Dẫn dắt xu thế kinh tế xanh và phát triển bền vững cho miền Trung - Tây Nguyên
Với diện tích tự nhiên hơn 24 nghìn km², dân số gần 3,9 triệu người và quy mô tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) ước đạt khoảng 320.000 tỷ đồng, tỉnh Lâm Đồng mới, sau sáp nhập ba tỉnh Lâm Đồng, Bình Thuận và Đắk Nông – sẽ trở thành địa phương có quy mô lớn nhất cả nước.
Tại Hội thảo “Những định hướng phát triển kinh tế-xã hội tỉnh Lâm Đồng mới trong giai đoạn 2026–2030” diễn ra ngày 10/6/2025, ông Y Thanh Hà Niê Kđăm, Bí thư Tỉnh ủy Lâm Đồng, khẳng định những lợi thế về quy mô, vị trí địa lý và tiềm năng tự nhiên là cơ hội vàng để hình thành một cực tăng trưởng mới, có tầm ảnh hưởng sâu rộng, đủ sức dẫn dắt xu thế kinh tế xanh và phát triển bền vững cho toàn khu vực miền Trung - Tây Nguyên cũng như cả nước.
PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), chia sẻ thêm: Tỉnh Lâm Đồng mới sở hữu điều kiện tự nhiên, kinh tế và xã hội thuận lợi cho việc phát triển kinh tế xanh. Một trong những điểm nổi bật là tiềm năng tài nguyên thiên nhiên phong phú và đa dạng, từ đất bazan màu mỡ phục vụ nông nghiệp công nghệ cao, rừng nguyên sinh giàu đa dạng sinh học cho phát triển du lịch sinh thái, đến đường bờ biển dài thuận lợi cho khai thác năng lượng gió và mặt trời. “Đa dạng là nền tảng cho nhiều ý tưởng đổi mới sáng tạo xanh,” ông Thọ nhấn mạnh.
Bên cạnh tiềm năng tự nhiên, hệ thống cơ chế, chính sách đang được triển khai cũng là một lợi thế. Các chủ trương, định hướng lớn về phát triển bền vững và kinh tế xanh từ trung ương như các Nghị quyết 57, 59, 66, 68 của Bộ Chính trị và Quốc hội, là hành lang pháp lý quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút đầu tư, chuyển giao công nghệ và ứng dụng công nghệ xanh vào các lĩnh vực then chốt.
Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data), công nghệ sinh học... mở ra khả năng ứng dụng rộng rãi vào sản xuất nông nghiệp thông minh, quản lý môi trường hiệu quả, phát triển năng lượng tái tạo và du lịch bền vững.
Cùng với đó, nhu cầu thị trường trong và ngoài nước đối với sản phẩm, dịch vụ xanh cũng đang gia tăng nhanh chóng. Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến các sản phẩm hữu cơ, thân thiện môi trường, các mô hình du lịch bền vững. Đây là cơ hội lớn để các doanh nghiệp trong tỉnh mở rộng thị trường, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.
Lâm Đồng hiện cũng có tiềm năng lớn trong việc đào tạo và thu hút nguồn nhân lực phục vụ cho kinh tế xanh và đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, theo ông Thọ, để thực hiện hóa các định hướng này, tỉnh vẫn còn đối mặt với không ít thách thức.
Đầu tiên là vấn đề vốn và công nghệ. Đầu tư cho đổi mới sáng tạo và công nghệ xanh đòi hỏi nguồn lực lớn, trong khi các quỹ mạo hiểm và hỗ trợ địa phương còn hạn chế. Nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ xanh, năng lượng tái tạo, nông nghiệp thông minh vẫn còn thiếu hụt đáng kể.
Hạ tầng công nghệ, đặc biệt là mạng internet và 4G/5G ở vùng sâu, vùng xa như khu vực biên giới Đắk Nông, Bình Thuận chưa phát triển đồng đều, gây cản trở cho chuyển đổi số trong nông nghiệp và du lịch. Các mô hình hỗ trợ như trung tâm ươm tạo, khu công nghệ cao chuyên biệt còn ít, hoạt động chưa thực sự hiệu quả.
