Huyền tích hình thành đảo cò
Giữa tháng 11, trong tiết trời mùa Thu se lạnh, chúng tôi có dịp về tham quan khu du lịch sinh thái Đảo cò tại xã Nam Thanh Miện (TP Hải Phòng), nơi được ví như “sân ga” của chim trời.
Với tổng diện tích là 31,673 ha, khu du lịch sinh thái Đảo cò Nam Thanh Miện (trước đây tên gọi là Đảo cò Chi Lăng Nam) có hệ sinh thái động thực vật vô cùng đa dạng với hơn 170 loài ở cả trên đảo và dưới lòng hồ.
Nằm giữa một vùng quê yên tĩnh, Đảo cò hiện lên như một viên ngọc quý của vùng đồng bằng Bắc Bộ, nhưng ít ai biết tới quá trình hình thành của danh thắng này gắn liền với một huyền tích linh thiêng được người dân địa phương truyền lại qua nhiều đời.
Theo lời kể của người dân địa phương, vào những năm đầu thế kỷ XV, vùng đất này là một vùng đồng chiêm trũng rộng lớn. Tuy nhiên, một trận đại hồng thủy đã xảy ra, làm vỡ dải đê lớn ven sông Hồng, toàn bộ đồng ruộng, làng mạc chìm trong biển nước.
Trải qua sự tàn phá của thiên tai, có một gò đất cao vẫn trụ vững, bên trên có một ngôi đền nhỏ linh thiêng. Sau hai trận lũ lớn nữa, nước không bao giờ rút đi và tạo thành một hồ nước rộng lớn như ngày nay (hồ An Dương).
Điều kỳ lạ là ngôi đền trên gò đất cũng biến mất, nhưng từ đó, một hiện tượng thiên nhiên kỳ thú đã xảy ra: từng đàn chim, cò, vạc từ khắp nơi bay về, quần tụ và sinh sống.
Người dân tin rằng, vùng đất này có linh khí đặc biệt, đã được trời đất ưu ái che chở để trở thành nơi cư ngụ bình yên cho muôn loài.
Những gò đất cao còn sót lại giữa hồ nước mênh mông, phủ kín bởi tre, trúc và cây ăn quả, đã trở thành nơi làm tổ lý tưởng, hình thành nên quần thể Đảo cò độc đáo ngày nay.
Từ đó, Đảo cò Nam Thanh Miện trở thành một biểu tượng của sự sống mãnh liệt, nơi hàng vạn cá thể cò, vạc và nhiều loài chim nước khác như bói cá, chim cuốc, chào mào... cùng chung sống.
"Sân ga" của chim trời
Theo thông tin từ Ban Quản lý khu du lịch sinh thái Đảo cò Nam Thanh Miện, Đảo cò được ví như "sân ga” - nơi trú ngụ của hàng chục nghìn cá thể cò, vạc và nhiều loài chim nước quý hiếm khác, tạo nên một hệ sinh thái đa dạng, gần như nguyên vẹn giữa lòng đồng bằng.
Có thời điểm, số lượng cò, vạc kéo về lên đến gần 20.000 cá thể. Đặc biệt, khoảnh khắc “giao ca" tại “sân ga” An Dương giữa cò và vạc là một trải nghiệm không thể quên đối với du khách.
Vào tất cả các ngày trong năm, du khách có thể ngồi thuyền nhẹ nhàng rẽ sóng trên mặt hồ An Dương, tận mắt chiêm ngưỡng đời sống của các loài chim trong môi trường tự nhiên, lắng nghe tiếng gọi bầy rộn rã và cảm nhận không khí trong lành, mát mẻ của vùng quê Bắc Bộ.
Khi bình minh lên, từng đàn cò trắng muốt ríu rít bay đi kiếm ăn, phủ trắng cả một góc trời; và khi hoàng hôn buông xuống, cảnh tượng càng thêm ngoạn mục khi cò kéo về tổ nghỉ ngơi, nhường chỗ cho những đàn vạc xám bay đi tìm mồi trong đêm. Việc ngắm cò theo mùa cũng là một điểm nhấn: Mùa xuân và mùa hè là thời điểm cò sinh sản, lượng chim về nhiều nhất và cảnh tượng chúng làm tổ trên các rặng tre, cây cối là một bức tranh thiên nhiên tuyệt mỹ.
Ngoài việc ngắm chim, khu du lịch còn tích hợp hoạt động trải nghiệm văn hóa bản địa và giáo dục môi trường. Du khách có thể ghé thăm và tìm hiểu về các mô hình nông nghiệp sạch, làng nghề truyền thống của xã Nam Thanh Miện, thưởng thức các món ăn dân dã, tinh tế được chế biến từ nguồn thủy sản sạch của hồ An Dương. Đảo cò vì thế không chỉ là nơi nghỉ dưỡng mà còn là điểm đến lý tưởng cho học sinh, sinh viên nghiên cứu và học tập về đa dạng sinh học, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và bảo tồn thiên nhiên, biến chuyến đi thành một bài học thực tế sống động.
