minh Hoan phấn khởi cho rằng đây là cơ hội cho ngành khai thác thủy sản chuyển đổi từ nghề cá nhân dân, quy mô nhỏ sang quản lý một nghề cá có trách nhiệm.
Gỡ "thẻ vàng" IUU không chỉ là yêu cầu cấp thiết của Việt Nam, giúp phát triển ngành nuôi trồng và khai thác hải sản bền vững mà còn thể hiện trách nhiệm của đất nước, giữ uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế./.