Mặt khác, hành lang pháp lý cho đổi mới sáng tạo xanh hiện vẫn thiếu những quy định cụ thể, đủ mạnh và chưa có cơ chế đặc thù. Thủ tục hành chính còn rườm rà, gây khó khăn cho doanh nghiệp và startup trong việc tiếp cận ưu đãi và triển khai dự án.
Về phía doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở khu vực nông thôn, họ ít có cơ hội tiếp cận thông tin công nghệ mới, xu hướng thị trường và các chương trình hỗ trợ. Tâm lý ngại thay đổi, ngại rủi ro vẫn phổ biến trong cộng đồng doanh nghiệp truyền thống. Ngoài ra, văn hóa chia sẻ, hợp tác giữa doanh nghiệp với nhau cũng như giữa doanh nghiệp với viện nghiên cứu, trường đại học vẫn chưa được hình thành rõ ràng.
Để biến những tiềm năng trở thành động lực phát triển thực sự, tỉnh Lâm Đồng mới cần có những bước đi đột phá về cơ chế, chính sách, đầu tư hạ tầng, phát triển nguồn nhân lực và thúc đẩy liên kết vùng, đồng thời tạo dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo xanh toàn diện, hiệu quả.
Giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế xanh gắn với đổi mới sáng tạo
Trước những thách thức hiện nay, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường đã đưa ra 5 nhóm giải pháp trọng tâm nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế xanh gắn với đổi mới sáng tạo.
Giải pháp đầu tiên là hoàn thiện khung pháp lý và chính sách đặc thù phù hợp với định hướng phát triển kinh tế xanh. Trong đó bao gồm xây dựng bộ chính sách điều phối liên vùng, thúc đẩy cơ chế mua sắm công thân thiện môi trường, phát triển thị trường tín chỉ carbon trong khu vực, hỗ trợ các hoạt động nghiên cứu và phát triển công nghệ xanh (R\&D), đồng thời đơn giản hóa thủ tục hành chính để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và nhà đầu tư.
Giải pháp thứ hai tập trung vào phát triển nguồn lực và tài chính. Cụ thể là đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ cho nền kinh tế xanh; thu hút dòng vốn đầu tư, bao gồm cả vốn FDI xanh và các quỹ đầu tư mạo hiểm; khuyến khích các doanh nghiệp lớn, đặc biệt là các tập đoàn có trách nhiệm xã hội, tham gia tài trợ hoặc đầu tư vào các dự án đổi mới sáng tạo theo hướng bền vững.
Giải pháp thứ ba liên quan đến phát triển hạ tầng và hệ sinh thái hỗ trợ. Theo đó, cần xây dựng các trung tâm đổi mới sáng tạo, vườn ươm chuyên biệt về kinh tế xanh, gắn với định hướng từ Nghị quyết 57, nhằm hình thành nền tảng hạ tầng vững chắc cho hệ sinh thái khởi nghiệp và sáng tạo xanh.
Giải pháp thứ tư là thúc đẩy liên kết và hợp tác đa chiều, phù hợp với tinh thần của các Nghị quyết 59 và 68. Mô hình liên kết giữa Nhà nước - Doanh nghiệp - Viện nghiên cứu - Trường đại học -Cộng đồng cần được đẩy mạnh để tạo sức mạnh tổng hợp, chia sẻ nguồn lực và lan tỏa tri thức.
Cuối cùng, ông nhấn mạnh vai trò của truyền thông và nâng cao nhận thức cộng đồng. Cần đẩy mạnh phổ biến kiến thức về kinh tế xanh, đổi mới sáng tạo, tạo sự đồng thuận và chuyển biến trong tư duy xã hội về mô hình phát triển bền vững.