Được biết, trên khắp cả nước hiện có rất nhiều nơi cò về sinh sống như: Vườn cò Lạng Giang, vườn cò Đồng Xuyên, vườn cò Lập Thạch,… nhưng đa phần tại những địa điểm này số lượng cò, vạc không nhiều và đa dạng như Đảo cò Nam Thanh Miện.
Một số nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy, tại Đảo cò Nam Thanh Miện hiện có 52 loài chim thuộc 12 bộ, 30 họ, 42 giống.
Năm 2014, Đảo cò Nam Thanh Miện được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng danh lam thắng cảnh di tích cấp quốc gia. Trải qua nhiều biến cố thời gian, trước những tác động bất lợi đe dọa đến sự phát triển của Đảo cò, khiến khu du lịch sinh thái có dấu hiệu bị sạt lở, thu hẹp.
Chính vì lý do đó, năm 2018, UBND tỉnh Hải Dương (cũ) đã đầu tư 45,5 tỷ đồng để phát triển và bảo tồn Đảo cò, trong đó 23 tỷ do Trung ương cấp, dành cho phát triển hạ tầng du lịch.
Sau gần 1 năm triển khai tôn tạo, chỉnh trang, khu du lịch sinh thái này đã được mở rộng hơn, có thêm không gian sống cho các loài cò, vạc, tạo thuận lợi cho sự di chuyển của du khách đến tham quan.
Xây dựng Đảo cò thành khu du lich sinh thái xanh bền vững
Trao đổi với PV Tạp chí Doanh nghiêp và Kinh tế xanh, ông Lê Xuân Đến - Tổ trưởng tổ dịch vụ Đảo cò Nam Thanh Miện cho biết, là khu du lịch sinh thái vô cùng đặc biệt, Đảo cò Nam Thanh Miện đang ngày càng khẳng định vị thế của mình trên bản đồ du lịch sinh thái Việt Nam.
Theo ông Đến, hiện nay, Đảo cò đang được định hướng phát triển mạnh mẽ theo mô hình du lịch sinh thái xanh và bền vững. Mục tiêu dài hạn là tạo ra trải nghiệm du lịch hấp dẫn mà vẫn giữ gìn tối đa sự nguyên sơ của môi trường và hệ sinh thái.
“Để đảm bảo tính bền vững, việc tham quan được tổ chức vô cùng có trách nhiệm. Du khách sẽ được hướng dẫn quan sát đàn chim từ xa thông qua các thuyền nan nhỏ. Các thuyền này thường có sức chứa hạn chế (khoảng 4-5 người) và di chuyển nhẹ nhàng, không gây tiếng ồn lớn, nhằm tránh can thiệp vào cuộc sống tự nhiên của đàn chim. Chính quyền địa phương đã quy định mức phí tham quan rất hợp lý và được kiểm soát chặt chẽ cho dịch vụ thuyền tham quan quanh đảo. Nguồn thu này được tái đầu tư trực tiếp vào việc bảo trì cơ sở vật chất và công tác bảo tồn sinh thái”, ông Đến cho hay.
Còn theo anh Nguyễn Đăng Tuyên, lái thuyền tại khu du lịch sinh thái Đảo cò chia sẻ: “Đối với người dân vùng quê chúng tôi, công tác bảo vệ môi trường và sinh cảnh của chim cò luôn được đặt lên hàng đầu. Người dân địa phương đã ý thức được giá trị vô giá của "viên ngọc quý" này và luôn tích cực phối hợp tham gia vào công tác bảo tồn, tạo nên một nét đẹp văn hóa cộng đồng. Đảm bảo môi trường sống ổn định cho đàn chim và phát triển du lịch theo hướng Eco-tourism đích thực”.
Với quyết tâm gìn giữ, bảo tồn hệ sinh thái tự nhiên vốn có nhằm phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương, người dân xã Nam Thanh Miện nói riêng và các cơ quan chức năng Hải Phòng nói chung đang chứng minh được một cách rõ nét “Đảo cò không chỉ là nơi để du khách chiêm ngưỡng vẻ đẹp hoang sơ, lắng nghe bản giao hưởng của tự nhiên, mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm của con người trong việc gìn giữ những giá trị mà huyền tích nghìn năm đã trao tặng. Nơi đây chính là chốn bình yên, là minh chứng rõ nét cho khát vọng xây dựng một điểm đến du lịch thực sự xanh và bền vững, làm phong phú thêm bản sắc du lịch xứ Đông”.
